Lise Öğretmenlerinin Yönetici Ruhsal Liderlik Algılarının Öğretmen Liderliği ve Öz- Yetkinliklerine Etkisi

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 34, 7 - 40, 11.12.2017

Tuncay Akıncı , Halil Ekşi

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğretmenlerinin yönetici ruhsal liderlik algılarının, öğretmen liderliği ve öğretmen öz-yetkinliklerine olan etkisinin incelenmesidir. Bu çalışmada, araştırma amacına uygun olarak nicel araştırma modelleri içerisinde yer alan ilişkisel
tarama modelinden faydalanılmıştır. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Anadolu yakasındaki öğretmenler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri
219’u kadın (%55,9), 173’ü erkek (% 44,1) toplam 392 öğretmenden toplanmıştır. Veri
toplamak için Ohio öğretmen yetkinlik ölçeği, öğretmen liderliği ölçeği (gereklilik ve
sergileme olmak üzere iki ayrı ölçüm yapıldı) ve yönetici ruhsal liderlik algı ölçeği
kullanılmıştır. Öğretmenlerin yönetici ruhsal liderlik algısının, öğretmen liderliğini ve
öz yetkinliğini yordamadaki rolünü test etmek amacıyla ilgili değişkenler arasındaki
yapısal ilişkiler, Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılarak test edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli analizi sonucuna göre, ruhsal liderlik algısının öğretmen öz-yetkinliğindeki
değişkenliğin % 8’ini ve öğretmen liderliği davranışlarını sergileme düzeylerindeki değişkenliğin ise % 24’ünü yordadığı tespit edilmiştir. Son olarak araştırmada, elde edilen
sonuçlar ışığında çeşitli öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ruhsal liderlik, Öğretmen öz-yetkinliği, Öğretmen liderliği

The Effect of High School Teachers’ Managerial Spiritual Leadership Perception on Teacher Leadership and Self-Efficacy

Öz

Anahtar Kelimeler

Spiritual Leadership, Teacher self-efficacy, teacher leadership

Kaynakça

• Abdullah, A., Alzaidiyeen, N.J. ve Aldarabah, I.T. (2009). Workplace Spiritualty and Leadership Effectiveness Among Educational Managers in Malaysia. European Journal of Social Sciences, 10(2), 304-316.
• Akar, A. C. (2010). Ruhsal Liderlik ve Ruhsal Liderliğin Eğitim Örgütlerinde Uygulanabilirliği Hakkında Teorik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Akıncı, T. (2017). Lise Öğretmenlerin Yönetici Ruhsal Liderlik Algılarının Öğretmen Liderliği ve Öz-Yetkinliklerine Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ancona, K., Scully, V. M., ve Westney, O. B. (1999). Processes. USA: South-Western College Publishing.
• Asthon, P.T. ve Webb, R.B. (1986). Making A Difference: Teachers’ Sense Of Efficacy and Student Achievement. New York: Longman.
• Atıcı, M. (2001). Öğretmen Yetkinliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53, 25-47.
• Aydın, B. ve Ceylan, A. (2009). The Effect of Spiritual Leadership on Organizational Learning Capacity. African Journal of Business Management, 3(5), 184-190.
• Baloğlu, N. ve Karadağ, E. (2008). Öğretmen Yetkinliğinin Tarihsel Gelişimi ve Ohio Öğretmen Yetkinlik Ölçeği: Türk Kültürüne Uyarlama, Dil Geçerliği ve Faktör Yapısının İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 56, 571-606.
• Bandura, A. (1989). Regulation of Cognitive Processes Through Perceived Self-Efficacy. Developmental Psychology, 25(5), 729-735.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: W.H Freeman and Company.
• Bandura, A. (2006). Toward of Psychology of Human Agency. Perspectives on Psychological Science, 1, 164-180.
• Baykul, Y. (2013). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2010). Teacher Leadership Scale: A Validity and Reliability Study. Elementary Education Online, 9(2), 764-775.
• Bozkuş, K. ve Gündüz, Y. (2016). Ruhsal Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Modellenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 405-420.
• Buckner, K. G., ve McDowelle, J. O. (2000). Developing Teacher Leaders: Providing Encouragement, Opportunities, and Support. NASSP Bulletin, 84(616), 35-41.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Özkahveci, Ö. ve Demirel, F., (2005). Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4 (2), 208-239.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Pegem Akademi.
• Can, N. (2006). Öğretmen Liderliğinin Geliştirilmesinde Müdürün Rol ve Stratejileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(21), 349-363.
• Can, N. (2007). Öğretmen Liderliği Becerileri ve Bu Becerilerin Gerçekleştirilme Düzeyi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(22), 263-288.
• Can, N. (2014). Öğretmen Liderliği, Ankara: Pegem Akademi.
• Chen, C., Yang, C. ve Li, C. (2012). Spiritual Leadership, Follower Mediators, and Organizational Outcomes: Evidence From Three Industries Across Two Major Chinese Societies. Journal of Applied Social Psychology, 42(4), 890–938.
• Covey, S. R. (2005). 8’inci Alışkanlık: Bütünlüğe Doğru (S. Sezer ve E. Çağlayan, Çev.). İstanbul: Sistem Yayıncılık (2005).
• Covey, S.R. (1990). Principle-centered Leadership. New York: Fireside Books - Simon ve Schuster.
• Çetin, M., Çayak, S. (2016). Öğretmenlerin Öğretmen Liderliğine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(9), 200-222.
• Çimen, İ. (2016). Öğretmenlerin Ruhsal Liderliğe İlişkin Algıları İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Gösterme Düzeyleri Arasındaki İlişki. Dicle Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 9-19.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• De Pree, M. (2008). Leadership Jazz-Revised Edition: The Essential Elements of a Great Leader. USA:Crown Business.
• Derrington, M. L. ve Angelle, P. S. (2013). Teacher Leadership and Collective Efficacy: Connections and Links. International Journal of Teacher Leadership, 4 (1), 1-13.
• Devellis, R.F. (2014). Ölçek Geliştirme Kuram ve Uygulamalar [Scale Development Theory and Applications] (T. Totan, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık (2016).
• Fairholm, G.W. (1996). Spiritual Leadership: Fulfilling Whole-Self Needs at Work. Leadership ve Organizational Development Journal, 17(5), 11-36.
• Fleming, J. ve Courtenay, B.C. (2006). The Role of Spirituality in the Practice of Adult Education Leaders. AERC Conference Proceedings. Erişim: 15 Aralık 2015, http:/www.adulterc.org/applications/Classifield Listings Manager/ inc_classifieldli stingsma nager.asp?ItemID:128.
• Fry, L. W. (2003). Toward a Theory of Spiritual Leadership. The Leadership Quarterly, 14, 693-727.
• Fry, L. W. (2005). Toward a Theory of Ethical and Spiritual Well-Being and Corporate Social Responsibility Through Spiritual Leadership. In R. Giacalone, C. Jurkiewicz, ve C. Dunn (eds.), Positive Psychology in Business Ethics and Corporate Responsibility (47-83). Greenwich, Conn: Information Age Publishing.
• Fry, L. W., Nisiewicz, M., Vitucci, S., ve Cedillo, M. (2007). Transforming City Government Through Spiritual Leadership: Measurement and Establishing a Baseline. In National Meeting of the Academy of Management, Philadelphia, Pennsylvania.
• Fry, L. W., Vitucci, S., ve Cedillo, M. (2005). Spiritual Leadership and Army Transformation: Theory, Measurement, and Establishing a Baseline. The Leadership Quarterly, 16, 835-862.
• Fry, L.W. (2005). Toward a Paradigm of Spiritual Leadership. The Leadership Quarterly, 16, 619-622.
• Fry, L.W. ve Cohen, M.P. (2009). Spiritual Leadership as Paradigm for Organisational Transformation and Recovery From Extended Work Hours Cultures. Journal of Business Ethics, 84, 256-278.
• Fry, L.W. ve Whittington, J.L. (2009). Spiritual Leadership as a Paradigm for Organization Transformation and Development. Paper Presented at the Academy of Management, Honolulu, Hawaii.
• Fry, L.W. (2009). Spiritual Leadership as a Model For Student İnner Development. Journal of Leadership Studies, 3(3), 79-82.
• Fry, L.W., Matherly, L.L., Whittington, J.L., ve Winston, B.E. (2007). Spiritual Leadership as an Integrating Paradigm For Servant Leadership. Erişim: 25 Temmuz 2015, http://www.tarleton.edu/~fry/sltservantleadership.pdf.
• Gerrig, R. J. ve Zimbardo, P.G. (2008). Psikoloji Ve Yaşam - Psikolojiye Giriş [Psychology and Life]. (G. Sart, Çev.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık (2015).
• Gündüz, Ş. (2014). Ruhsal Liderlik ile Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki: Duygusal Zekânın Aracı Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Harris, A. (2005). Teacher Leadership: More Than Just a Feel-good Factor? Leadership and Policy in Schools, 4, 201-219.
• Hefferon, K. ve Boniwel, I. (2014). Pozitif Psikoloji - Kuram, Araştırma ve Uygulamalar [Pozitive Psychology: Theory, Research and Applications] (T. Doğan, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık (2014).
• Holye, R.H. (1995). Structural Equation Modeling: Concepts, Issues and Applications. USA: Sage Publications.
• Hoy, W. K. ve Woolfolk, A.E. (1993). Teachers’ Sense of Efficacy and The Organizational Health of School. Elementary School Journal, 93, 355-372.
• Jones, K.(2008). Spiritual leadership: Voices of women community college presidents. Doktora Tez, Oregon State University, USA.
• Karadağ, E. (2009). Ruhsal Liderlik ve Örgüt Kültürü: Bir Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1357-1405.
• Karasar, N.(2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Kitabevi.
• Kurt, T. (2016). A Model to Explain Teacher Leadership: The Effects of Distributed Leadership Model, Organizational Learning and Teachers’ Sense of Self-Efficacy on Teacher Leadership. Egitim ve Bilim-Education And Science, 41(183), 1-28.
• Kurtar, Ş. (2009). Ruhsal Liderlik Ölçeği: Türkçe Dilsel Eşdeğerlik, Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Law, P. (2008). Developing Spiritual Leaders for The Modern Organisation. Management Today, 20-22.
• Luthans, F. (1992). Organizational Behavior (6. bs). McGrawHill Inc: New York.
• Malone, P., ve Fry, L. W. (2003). Transforming Schools Through Spiritual Leadership: A Field Experiment. Academy of Management, Seattle:WA.
• McArthur, J. (1998). In the Footsteps of Faith: Lessons from the Lives of Great Men and Women of the Bible. Crossway Books.
• MEB (2016). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim. Erişim: 15 Ocak 2015, http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_ dosyalar/2016_03/30044345_meb_istatistikleri_ orgun_egitim_2015_2016.pdf
• Moxley, R. S. (2000). Leadership and Spirit. Jossey-Bass: San Francisco.
• Özcan, H., Bulut, L., Bulut, A. ve Bozbayındır, A. (2013). Öğretmenlerin Ruhsal Liderlik Algıları ile Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1),70-83.
• Polat, S. ve Tülübaş, T. (2013). Üniversite Hazırlık Sınıfı Öğrencilerine Göre Öğretim Elemanlarının Ruhsal Liderlik Davranışlarını Gösterme Düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 38(170).
• Raykov, T. ve Marcoulides, G.A. (2006). A First Curse in Structural Equation Modeling. (2. bs.). NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Rezach, K. (2002). Spiritual Leadership As A Model Of Effective Leadership in Independent Schools. Doktora Tezi. Seton Hall University, USA.
• Schumacker, R.E. ve Lomax, R.G. (2010). A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling (3. bs.). NY: Routledge-Taylor ve Francis Group.
• Schunk, D. H. (2009). Öğrenme Teorileri - Eğitimsel Bir Bakışla- [Learning Theories an Educational Perspective] (M. Şahin, Çev.) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım (2016).
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Silva, D.Y., Gimbert, B. ve Nolan, J. (2000). Sliding the Doors: Locking and Unlocking Possibilities for Teacher Leadership. Teacher College Record, 102, 770-804.
• Smith, S.L. (2007). Spiritual leadership As An Effective Leadership Style Fort He Public School Superintendent. Doktora Tezi, Duquesne University, USA.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics (5. bs.). Boston: Allyn and Bacon.
• Tavşancıl, E.(2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Tezbaşaran, A.A. (2008). Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu. Mersin: Sürüm E-Kitap.
• Tschannen-Moran, M., ve Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher Efficacy: Capturing An Elusive Concept. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Weiner, I. B., ve Craighead, W.W. E. (2010). The Corsini Encyclopedia of Psychology (Vol. 4). USA: John Wiley ve Sons.
• Woolfolk, A.E., ve Hoy, W.K. (1990). Prospektive Teachers’ Sense of Efficacy and Beliefs About Control. Journal of Educational Psychology, 82, 81-91.
• Wynne, J. (2001). Teachers as Leaders in Education Reform. ERIC Digest. Erişim: 12 Aralık 2015, https://eric.ed.gov/?id=ED462376.
• York-Barr, J., ve Duke, K. (2004). What Do We Know About Teacher Leadership? Findings From Two Decades Of Scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255-316.