İlköğretim DKAB Derslerinde Hikâye Kullanımının Önemi: Eğitim Psikolojisi Açısından Bir Yaklaşım

Yıl 2011, Cilt: 9 Sayı: 21, 99 - 129, 01.06.2011

M. Nur Pakdemirli

Öz

Bu araştırmada, ilköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi (DKAB) derslerinde hikâye kullanımının gerekliliği, öğrencilerin gelişim özellikleri ve öğrenme kuramları açısından temellendirilmeye çalışılmıştır. Bu gereklilik özetle şöyle ifade edilebilir:Soyut kavramları somut nesneler yardımıyla öğrenebilen 9-12 yaşlarındaki öğrenciler soyut dini kavramları hikâyeler yardımıyla anlamlandırabilirler. Hikâye kahramanlarına hayranlık duyulan bu yaşlarda ve inançların irdelendiği 13-15 yaşlarında hikâyeler aracılığıyla olumlu örnekler sunulması öğrencilerin dini ve ahlâki tutumlarını doğru şekillendirmelerini kolaylaştırır. Özellikle bilişsel kuramlarda ön plana çıkan hikâye etkinlikleri öğrencileri aktifleştirerek motivasyonun artmasına ve DKAB ders programında belirtilen kazanımların gerçekleşmesine katkı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, İlköğretim, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi, Din Eğitimi

Kaynakça

• Albayrak, İ. (2001). Charles C. Torrey’s concept of the Qur’an and its narratives. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 137-150.
• Akıncı, A. (1996). Din öğretiminde örnek olay incelemesi yöntemi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa, 1996).
• Akıncı, A. (2001). Din eğitiminde etkili bir yöntem: Hikâye. İstanbul: Feza Yayınları.
• Arı, R. vd. (1999). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Konya: Mikro Yayınları.
• Avest, I. T. (2003). Çocuğuma İbrahim’in hikâyesini ne zaman anlatabilirim? (D. Nasman, Çev.). Din öğretiminde yeni yöntem arayışları uluslararası bildiri ve tartışmalar (ss. 405-424). Ankara: MEB Yayınları.
• Aydın, M. Z. (2005). Ahlâk öğretiminde örnek olay incelemesi yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Bilgin, B. (1994). Çocukta ferdi, dini ve milli duygunun gelişimi. I. Çocuk Edebiyatı Sempozyumu. Ankara.
• Bilgin, B. (1994). Ahlâk terbiyesinde dini hikâyeler. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi. 1.
• Cox, V., & Woolley, J. D. (2007). Development of beliefs about storybook reality. Developmental Science, 10(5), 681-693
• Cüceloğlu, D. (1994). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çakır, M. (2002). Bir tebliğ metodu olarak Hz. Peygamber’in hadislerinde kıssa (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2002).
• Çelik, M. (2006). Kur’an’ın ikna hususiyeti. İzmir: Akademi Yayınları.
• Demirezen, İ. (2007). Hikâyeler ve ahlâk tasavvuru. R. Kaymakcan, H. Hökelekli, vd. (Ed.), Değerler ve eğitimi (ss. 355-370). İstanbul: DEM Yayınları.
• Doğan, R., & Tosun, C. (2003). DKAB öğretimi 6-8. Ankara: Pegem Yayınları.
• Erden, M., & Akman, Y. (2005). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Feinberg, W. (2004). How religious stories work to make us good and the goodness that they make. Studies in Philosophy and Education, 23(1), 1-19.
• Fidan, N., & Erden, M. (2001). Eğitime giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Ganzevoort, R. R. (1998). A narrative reformulation. Journal of Psychology and Theology, 26(3), 276-286.
• Greenwood, D. (1982). Psychology and the use of stories in religious education. British Journal of Religious Education, 4(3), 120-123.
• Jablonski, P. (2005). Children’s understanding of religious language, Belgium: Burocad Digitale Durukkerij.
• Kantarcıoğlu, S. (1991). Eğitimde masalın yeri. İstanbul: MEB yayınları.
• Kaya, M. (1996). Örnek olay incelemesi yönteminin ahlâk eğitiminde kullanılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 135-155.
• Komisyon. (2006). İlköğretim DKAB dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• Kula, N. (2004). Ergenlik döneminde sosyal gelişim açısından DKAB ders programları. DKAB Çalışma Toplantısı-I. İstanbul: Dem Yayınları.
• Kuzgun, Y. vd. (2004). İlköğretimde rehberlik. Ankara: Nobel Yayınları.
• Madej, K. (2003). Towards digital narrative for children: From education to entertainment: A historical perspective. ACM Computers in Entertainment, 1(1), 1-17.
• Nas, R. (2004). Çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Okumuşlar, M. (2006). Din eğitiminde etkin bir yöntem olarak hikâye. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, 237-252
• Öztürk, M. (2006). Kıssaların dili. Ankara: Kitabiyat Yayınları.
• Parladır, S. (1996). Din eğitimi bilimine giriş. İzmir.
• Pehlivan, G. (2003). Çocuk kitaplarında dini motifler ve din eğitimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2003).
• Roof, W. C. (1993). Religion and narrative. Review of Religious Research, 34(4).
• Selçuk, M. (1990). Çocuğun eğitiminde dini motifler. Ankara: TDV Yayınları.
• Selçuk, Z. (2004). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayınları.
• Soyer, A. Ç. (2003). Okul öncesi dönem çocuk hikâye kitapları: Stereotipler ve kimlikler. OMEP 2003 Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı, İzmir.
• Streib, H. (1997). Mass media, myth and narrative religious education. British Journal of Religious Education, 20(1), 43-52.
• Streib, H. (1998). The religious educator as story-teller. Religious Education, 93(3), 314-331.
• Şengül, İ. (1995). Kur’an kıssaları üzerine. İzmir: Işık Yayınları.
• Tosun, C. (2002). Din eğitimi bilimine giriş. Ankara: Pegem Yayınları.
• Valentine, T. S. (1996). Moral education and inspiration through theatre. Philosophy of Education Yearbook 1996.
• Vergote, A. (1981). Ergenlikte din (E. Fırat, Çev.). Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 24, 588-592.
• Vitz, P. C. (1990). The use of stories in moral development. American Psychologist, 45(6), 709-720.
• Yalçın, A., & Aytaş G. (2003). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yamane, D. (2000). Narrative and religious experience. Sociology of Religion, 61(2), 171-189.
• Yavuz, K. (1987). Çocukta dini duygu ve düşüncenin gelişmesi. Ankara: DİB Yayınları.
• Yavuzer, H. (2001). Okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, D. (1987). Masal ve çocuk hikâyesi. 1987 Çocuk Edebiyatı Yıllığı. İstanbul: Gökyüzü Yayınları.
• Yılmaz, M. (2001). İslâm ahlâk eğitiminde Kur’an kıssaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas, 2001).
• Zahit, H. (2006). Anneciğim bana Allah’ı anlatır mısın? İzmir: Rehber Yayınları.