Fırat'ın Matematik Korkusu Adlı Eser Aracılığıyla Çocuk Edebiyatı ve Matematik İlişkisinin Gözden Geçirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 13 - 32, 29.12.2024

Songül Küreci , Ayşe Nazlı Önder

Öz

Çocukların çok yönlü gelişebilmelerine imkân sunan okul hayatının içinde, çocuklar kimi becerilere karşı olumsuz tutum ve davranışlar geliştirebilir. Olumsuz tutum ve davranış geliştirilen becerilerin ilk sıralarında ise matematik becerileri yer almaktadır. Matematik becerilerinin yalnızca matematik dersinde edindirilmesine ilişkin düşünce ve uygulama çoğu zaman yeterli olmamaktadır. Bu nedenle matematiğin diğer disiplinlerle ilişkilendirilmesi çocukların tutumlarının ve davranışlarının olumlu yönde gelişmesini sağlayabilir. Matematik ile ilişkilendirilebilecek alanların başında çocuk edebiyatı gelmektedir. Çocuk edebiyatında yer alan nitelikli eserlerin çocuğun okuma kültürü edinmesinde etkisi olduğu gibi onların gelişimlerinde ve yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde edinecekleri tutumlar üzerinde de önemli etkisi bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı çocuk edebiyatı aracılığıyla matematik becerilerinin kazandırılmasında örnek bir eser olan "Fırat'ın Matematik Korkusu" adlı çocuk kitabında yer alan karakterlerin, verilen mesajların ve aktarım mekanizmalarının çocuklarda matematiğe yönelik olumlu tutum ve davranış geliştirmedeki rolünü ve çocuklara matematik becerilerini kazandırmadaki rolünü belirlemektir. Doküman incelemesi yöntemiyle ulaşılan veriler, betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Elde edilen veriler iki bölümde incelenmiştir. İlk bölümde eserin tasarım özelliklerine, kahramanlara ve kitabın konusuna yer verilmiştir. İkinci bölümde ise eserde çocuk edebiyatı ve matematik becerilerinin öğrenimi ilişkisine dair yer verilen iletiler incelenmiştir. Eserde matematiğin dersin ötesinde bir yaşam biçimi olduğu ifade edilmektedir. Bununla birlikte matematikle ilişkili kişi ve kavramların okura merak uyandırarak ve araştırma duygusu içine çekerek aktarıldığı görülmektedir. Araştırmada çocuk edebiyatının nitelikli eserlerinde uygulanan öğretim yöntem ve teknikler ile matematik becerilerinin kazandırılmasında çocuk edebiyatından faydalanılmasının önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, eser incelemesi, matematik becerileri

Etik Beyan

TÜBİTAK TR Dizin Dergi Değerlendirme Kriterlerinin 8. Maddesinin 1. Fıkrasında yer alan “sosyal bilimler dâhil olmak üzere tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için ve etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir” ifadesine istinaden Index Copernicus, ROAD, BASE, CiteFactor, Asos Index İndekslerinde taranan Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi’nde 1 Ocak 2020 tarihi itibarı ile Etik Kurul beyanı alınmasını kararlaştırılmıştır. Aşağıdaki formun doldurularak, etik kurul onayı gerekiyorsa, kurul onayının bir kopyası ile birlikte makale ile birlikte sisteme yüklenmesi gerekmektedir. Makale Başlığı: Çocuk Edebiyatı Aracılığıyla Matematik Becerilerinin Kazandırılması Makale Yazarları: Dr. Songül KÜRECİ, Ayşe Nazlı ÖNDER Yukarıda başlık ve yazar bilgileri verilen makalemiz için Etik Kurul Onayı Gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Review of the Relationship between Children's Literature and Mathematics through the Work titled Fırat's Fear of Mathematics

Öz

In school life, which allows children to develop in many ways, children may develop negative attitudes and behaviors towards certain skills. Mathematics skills are among the first of the skills developed in negative attitudes and behavior. The thought and practice of acquiring mathematics skills only in mathematics course are often not enough. For this reason, the association of mathematics with other disciplines can ensure the positive development of children's attitudes and behaviors. Children's literature is one of the main areas that can be associated with mathematics. Qualified works in children's literature have an impact on a child's acquisition of reading culture, as well as having a significant impact on their development and attitudes that they will acquire later in life. The aim of this study is to determine the role of the characters, messages and transmission mechanisms contained in the children's book "Firat's Fear of Mathematics", which is an exemplary work for the acquisition of mathematical skills through children's literature, in developing positive attitudes and behaviors towards mathematics in children and in providing mathematical skills to children. The data obtained by document analysis method were analyzed by descriptive analysis technique. The obtained data were examined in two sections. In the first chapter, the design features of the work, the heroes and the subject of the book are given. In the second part, the messages given in the work about the relationship between the learning of children's literature and mathematics skills are examined. It is stated in the work that mathematics is a way of life beyond the lesson. However, it is seen that the people and concepts related to mathematics are conveyed to the reader by arousing curiosity and drawing him into a sense of research. In the research, it has been concluded that it is important to use children's literature to gain mathematical skills with teaching methods and techniques applied in qualified works of children's literature.

Anahtar Kelimeler

Children’s literature, work examination, mathematical skills

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Akbayır, S. (2005). Yaş gruplarına göre okuma eğilimleri ve metin türleri. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104-105.
• Altunbay, M. ve Soylu, Ş. (2020). Çocuk edebiyatının disiplinler arası öğrenmeye etkisi: Hikâye ile matematik öğrenimi ve bir kitap incelemesi. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 6(1), 16-24. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3704720
• Arslan Başdağ, D. (2018). Resimli öykü kitaplarının bazı temel matematik kavram ve becerileri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Aslan, O. (2019). Z kuşağı çocuklarının matematik öğreniminde ‘çocuk edebiyatı’. TÜBAD, 4(1), 33-48. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/992496
• Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
• Bilkan, A. F. (2005). Çocuk edebiyatı- kavram ve mahiyet. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104-105.
• Bulut, S. (2018). Okul öncesi eğitim ortamlarında çocuk kitaplarıyla gerçekleştirilen uygulamaların okuma kültürü edindirme bağlamında incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi.
• Bulut, P., Kuşdemir, Y. (2013). TÜBİTAK tarafından yayınlanan çocuk kitaplarının içerik özelliklerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 8(12), 215-226. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5582
• Celepoğlu, A. (2007). Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı. Ö. Yılar ve L. Turan (Ed.), Çocuk yayınları ve bu yayınlarda bulunması gereken temel unsurlar (s. 37-66). Akara: Pegem.
• Celkan, G. (2007, 10-15 Eylül). Çocuk edebiyatının dil eğitimi ve öğretim açısından önemi. [Sözlü sunum]. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), Ankara, Türkiye.
• Çiftçi, Z. (2011, 23-24 Ocak 2010). Türkiye’de çocuk ve gençlerde okuma kültürünün geliştirilmesi üzerine [Sözlü sunum]. Uluslararası katılımlı okuma kültürü “Sorunlar ve Çözüm Yolları” sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• David, J. (2002). The potentials and pitfalls of ıntegrating literature in to the mathematics program author: Whitin source. Teaching Children Mathematics, 8(9), 503-504.
• Dinçer, Ç. (2008, 30 Nisan-3 Mayıs). Okul öncesi eğitimde matematik [Sözlü sunum]. Uluslararası Çocuk, Aile ve Okul Bağlamında Okul Öncesi Eğitim Kongresi, Trabzon, Türkiye.
• Duran, M. (2019). Tarık Dursun K.nın çocuk hikâyelerinin atasözleri ve deyimler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Dursun, Ş. ve Dede, Y. (2004). Öğrencilerin matematikte başarısını etkileyen faktörler: Matematik öğretmenlerinin görüşleri bakımından. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 24(2), 217-230. https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/77327
• Elia, I. M., Van del Heuvel-Panhuizen, M. ve Georgiou, A. (2010). The role of pictures in picture books on children’s cognitive engagement with mathematics. Eur. Early Child. Educ. Res. J. 18, 125–147. http://dx.doi.org/10.1080/1350293X.2010.500054
• Emiroğlu, H. ve Görgülü, N. (2013). Hukukun matematiksel olarak ifade edilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 62(1), 73-92. https://dergipark.org.tr/tr/download/article file/623307
• Flevares, L. M. ve Schiff, J. L. (2014). Learning mathematics in two dimensions: A review and look a head at teaching and learning early childhood mathematics with children’s literature. Frontiers in Psychology, 5, 1–12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00459
• FNBE (2014) Peruopetuksen perusteluonnokset. [The sketch of the national core curriculum for basic education.]
• Gökbulut, Y. ve Aslan, O. (2017). 2009 ve 2015 ilkokul matematik dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 908-930. https://dergipark.org.tr/tr/download/ article-file/1487261
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem.
• Önder, A.N. & Küreci, S. / “Fırat’ın Matematik Korkusu” Adlı Eser Aracılığıyla Çocuk Edebiyatı ve Matematik İlişkisinin Gözden Geçirilmesi
• Güzelyurt, T. ve Saraç, S. (2018). 48-66 aylık çocukların gelişim düzeylerine uygun çocuk kitapları nasıl olmalıdır? Bir Delphi çalışması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 52-75. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/537271
• Hacısalihoğlu-Karadeniz, M. (2018). Kraliçeyi Kurtarmak‛ adlı hikâye kitabında yer alan bilmecelerin problem çözme stratejileri bağlamında incelenmesi. IV. INES Education and Social Science Congress (ESS), Antalya, Türkiye.
• İlter, İ. (2014). Çocuk edebiyatı aracılığıyla sosyal bilgilerin matematikle bütünleştirilmesi. Journal of Human Sciences, 11(2), 1117-1138. http://doi:10.14687/ijhs.v11i2.2839
• İnceoğlu, M. (2010). Attitude perception communication. (Fifth Edition). Beykent University Publishing House.
• İspir, S. (2013). İlköğretim öğrencilerine tavsiye edilen 100 temel eser listesinde yer alan Türk yazarlara ait eserlerde kullanılan deyimler ve atasözlerinin kullanım sıklığı üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaya, B. (2016). Üstbilişsel beceri odaklı yazma süreçlerinin dördüncü sınıf öğrencilerinin öykü yazma becerisine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Kızıltepe, İ. G., Samur, Ö. A. ve Tekin, H. (2018). Çocuk kitapları yoluyla matematik becerilerinin kazandırılmasına yönelik yapılmış araştırmaların incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 106-123. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/464640
• Marston, J. (2010). Developing a framework for the selection of picture books to promote early mathematical development. In L. Sparrow, B. Kissane, & C. Hurst (Eds.), Proceedings of the 33rd Annual Conference of the Mathematics Education Research Group of Australasia (pp. 383-390). Mathematics Education Research Group of Australasia. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED520914.pdf
• Marston, J., Muir, T. ve Livy, S. (2013). Can we really count on Frank? Teaching Children Mathematics, 19(7), 440-448.
• Mert, O., Albayrak, F. ve Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73. https://www.anadiliegitimi.com/tr/download/article-file/14865
• Metin, N. (2001). Okul öncesi çocuklarda matematik kavramlarının gelişimi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1, 22-26.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Matematik dersi öğretim programı (1.-8. sınıflar), Ankara.
• National Association for the Education of Young Children & National Council of Teachers of Mathematics (NAEYC & NCTM) (2002). Position Statement. Early Childhood Mathematics: Promoting Good Beginnings. https://www.naeyc.org/files/naeyc/file/ positions/psmath.pdf adresinden 20 Haziran 2020 tarihinde alınmıştır.
• National Council for Teachers of Mathematics. (1989). Curriculum and Evaluation Standards for School Mathematics. Reston.
• Sarı, N. (2006). Çocuk kitapları illüstrasyonları üzerine bir araştırma ve bir örnekleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök.
• Sever, S. (2015a). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü (2. Baskı). İzmir: Tudem.
• Sever, S. (2015b). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem.
• Sever, S. (2017). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem.
• Sis, N. ve Gökçe, B. (2009). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde yansımalar ve kalıp sözler. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(3), 1976-1989. http:// dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.764
• Şimşek, T. (2014). Bir de çocuklar için edebiyat. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. 15-58. https://tdk.gov.tr/wp-content/ uploads/2015/01/Tacettinsimsek.pdf
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatı kültürü “Okuma alışkanlığı ve medya sarmalı”. Ankara: Kök.
• Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi. TÜBAR-XIII, 161-167. https://dergipark.org. tr/tr/download/article-file/156765
• Temizyürek, F, Çevik, A. (2014). Mustafa Ruhi Şirin’in çocuk edebiyatı sahasındaki eserlerinin dil ve kavram bağlamında incelenmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 3(1), 155-175. doi number: 10.14686/ BUEFAD.201416212
• Tunç, T. C. (2018). Sınıf öğretmenlerinin okumaya karşı tutumları ve okuma alışkanlıkları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Tüfekçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı giriş. Ankara: Eğitim.
• Uçan, H. (2005). Çocuk kadar saf ve temiz olabilmek/kalabilmek. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104-105.
• Uslucan, F. (2005). Okuma alışkanlığının kazandırılmasında çocuk edebiyatının rolü. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104-105.
• Ünal, E. (2006). Öykülerin Türkçe öğretimindeki işlevi ve 6., 7., 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki yerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Ünlü, S. (2019). “Okuma Kültürü” edindirme sürecine Türkçe öğretmenlerinin etkisi (Muğla ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Van den Heuvel-Panhuizen, M., Elia, I., ve Robitzsch, A. (2016). Effects of reading picture books on kindergartners’ mathematics performance. Educational Psychology, 36(2), 323–346. doi: 10.1080/01443410.2014.963029
• Varışoğlu, B., Tuzcuoğlu Aksin, Ş., (2019). Andrew Clements’in Bunun adı Findel adlı çocuk edebiyatı eserinin çocuğa görelik açısından incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 639-656. https://doi. org/10.29000/rumelide.619651
• Veziroğlu, M. ve Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226-238. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index. php/EB/article/view/1204/350
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2017). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım Bilgen, D. (2017). Çocuk edebiyatı alanındaki eserlerin söz varlığı öğelerine ilişkin karşılaştırmalı bir inceleme. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), 145-171. https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/3677609
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. baskı). Ankara: Seçkin.
• Wikholm, M. and Aerila, J-A. (2016). Teaching mathematics with children’s literature in Finland. International Journal of Learning and Teaching. 8(4), 253-261.