Zekâ Oyunlarının Problem Çözme Becerisine Dair Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 46 - 59, 27.07.2025

Cansu Daştan , Ebru Ezberci Çevik

https://doi.org/10.71272/debder.1658014

Öz

Bu çalışmanın amacı, zekâ oyunlarının problem çözme becerisi üzerindeki etkisine dair fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşlerini incelemektir. Çalışma nitel araştırma yönteminin olgubilim deseni ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, İç Anadolu bölgesindeki bir devlet üniversitesinde bulunan zekâ oyunları oynayan/oynamış dört fen bilgisi öğretmen adayı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formu araştırmacılar tarafından hazırlanan 10 sorudan oluşmaktadır. Verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda, katılımcıların zekâ oyunlarının problem çözme becerisine olumlu etkisinin olduğu görüşünde bulundukları belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adayları, problem çözme becerisinin gündelik hayat problemlerini çözmede ve sorunlara çözüm önerisi getirmede etkili olacağını, zekâ oyunu olarak en fazla satrancı bildikleri, birden fazla zekâ oyunu oynayan bireylerde problemlere farklı çözüm yolları üretmenin daha fazla olacağını düşündükleri, düzenli oynamanın ise hızlı düşünüp hızlı cevap vermeyi sağlayacağı görüşünde oldukları tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda sonraki çalışmalar için zekâ oyunların sayısının ve düzenli oynanma durumunun problem çözme becerisine etkisine dair araştırmaların yapılabileceği, lisans düzeyinde ilgili konuya yönelik derslerin eklenebileceği önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi , problem çözme becerisi , zekâ oyunları

Opinions of Pre-Service Science Teachers on the Effect of Intelligence Games on Problem Solving Skills

Öz

The aim of this study is to examine the opinions of pre-service science teachers regarding the effect of intelligence games on problem solving skills. The study was conducted with the phenomenological design of the qualitative research method. The study group of the research consisted of four pre-service science teachers who play or have played intelligence games at a state university in the Central Anatolia region. Semi-structured interview was used as a data collection tool. The interview form consists of 10 questions prepared by the researchers. Descriptive analysis and content analysis were used to analyze the data. As a result of the study, it was determined that the participants thought that intelligence games had a positive effect on problem-solving skills. In addition, pre-service teachers stated that problem-solving skills would be effective in solving daily life problems and proposing solutions to problems, that they knew chess the most as an intelligence game, that individuals who played more than one intelligence game would be more likely to produce different solutions to problems, and that playing regularly meant they could think quickly and respond quickly. It has been determined that they are of the opinion that it will provide In line with the results obtained, suggestions were made for future studies on the effect of the number of intelligence games and regular playing on problem solving skills, and that courses on the relevant subject could be added at the undergraduate level.

Anahtar Kelimeler

Intelligence games , problem solving skills , science education

Kaynakça

• Alın, S. ve Tekbıyık, A. (2023). Disiplinler arası problem çözme etkinliklerinin uygulandığı fen bilimleri dersinde öğrencilerin yaratıcı problem çözme süreçlerinin incelenmesi. Millî Eğitim, 52 (Özel Sayı), 457-492. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1308984
• Alkaş Ulusoy,Ç., Saygı, E., ve Umay, A. (2017). İlköğretim matematik öğretmenlerinin zekâ oyunları dersi ile ilgili görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2): 280- 294. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016018494
• Altun, M. ve Hazar, M. (2017). Fiziksel etkinlik kartları ile zekâ oyunlarının ilkokul öğrencilerinin dikkat ve görsel algı düzeylerine etkisi. IV. Uluslararası Balkan Spor Bilimleri Kongresi, Bursa, Türkiye.
• Ağralı Ermiş, S. ve Akyol, G. (2022). Satranç Sporcularının Satranç Hakkındaki Görüşleri: Nitel Araştırma. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 104-117. https://doi.org/10.32706/tusbid.1206305
• Aşuluk, Y. (2020). Zekâ oyunlarının ilkokul 3. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde okuduğunu anlama becerisine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. [Hacettepe Üniversitesi].
• Aydın, M. ve Sözer, Y. (2020). Nitel veri toplama teknikleri ve nitel veri analizi süreci. A. Çoban ve B. Oral (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (s. 249-283). Pegem Akademi.
• Baki, N. (2018). Zekâ oyunları dersinde uygulanan geometrik-mekanik oyunların öğrencilerin akademik öz yeterlik ve problem çözme becerilerine etkisi. [Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Bal Sezerel, B. ve Ateşgöz, N. (2023). Üst düzey düşünme becerilerini geliştirme stratejileri. Anı Yayıncılık.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231- 274.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çalışkan, E. (2019). Öğretmen adaylarının sosyal girişimcilik özellikleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 2(2), 93-114.
• Çetin, A. ve Özbuğutu, E. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının akıl-zekâ oyunları ile ilgili görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 93-99.
• Devecioğlu, Y. ve Karadağ, Z. (2014). Amaç, beklenti ve öneriler bağlamında zekâ oyunları dersinin değerlendirilmesi. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-61.
• Eroğlu, S. ve Nalçacı, İ. Ö., (2022). Karma araştırma yöntem çalışmalarında veri toplama araçları. O. Bektaş ve M. Karaca (Eds.). Pragmatizmden uygulamaya karma araştırma yöntemi. (1. Baskı, s.101-118). Nobel Yayıncılık.
• Esen, M. (2019). Zekâ oyunlarının, 4. sınıf öğrencilerinin problem çözmeye ilişkin karar verme becerisine, sabırlı davranış göstermesine ve okul doyumuna etkisinin incelenmesi. [TTKB]. Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Hwang, G. J. ve Chen, C. H. (2017). Influences of an inquiry-based ubiquitous gaming design on students' learning achievements, motivation, behavioral patterns, and tendency towards critical thinking and problem solving. British Journal of Educational Technology, 48(4), 950–971. https://doi.org/10.1111/bjet.12464.
• Jonassen, D. H. (2004). Learning to solve problems: An instructional design guide. San Francisco, CA: John Wiley & Sons.
• Kara, Y. (2018). Zekâ oyunları eğitiminin fen bilimleri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri üzerine etkisi. Erişim adresi: https://acikerisim.bartin.edu.tr/bitstream/handle/11772/1641/2018%20UKBK1.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Kargın, E. (2017). Problem Çözme Yönteminin Ortaokul Öğrencilerinin Fen Bilimlerine Yönelik Tutum, Bilimsel Süreç Becerileri Ve Akademik Başarılarına Etkisi. [Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Katz, L. (1999) Another look at what young children should be learning (Champaign IL, ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education) (ERIC No. ED430735).
• Kaya, H. İ. ve Karakaya, Ş. (2012). Öğretmen eğitiminde yapılandırmacı öğrenmeye dayalı uygulamaların öğretmen adaylarının problem çözme eğilimlerine etkileri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1(9), 79-95.
• Mao, W., Cui, Y., Chiu, M. M., ve Lei, H. (2022). Efects of game-based learning on students’ critical thinking: A meta-analysis. Journal of Educational Computing Research, 59(8), 1682–1708. https://doi.org/10.1177/07356331211007098
• Marangoz, D. ve Demirtaş, Z. (2017). Mekanik zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel beceri düzeylerine etkisi. Journal Of International Social Research, 10(53), 612-623.
• Marangoz, D. (2018). Mekanik zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel beceri düzeylerine etkisi. [Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Zekâ Oyunları Dersi Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Fen bilimleri dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. MEB Yayınları.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications.
• Sadıkoğlu, A. (2017). Zekâ ve akıl oyunları dersinin değerler eğitimindeki rolünün öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. [İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Şahin, Ç. (2004). Problem çözme becerisinin temel felsefesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 160-171.
• Şahin, E. (2019). Zeka oyunlarının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerine ve problem çözme algılarına etkisi. [Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Şen, F. (2020). Öğrencilere problem çözme ve üstbiliş becerilerinin kazandırılması için geliştirilen modele ilişkin ortaokul matematik öğretmenlerinin deneyimleri. [Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Yağlı, M. C. (2019). Zekâ oyunlarının ilkokul öğrencilerinin dikkat ve görsel algı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. [Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Yıldırım, B. (2023). Zeka oyunlarının 7. Sınıf öğrencilerinin matematik problemi çözme becerilerine ve tutumlarına etkisinin incelenmesi. [Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Yılmaz, Ş. (2019). Seçmeli zekâ oyunları dersine ilişkin öğretmen görüşleri. [Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.