TÂCUDDÎN EL-URMEVÎ’NİN (V. 653 ) HAYATI VE USÛL ANLAYIŞI (EL-HÂSIL MİNE’L-MAHSÛL ADLI ESERİ BAĞLAMINDA)

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 54 - 63, 31.10.2018

Hatice Alsaç

Öz

Hakkında kaynaklarda oldukça az bilgi bulunan Tâcuddîn el-Urmevî (v.
653), İslam Hukuk Usûlü’nde oldukça önemli kaynaklarımızdan biri olan Râzî’nin
(v. 606) el-Mahsûl adlı eserini ihtisar etmiş ve çalışmasını el-Hâsıl
mine’l-Mahsûl olarak isimlendirmiştir. Urmevî, eserde konuları sistematik bir
şekilde ele almaktadır. Konuya başlarken ilgili kavramları tanımlamakta,
ardından ayrıntılara geçmektedir. Eserde farklı görüşlere de yer  veren Urmevî, konulara dair kendi görüşlerini
ve delillerini, dayanakları ile birlikte ifade etmektedir. Zaman zaman Şâfi‘î
mezhebinde yerleşmiş bazı görüşlere ve hocası Râzî’nin bazı görüşlerine
muhalefet eden Urmevî, kendine has usûl anlayışını da el-Hâsıl adlı eseri ile
ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

el-Urmevî, Usûl-i Fıkh, er-Râzî, eş-Şâfi‘î

Kaynakça

• Âmidî, Seyfuddîn Ebu’l-Hasen ‘Alî b. Ebî ‘Alî b. Muhammed (v. 631), el- İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût 2005.
• Bâcî, Ebu’l-Velîd Suleymân b. Halef (v. 474), İhkâmu’l-Fusûl fî Ahkâmi’l- Usûl, Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, Beyrût 1995.
• Bâkillânî, Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib (İbn) (v. 403), et-Takrîb ve’l- İrşâdu’s-Sagîr, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût 1998.
• Başoğlu, Tuncay “Tâcuddîn el-Urmevî”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV, İstanbul 2012, LXII/178-179.
• Beyânûnî,Muhammed Ebu’l-Feth, el-Hukmu’t-Teklîfî fi’ş-Şerî‘ati’l-İslâmiyye, Dâru’l-Felâh, Dımaşk 1970.
• Cum‘â, Muhammed ‘Alî, el-Hukmu’ş-Şer‘î ‘ınde’l-Usûliyyîn, Dâru’s-Selâm, Kâhira 2006.
• Cuveynî, İmâmu’l-Harameyn Ebu’l-Meâlî ‘Abdulmelik b. ‘Abdillâh b. Yûsuf (v. 478), el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh, Dâru’l-Ensâr, Kâhira 1400.
• ________,Kitâbu’t-Telhîs fî Usûli’l-Fıkh, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmî, Beyrût 1996.
• Elbâhuseyn, Yâ‘kûb b. ‘Abdilvehhâb, el-Hukmu’ş-Şer‘î, Mektebetu’r-Ruşd, Riyâd 2010.
• Garyânî, es-Sâdık ‘Abdurrahmân, el-Hukmu’ş-Şer‘î beyne’n-Nakl ve’l-‘Akl, Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, Beyrût 1989.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (v. 505), el-Mustesfâ min ‘İlmi’l-Usûl, Dâru’n-Nefâis, Beyrût 2011.
• İbn Kâdî Şuhbe, Ebû Bekr b. Ahmed b. Muhammed b. ‘Umer (v. 851), Tabakâtu’ş- Şâfi‘iyye, (thk. el-Hâfız ‘Abdulhalîm Hân), ‘Âlemu’l-Kutub, Beyrût 1407.
• İbn Kunfuz, Ebu’l-‘Abbas Ahmed b. Hasen b. ‘Alî b. El-Hatîb (v. 809), Kitâbu’l- Vefeyât, Dâru’l-İkâme, Beyrût 1978.
• Kâtip Çelebi, Hacı Halife (v. 1067), Keşfu’z-Zunûn ’an Esâmi’l-Kutub ve’l-Funûn, Matbaatu Vekâleti’l-Me‘ârif, (İstanbul) 1941. Koca, Ferhat, “İsfahânî”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV, İstanbul 2000, XXII/511.
• ________, “el-Mahsûl”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV, İstanbul 2003, XXVII/392.
• Ma‘rûf, Nâci, el-Medârisu’ş-Şerâbiyye bi Bağdâd ve Vâsıt ve Mekke, Dâru’Ş- Şâb, Kâhira 1977.
• Mâzerî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Alî b. ‘Umer b. Muhammed (v. 536), Îdâhu’l-Mahsûl min Burhâni’l-Usûl, Dâru’l-Garbi’lİslâmî, Beyrût 2001.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. ‘Umer b.el-Huseyn (v. 606), el-Mahsûl fî ‘İlmi Usûli’l-Fıkh, (thk. Tâhâ Câbir Feyyâd el-‘Alvânî/’Ulvânî), Câmi‘atu el-İmâm Muhammed b. Su‘ûd el-İslâmiyye, Riyâd 1979.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl (v. 490), Temhîdu’l-Fusûl fi’l-Usûl, Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, Mısır 1953.
• Subkî, Takiyyuddîn ‘Alî b. ‘Abdilkâfî (v. 756), el-İbhâc fî Şerhi’l-Minhâc, Dâru İbn Hazm, Beyrût 2004.
• Şâfi‘î, Muhammed b. İdrîs (v. 204), er-Risâle, Dâru’t-Turâs, Kâhira 1979.
• Tâcuddîn el-Urmevî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. el-Huseyn eş-Şâfi‘î (v. 653), el-Hâsıl mine’l-Mahsûl fî Usûli’l-Fıkh, (thk. ‘Abdusselâm Mahmûd Ebû Nâcî), Dâru’l-Medâri’l-İslâmî, Beyrût 2001.
• Zehebî, İmam Şemsuddîn Muhammed b. Muhammed b. ‘Usmân (v. 748), Siyeru A‘lâmi’n-Nubelâ, (thk. Şu‘ayb el-Ernavûd), Muessesetu’r- Risâle, Beyrût 1993.