Investigating Pre-school Children's Perceptions of the Concepts of "Good" and "Bad" through the Method of Picture Analysis

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 29, 271 - 303, 01.06.2015

Müge Yukay Yüksel Nilgün Canel Nuray Mutlu Süheyla Yılmaz Elif Çap

Öz

Anahtar Kelimeler

Children's drawings, Values, “good”-“bad” concept analysis

Okul Öncesi Çağdaki Çocukların "İyi" ve " Kötü" Kavram Algılarının Resim Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada okul öncesi çocukların, "iyi" ve "kötü" kavramına ilişkin algılarıyla, bu kavramlara yükledikleri duygu ve değerler çizdikleri resimler aracılığıyla incelenmiştir. Araştırmaya Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı anaokullarına devam eden 4-6 yaş aralığındaki 180 öğrenci katılmıştır. Katılımcılardan önce iyi bir şey çizmeleri, ardından kötü bir şey çizmeleri istenmiştir. Katılımcılar tarafından yapılan çizimler, analizler sonucunda kategoriler oluşturularak kodlanmıştır. Veriler nitel araştırma yöntemleriyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre, çocukların "iyi" kavramına karşılık olarak en fazla sevgi, neşe-eğlence ve mutluluk; "kötü" kavramına karşılık olarak da korku, üzüntü, kızgınlık - öfke duygularına ve 5-6 yaşta acı ve şaşkınlık duygularına yer verdikleri görülmüştür. 4-5 yaşta herhangi bir değer ifadesine rastlanmazken, 5-6'da "iyi" ile ilişkili olarak sevgi, dostluk, sorumluluk ve yardımseverlik değerlerine rastlanmıştır. "İyi" ve "kötü" temalı resimlerde doğa, gökyüzü ve doğa olayları ile hayal gücüne ilişkin şekiller en çok rastlanan temalarken, mavi, kırmızı, sarı, yeşil, mor ve turuncu en çok kullanılan renkler olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuk resim çizimi, Değerler, "İyi"-"kötü" kavram analizi

Kaynakça

• Arı, M., Bayhan,P., Üstün, E., Akman, B. ve Şahin, S. (1995). 48-72 Aylar Arasındaki Çocukların Duygusal İfadeleri Tanımlama ve Algılamalarının Yaş ve Cinsiyete Göre İncelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 3(2), 119-124.
• Barraza, L. (1999). Children’s drawings about the environment. Environmental education research, 5(1), 49-66.
• Batı, D. (2012). (4-12 yaş) Çocuk Resimleri ve Onların İç Dünyalarının Resimlerine Yansıması. Yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Beck, L. ve Feldman, R. S. (1989). Enhancing children’s decoding of facial expression. Journal of Nonverbal Behavior, 13, 269-278.
• Bornholt, L. J. ve Ingram, A. (2001). Personal and social identity in children’s self concepts about drawing. Educational Psychology, 21(2) 151-166.
• Boyatzis, C. J., Chazan, E. ve Ting, C. Z. (1993). Preschool children’s decoding of facial emotions. The Journal of Genetic Psychology, 154(3), 375-382.
• Bulut, M. S., Yurtal, F., ve Cenkseven, F. (2012). Children’s emotional attributions and moral reasoning. 3rd International congress on early childhood education. 12-15 September 2012. Çukurova University, Adana.
• Burkitt, E., Barrett, M. ve Davis, A. (2009). Effects of different emotion terms on the size and colour of children's drawings. International Journal of Art Therapy, 14, 74-84.
• Büyükkarabacak, O. (2008). Çocuk Resimlerinde İmgelerin Yeri. Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Chang, N. (2012). What are the roles that children’s drawings play in inquiry of science concepts? Early child development and care, 182(5), 621-637.
• Cherney, I. D., Seiwert, C. S., Dickey, T. M. ve Flichtbeil, J. D. (2006). Children’s drawings: A mirror to their minds. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 26(1), 127-142.
• Cox, M. V. ve Moore, R. (1994). Children's depictions of different views of the human figure. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 14(4), 427-436.
• Cushman, F., Sheketoff, R., Wharton, S. ve Carey, S. (2013). The development of intend-based moral judgement. Cognition, 127,6-21.
• Çakmak, A. ve Darıca, N. (2012). 7-11 Yaş Grubu Kurumda ve Ailesi Yanında Büyüyen Kız ve Erkek Çocuklarının Anne Figürü Çizimlerinin Duygusal Gelişim Açısından İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 147-160.
• Çankırılı, A. (2012). Çocuk Resimlerinin Dili. 3. Baskı. İstanbul: Zafer Yayınları.
• Dağlıoğlu, H. E., ve Deniz, Ü. (2011). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının İnsan Figürü Çizimlerinin Gelişimsel Açıdan Cinsiyete Göre İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35),16-30.
• Dağlıoğlu, H. E. (2011). A comparative study on the teacher figure in 5-7 year-old children’s drawings. Eğitim ve Bilim, 36(160), 144-159.
• Dağlıoğlu, H. E., Deniz. Ü. ve Kan, A. (2010). A study on the emotional indicators in 5-6 year-old girls’ and boys’human figure drawings. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1503–1510.
• Doğan, İ. (2007). Türk Eğitim Sisteminde Değer Sorunu. Değerler ve Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, (syf. 615-634). İstanbul: Dem Yayınları.
• Ehrlen, K. (2009). Drawings as representations of children’s conceptions. International Journal of Science Education, 31(01), 41-57.
• Gürtuna, S. (2004). Çocuk ve Sanat Eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Halstead, J. M. ve Taylor, J. M. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• İskenderoğlu, L. (2006). Çocuk Resimlerinde Görme Biçimleri (S.H.Ç.E.K. Malatya Atatürk Çocuk Yuvası Örneği). Yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Kanıcıoğlu, A. (2009). Cinsiyet Farklılıklarının Çocuk Resimlerine Yansıması (10 Yaş Çocuk Resimleri Üzerine Bir Araştırma). Yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Keller, M. (2006). The development of obligations and responsibilities in cultural context. In L. Smith & J. Vonèche (Eds.), Norms in human development (pp. 169-188). Cambridge: Cambridge University Press.
• Keller, M., Brandt, A. ve Sigurdardottír, G. (2009). “Happy” and “unhappy” victimizers: The development of moral emotions from childhood to adolescence. In W. Koops & A. Sanders (Eds.), The development and structure of conscience (pp. 253–267). Hove, UK: Psychology Press Ltd.
• Kındap, Y. ve Sayıl, M. (2005). Çocuk Resimlerinde Temsil ve İfade: Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Gelişim. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 25-39.
• Klein, C. A. (1982). Children’s concept of the Earth and the Sun: A cross cultural study. Science Education, 65(1), 95-107.
• Knobe, J. P. ve Roedder, E. (2009). The ordinary concept of valuing. Metaethics. Philosophical Issues, 19, 131-147.
• Küçükkaragöz, H. (2012). Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi. Eğitim Psikolojisi içinde. s. 84-122. (ed. Binnur Yeşilyaprak). 9. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Lee, D. S. ve Hyoung, R. K. (2012). The categorization of “Bad animal” and its relation to animal appearances: A study of 6-year-old children’s perceptions. Journal of Social, Evolutionary & Cultural Psychology, 6(1), 32-49.
• Leslie, A., Knobe, J. P. ve Cohen, A. (2006). Acting intentionally and the side-effect effect: ‘Theory of mind’ and moral judgment. Psychological Science, 17, 421–427.
• Malchiodi, C. A. (2005). Expressive theories. Guilford Publications.
• Malchiodi, C. A. (1998). Çocukların Resimlerini Anlamak (T. Yurtbay, Çev.) İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Metin, Ş. ve Aral, N. (2012). Dört-Yedi Yaş Çocuklarının Resim Gelişim Özelliklerinin İncelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 55-69.
• Oktay, A. (2004). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Oruç, C., Tecim, E. ve Özyürek, H. (2011). Okul Öncesi Dönem Çocuğunun Kişilik Gelişiminde Rol Modellik Ve Çizgi Filmler. Akademi Dergisi, 15(48), 281-297.
• Parrott, W. (2001). Emotions in social psychology. Philadelphia: Psychology Press.
• Polat, Ö. (2010). 21. Yüzyıl ve Okul Öncesi Eğitim, Değişen İlköğretim Programı ve Okul Öncesinde Okuma ve Yazma Çalışmaları. Geçmişten Geleceğe Okul Öncesi Eğitim. (Ed: A. Orakçı, N.R. Gürsoy). MEB Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü. Ankara: 2010.
• Sadık, F., Çakan, H., ve Artut, K. (2011). Çocuk Resimlerine Yansıyan Çevre Sorunlarının Sosyo-Ekonomik Farklılıklara Göre Analizi. İlköğretim Online, 3(10), s. 1066-1080.
• San Bayhan, P. ve Artan, İ. (2004). Çocuk Gelişim, ve Eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Sayıl, M. (1998). The development of emotional facial drawings in children. Journal of Child and Adolescence Mental Health, 4, 129-133.
• Stanley, W. B. (1983). Training teachers to deal with values education:A critical look at social studies methods texts. Social Studies, 74(6).242-246.
• Tarkoçin, S., Berktaş, D. ve Uyanık Balat, G. (2013).Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıf İçi Etkinliklerde Çocuklarla Olan İletişimlerinde Kullandıkları Değerlerin İncelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2), 37-49.
• Tavşancıl, E., ve Aslan, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Vaish, A., Missana, M. ve Tomasello, M. (2011). Three-year-old children intervene in third-party moral transgressions. British Journal of Developmental Psychology, 29(1), 124-130.
• Yalçıntaş-Tarancı, G., ve Darıca, N. (1999). 10-11 Yaş Grubu Özel ve Resmi İlköğretim Kurumlarına Devam Eden Kız ve Erkek Çocuklarının Aile Çizimlerinin Sosyo-Kültürel Değişkenler Yönünden Karşılaştırılması. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-9.
• Yavuzer, H. (2003). Resimleriyle Çocuk; Resimleriyle Çocuğu Tanıma. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2012). Çocuğu Tanımak ve Anlamak. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazgan İnanç, B., Bilgin, M. ve Kılıç Atıcı, M. (2004). Gelişim Psikolojisi: Çocuk ve Ergen Gelişimi. Adana: Nobel Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yörükoğlu, A. (2000). Çocuk Ruh Sağlığı. Çocuğun Kişilik Gelişimi, Yetiştirilmesi ve Ruhsal Sorunları. İstanbul: Özgür Yayınları.