Pakistan Medreseleri: 11 Eylül Sonrası Yöneltilen İddialar ve Reform Çalışmaları

Yıl 2012, Cilt: 10 Sayı: 24, 101 - 126, 01.12.2012

Recep Kaymakcan İbrahim Aşlamacı

Öz

Bu makalede özellikle 11 Eylül 2001 terör saldırılarından sonra küresel güvenliğin ve istikrarın önemli bir konusu haline gelen ve uluslar arası eğitim politikaları gündemine taşınan Pakistan'daki medreselerin durumu ve bu süreçte yapılan reform çalışmalarına dair bir analiz yapılması hedeflenmektedir.11 Eylül sonrası Pakistan medreselerine ilişkin daha çok batılı araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalarda Pakistan'daki medreselerin temelde iki noktada toplanabilecek iddialarla itham edildikleri anlaşılmıştır. Bu kurumların müfredatlarında cihad ideolojisini öne çıkararak uluslar arası "radikal İslâmi gruplarla" bağlantılı oldukları ve onlara militan kazandırdıkları iddia edilmiştir. Ayrıca mezhepler arasında çatışmaları körükleyerek Pakistan toplumunda istikrarsızlığa ve mezhep savaşlarına neden oldukları da diğer iddiaların odağını oluşturmuştur.Medreseler Pakistan'da paralel bir eğitim sistemi oluşturmaktadır ve çoğunluğu Pakistan'daki İslâmi düşünce ekollerine bağlı olarak 1950'lerden sonra kurulan medrese kurulları tarafından yönetilmektedir. 11 Eylül terör saldırılarından sonra medreselere ve onların şiddetle ilişkilerine yönelik olarak gelişen söylem ve Pakistan hükümetine yöneltilen dış baskılar sonucunda bu kurumların reform edilmesi gerektiği ortaya konmuştur. Bu tarihten sonra medreselerin kayıt altına alınmasına, finans kaynaklarının tespit edilmesine ve müfredatlarına modern derslerin eklenmesine yönelik çalışmalar yürütülmüştür. Medreselerin reform süreci devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medrese, Pakistan medreseleri, Medrese reformları, Medrese ve şiddet ilişkisi

Kaynakça

• Andrabi, T., Das J., Khwaja A. & Zajonc, T. (2005) . Religious school enrollment in Pakistan: A look at the data, World Bank, July.
• Bano, M. (2007). Beyond politics the reality of a Deobandi madrasa in Pakistan. Journal of Islamic Studies, 18:1, 43-68.
• Bano, M. (2007a). Contesting ideologies and struggle for authority: State madrasa engagement in Pakistan", Religion and Development Research Programme Working Paper 14, Birmingham: International Development Department, University of Birmingham.
• Bergen, P. & Pandey, S. (2006). The madrassa scapegoat. The Washington Quarterly, 29(2), Spring, 117-125.
• Birışık, A. (2008). Batı için Pakistan Medreselerinin ifade ettiği anlam üzerine yerinden bir bakış, DEM Dergi, 1(3), 72-82.
• Birışık, A. (2004). Hint alt-kıtasında İslam araştırmalarının dünü bugünü: Kurumlar, ilmi faaliyetler, şahıslar, eserler. Divan İlmi Araştırmalar, 17(2), 1-62.
• Borchgrevink, K. (2011). Pakistan's madrasas: Moderation or militancy? The madrasa debate and the reform process. NOREF Report, Oslo.
• Borchgrevink, K. & Harpviken, K. B. (2011) Taking stock: Madrasa reform in Pakistan NOREF Policy Brief, Oslo.
• Borchgrevink, K. (2010). Beyond borders: Diversity and transnational links in Afghan religious education, PRIO Paper, Oslo, PRIO.
• Bosch, K.V., Tahira, B. & Khan, T. (2008). Islamic education in Pakistan: Intro- ducing government approved subjects, Report 2008-2. http://www.lins.no/ db/pdf/report200802.pdf (erişim tarihi: 02.11.2012)
• Burki, S. J. (2005) Educating the Pakistani masses, in Robert Hathaway, ed., Ed- ucation Reform in Pakistan: Building for the Future, Washington, D.C.: Woodrow Wilson International Center for Scholars, 15-32.
• Candland, C. (2005). Pakistan's recent experience in reforming Islamic education in Robert Hathaway, ed., Education Reform in Pakistan: Building for the Future, Washington, D.C.: Woodrow Wilson International Center for Scholars, 151-166.
• Chandran, S. (2003). Madrasas in Pakistan, IPCS Issue Brief, Institute of Peace And Conflict Studies, New Delhi.
• Cockcroft, A., Andersson, N., Milne, D., Omer, K., Ansari, N., Khan, A., Chaudhry, U. (2009). Challenging the myths about madaris in Pakistan: A national household survey of enrolment and reasons for choosing religious schools, International Journal of Educational Development 29, 342-349.
• Fair, C. (2008). The madrasa challenge: Militancy and religious education in Pakistan, Washington: U.S. Institute of Peace.
• Husain, I. (2005). Education, employment and economic development in Pakistan in Robert Hathaway, ed., Education Reform in Pakistan: Building for the Future, Washington, D.C.: Woodrow Wilson International Center for Scholars, 33-45.
• ICG, (2002). Pakistan: madrassas, extremism and the military. International Crisis Group, Islamabad/Brussels, Report No. 36.
• ICG, (2005). Pakistan: The militant jihadi challenge, International Crisis Group, Asia Report No:164.
• ICG, (2007). Pakistan: Karachi's madrasas and violent extremism, International Crisis Group, Asia Report, 130.
• ICG, (2009). Pakistan: The militant jihadi challenge, International Crisis Group Asia Report No: 164.
• Looney, R. (2003). Reforming Pakistan's educational system: The challenge ofthe madrassas, The Journal of Social, Political and Economic Studies, 28:3, 257-274.
• MOE, (1979) Ministry of Education, Education in Pakistan: A white paper, Document to Debate and Finalize the National Education Policy, Islamabad, 2006.
• MOE, (2004). Ministry of Education, Education sector reforms action plan 2001/02-2005/06, Revised Version, Islamabad.
• MORA, (2011). Ministry of Religious Affairs, year book 2010-2011, Islamabad.
• Mohammed, A. N. & Kadayifci A. (2011). Human rights and building peace: The case of Pakistani madrasas, The International Journal of Human Rights, 15:7, 1136-1159.
• Muhammad, N., Nasib D. M., Shafiq, M. & Shah, N.H. (2011), Regulating the Islamic seminaries in Pakistan under Deeni madaris ordinance 2002, European Journal of Social Sciences, 20(2), 314-318.
• Rahman, T. (2004). Denizens of alien worlds: A study of education, inequality and polarization in Pakistan. Karachi: Oxford University Press.
• Rahman, T. (2005). Reasons for rage: Reflections on the education system of Pakistan with Special Reference to English in Robert Hathaway, ed., Education Reform in Pakistan: Building for the Future, Washington, D.C.: Woodrow Wilson International Center for Scholars, pp 87-106.
• Rahman, T. (2008). Madrasas: The potantial for violence in Pakistan, in Jamal Malik ed., Madrasas in South Asia: Teaching Terror? London and New York: Routledge, 61-84.
• Saleem, A. (2009), Islam and education: Con.fiict and conformity in Pakistan's Madrasas, Oxford: Oxford University Press.
• Singer, P.W. (2001). Pakistan's madrasahs: Ensuring a system of education not jihad, Brooking Institute: Analysis Paper- 4.
• Stephens, J., & Ottaway, D. (2002). The ABCs of jihad in Afghanistan: Violent Sovietera textbooks complicate Afghan education efforts. Washington Post, March 23.
• Stern, J. (2000). Pakistan's jihad culture, Foreign Affairs, 79:6, 115-126.
• The 9/11 Commission Report, (2004). National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States, The 9/11 commission report, Washington: 9/11 Commission, 2004.
• USAID, (2005). United States Agency for International Development, Report for congress on education reform for Pakistan, in Robert Hathaway, ed., Education Reform in Pakistan: Building for the Future, Washington, D.C.: Wood- row Wilson International Center for Scholars, 123-138.
• Winthrop, R. & Graff, C. (2010), Beyond madrasas. Assessing the links between ed- ucation and militancy in Pakistan Center for Universal Education at Brook- ings, Washington DC.
• Zaman, M. Q. (1999), Religious education and the rhetoric of reform: The madrasa in British India and Pakistan, Comparative Studies in Society and History, 41(2), 294-323.