İmam Hatip Okulları Kur’an-ı Kerim Dersi Öğretim Programlarında Yer Alan Yöntem ve Tekniklerin Değerlendirilmesi (1924-2016)

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 41, 129 - 169, 25.06.2021

Nazif Yılmaz

https://doi.org/10.34234/ded.816323

Cited By: 2

Öz

İmam hatip liseleri mezunlarının mesleki yeterliliklerinin imamlık, hatiplik ve Kur’an Kursu öğreticiliği yapacak düzeyde olması beklenmektedir. Ayrıca İlahiyat/İslami İlimler Fakültelerini tercih eden/edecek öğrenciler için iyi bir Kur’an eğitimine ihtiyaç duyulmaktadır. Kur’an dersinin niteliğini artırmak için öğretmenlerin meslekî yeterliklerinin yanı sıra, dersin öğretim programında yer alan kazanımlarının çok iyi bilinmesi ve dersin özel öğretim yöntem ve tekniklerinin uygulanması gerekmektedir. Yapılan araştırmada, İmam Hatip Okullarının 1924’ten itibaren Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programlarında yer alan öğretim yöntemlerinin tespit edilmesi, var olan benzerliklerin ve farklılıkların ortaya çıkartılması, alan yazınında yer alan araştırmalardan yararlanılarak bu yöntemlerin ve uygulanma düzeyine dair verilerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma deseninde doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Kronolojik sırayla geçmişten günümüze öğretim programlarında yer alan yöntem ve teknikler tespit edilerek analiz edilmiştir. Yapılan araştırmada MEB TTKB’nin ilgi sayı ve tarihli kararları ile Tebliğler Dergilerinde yayımlanan öğretim programlarındaki yöntem ve teknikler esas alınmıştır. 2016 yılından itibaren AİHL’lerde okutulan Kur’an-ı Kerim öğretim programı, öğretim yöntem ve teknikler önceki programlara nazaran geliştirilerek verildiği söylenebilir. Ancak, alan yazında yer alan araştırmalar incelendiğinde dersin öğretimine yönelik eleştirilerin devam ettiği ve öğretmenlerin mesleki yeterliliklerinin istenen düzeyde olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Araştırma bulgularının, programda yer alan yöntem ve tekniklerin öğretmenlerce uygulama düzeyine ilişkin yapılacak çalışmalara katkı verici olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur'an-ı Kerim, İmam Hatip Liseleri, Öğretim programları, Yöntemler

Teşekkür

Çok Teşekkür Ederim.

The Assesment on Methods and Techniques in the Curricula of the Course of Quran for Imam Hatip High Schools (1924 -2016)

Öz

Imam hatip high school graduates’ professional competencies are supposed to be at adequate level of performing imamate, preaching and Quran course instruction. Also, a good instruction of Quran is required for the students who prefer/will prefer Faculties of Theology/ Islamic Sciences. In order to increase the quality of the course of Quran – besides the required professional competencies of the teachers – the acquirements in the curricula of the course must be known by heart and the special teaching methods and techniques of the course must be applied. In the study, it was aimed to determine the teaching methods in the Quran curriculum of Imam Hatip Schools since 1924, to reveal the existing similarities and differences, to evaluate the data about these methods and their application level by using the researches in the literature. In the research, document analysis method was used in qualitative research design. The methods and techniques in the curriculum from the past to the present have been determined and analyzed in chronological order. The research was based on the decisions of the Board of Education of the Ministry of National Education with relevant numbers and dates, and the methods and techniques in the curriculum published in the Announcements Journal. It can be said that the Quran curriculum, teaching methods and techniques, which have been taught at the Anatolian Imam Hatip High Schools since 2016, have been improved compared to previous programs. However, when the researches in the literature are examined, it is concluded that the criticism of the teaching of the course continues and the professional competence of the teachers is not at the desired level. It is expected that the research findings will contribute to the studies about the application level of the methods and techniques in the program by the teachers.

Anahtar Kelimeler

Imam Hatip High Schools, The Noble Quran, Teaching programs, Methods

Kaynakça

• Albayrak, H. ve Serinsu, A. (2004). İmam hatip liseleri hazırlık sınıfı Kur’an-ı Kerim. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Annadıç, İ. (2019). İmam hatip mektepleri meslek dersleri öğretim programları ve bu programların hazırlanmasında etkili olan anlayışlar (1924-1930) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aşıkoğlu N. Y. (2010) Kur’an öğretiminde yeni anlayış ve yaklaşımlar, Etkili Din Öğretimi, ed. Şaban Karaköse.TİDEF, ss. 549-560.
• Aydın, M. Z. (2010) Din öğretimi yöntemleri, Etkili Din Öğretimi, ed. Şaban Karaköse, 2. b.,TİDEF, ss. 281-304.
• Biceğez, Y. (2017), Kur’an öğretiminde ilkeler, yöntem ve teknikler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü, Konya.
• Çollak, F. (2005). Kur’an-ı Kerim dersi müfredatı ve öğretim teknikleri, İmam Hatip
• Liselerinde Eğitim ve Öğretim Sempozyum Bildirileri, Ed: Zengin, M., İstanbul:Dem Yayınları, ss. 125-136.
• Daşkın, A. (2007). İmam Hatip Liselerinde Kur’an-ı Kerim Derslerinde İzlenen Yöntemler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Döğen, H. (1992). Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve İmam Hatip Mektepleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ensar Vakfı. (2011). Kur’an ve Kıraat Eğitimi Müfredat Çalıştayı Müzakereleri, İstanbul.
• İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü. (2011). İmam Hatip Liseleri Meslek Dersleri Çalıştay Sonuçları, İstanbul: Mesleki Eğitim Merkezi (MESBİL).
• Kantar, H. (2008). İmam Hatip Liselerinde Kur’an-ı Kerim Öğretimi Üzerine Bir Değerlendirme (Sivas Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sivas.
• Kaya F. ve Topyay Y. (2019). İmam hatip ortaokul ve liselerindeki Kur’an-ı Kerim öğretimin öğrenciler açısından değerlendirilmesi (Bayburt Örneği). Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları Sempozyumu Bildirisi, ed. İlhan Erdem vd., Malatya: İnönü Üniversitesi, ss. 431-446.
• Kılıç, M. (2014). İmam Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C.S. 47, 69-106.
• Korkmaz, M. (2017). İmam hatip lisesi meslek dersleri öğretmenlerinin öğretim araç ve materyallerinden yararlanma durumu, Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları Sempozyumu Bildirisi, ed. İlhan Erdem vd., Malatya: İnönü Üniversitesi, ss. 517-536.
• Koç, Ahmet. (2009). İmam hatip lisesi meslek dersleri öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi C. 13, S. 2, ss 131-174.)
• MEB. (1951). Talim ve Terbiye Dairesi’ İmam Hatip Okullarının Ders Dağıtım Cetveli Hk. 20 Kasım 1951 Tarihli 184 Nolu Kararı. (MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığından 11.05.2020 tarihli e-posta ile alınan bilgi)
• MEB. (1952). Talim ve Terbiye Dairesi’ İmam Hatip Okulları Birinci Devre Müfredat Programları Hk, 11 Ocak 1951 Tarih ve 3 Sayılı Kararı.
• MEB. (1953). Talim ve Terbiye Dairesi’, 27 Ekim 1953 tarih ve 257 Sayılı Karar.
• MEB. (1954). Talim ve Terbiye Dairesi’ İmam Hatip Okulları İkinci Devre Müfredat Program, 1 Ekim 1954 Tarih ve 190 Sayılı Kararı.
• MEB. (1955). Talim ve Terbiye Dairesi’ İmam Hatip Okulları İkinci Devre Müfredat Program Hk., 1 Ekim 1955 Tarih ve 213 Sayılı Kararı.
• MEB. (1965). Talim ve Terbiye Dairesi’, 8 Ekim 1965 tarih ve 181 sayılı Kararı ile kabul Edilen İmam Hatip Okulları Müfredat Programı.
• MEB. (1972a). Tebliğler Dergisi, C. 35, S. 1699, Mayıs 1972, s. 175.
• MEB. (1972b) Tebliğler Dergisi, C.35, S. 1708, Temmuz 1972, s. 247-252.
• MEB. (1972c). Tebliğler Dergisi, C. 35, S. 1724, Aralık 1972, s. 434.
• MEB, (1973a). Millî Eğitim Temel Kanunu, Ankara, 1973 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• MEB. (1973b). Tebliğler Dergisi, C. 36, S. 1750, Ankara, 2 Temmuz 1973, s. 283.
• MEB. (1973c). Talim ve Terbiye Dairesi’, 12 Temmuz 1973 Tarihli 437 Sayılı Kararı.
• MEB. (1978). Talim ve Terbiye Dairesi’nin 02.01.1978 Tarih ve 1 Sayılı Kararı.
• MEB. (1983) Talim ve Terbiye Daire Başkanlığı 11.10.1983 tarih ve 177 Sayılı Karar. (Tebliğler Dergisi, c. 46, s. 2147-2151)
• MEB. (1984). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 18.10.1984 Tarih ve 143 Sayılı Kararı.
• MEB. (1985). Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, İmam Hatip Liseleri Öğretim Programları. Ankara: Millî Eğitim Basımevi, ss.1-268.
• MEB. (1998). Tebliğler Dergisi, C. 61, S. 2492, Ankara.
• MEB. (1999a). Tebliğler Dergisi, C. 62, S. 2501, Ankara.
• MEB. (1999b). Din Öğretimi Genel Müdürlüğü İmam Hatip Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi, Yabancı Dil Ağırlıklı İmam Hatip Lisesi, Meslek Dersleri Öğretim Programları. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2005). Tebliğler Dergisi, C. 68, S. 2579, Ankara.
• MEB. (2008a). Din Öğretimi Genel Müdürlüğü İmam Hatip ve Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programları. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2008b). Tebliğler Dergisi, C. 69, S. 2588, Ankara.
• MEB. (2010). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı 20.07.2010 tarih ve 76 sayılı Kararı.
• MEB. (2016). Tebliğler Dergisi. C. 79. S. 2705, s. 345, Ankara.
• MEB. (2017). Tebliğler Dergisi. C. 80. S. 2717, s. 156, Ankara.
• MEB. (2020). Eğitim Bilim Ağı. Erişim adresi: http://www.eba.gov.tr/kuranuygulamasi
• MEB DÖGM. (2015). İHL Meslek Dersleri Öğretmen Yeterlilikleri.http://dinogretimi.meb.gov.tr/meslekigelisim/IHLMeslekDersleriYeterlikleri.pdf
• MEB DÖGM. (2019) İHL Öğrenci Yeterlilikleri. http://dinogretimi.meb.gov.tr/meslekigelisim/AIHLOgrenciYeterlikleri.pdf
• Öcal, M. (2013). 100. Yılında İmam Hatip Liseleri. İstanbul: Ensar Yayınları.
• Öcal, M. (2017). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de din eğitimi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Öcal, M. (2019). Kuruluşundan bugüne din öğretimi genel müdürlüğü ve genel müdürler (1961-2015). İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Pakdil, R. (2017). Ta’lim, Tecvid ve Kıraat, İstanbul: İFAV Yayınları.
• Salman, F., Yılmaz, N. ve Morgül N. (2004). İmam Hatip Liseleri Meslek Dersleri Öğretim Programları Çalışma Raporu (Kur’an-ı Kerim Dersi). (Komisyon Raporu) İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi.
• Sarı, M. A. (2011). Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: İFAV Yayınları.
• Taşcı, C. (2006). İmam Hatip Liselerinde Meslek Dersi Öğretiminin Yeterlik Durumu ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Temel Yeterliklere Sahip Olma Düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Tetik, Necati. Kur’an Tilâvetinin veya Kıraat İlminin Öğretilmesi Usûllleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.9, 1990, ss. 238-244.
• Topcuk, A. (1995). İmam Hatip Liselerindeki Kur’an-ı Kerim Öğretiminin Verimliliği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Tunç, M. V. (2019). Kuruluşundan Günümüze İmam Hatip Okullarının Programları ve Eğitim Yaklaşımları, (Yüksek lisans tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, N. (2016). Kur’an-ı Kerim’i Nasıl Öğretelim, İstanbul: DEM Yayınları.