Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Anadolu İmam Hatip Lisesi Akaid Dersi Öğretim Programının Temel Amaçlarının Gerçekleşme Durumu

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 45, 219 - 255, 25.06.2023

Medine Bektaş Cemil Osmanoğlu

https://doi.org/10.34234/ded.1293028

Öz

Bu araştırmada Anadolu İmam Hatip liselerindeki (AİHL) Akaid dersi öğretim programının temel amaçlarının gerçekleşme durumu dersi alan AİHL öğrencileri ve bu derse giren meslek dersi öğretmenlerinin görüşleri ışığında incelenmeye çalışılmıştır. Araştırmada Akaid dersinin inançla ilgili hususlarda sağlıklı bilgi ve tutumlar kazandırma, iman esaslarını bir bütün olarak içselleştirme, öğrencilerin inanç gelişimi sürecinde yaşadıkları problemlerle baş etme becerilerini geliştirme durumu, dersin işleniş sürecinde yaşanan zorluklar ve nedenleri ile de ilişkilendirilerek irdelenmiştir. Araştırmaya 21 AİHL öğrencisi ve 9 AİHL meslek dersi öğretmeni katılmıştır. Durum deseni ve yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde edilen veriler ışığında araştırmada, katılımcı öğrencilerin genelde Akaid dersinin inançla ilgili hususlarda sağlıklı bilgi kazandırdığını düşündüğü, öğretmenlerin ise tersini düşündüğü anlaşılmıştır. Buna karşın, katılımcı öğrenci ve öğretmenler, dersin inançla ilgili hususlarda sağlıklı tutum kazandırdığı görüşünde birleşmişlerdir. İman esaslarını bir bütün olarak içselleştirme bağlamında, katılımcı öğrencilerin çoğunlukla bu hedefin gerçekleştiğini, öğretmenlerin ise daha çok tersini düşündükleri görülmüştür. Akaid dersinin öğrencilerin inanç gelişimi sürecinde yaşadıkları problemlerle baş etme becerilerini geliştirme noktasında ise her iki katılımcı grup yine zıt yönlere ayrılmıştır. Araştırmada, söz konusu katılımcıların Akaid dersi konusunda farklı yönlere evrilen kanaatleri gerekçeleriyle birlikte incelenmiş ve dersin teori ve pratiğiyle ilgili çeşitli iyileştirme önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akaid Dersi Öğretim Programı, İnanç Gelişimi, Ortaöğretim, İHL Meslek Dersleri

Realization Status of the Main Objectives of the Akaid Course Curriculum in Anatolian Imam Hatip High Schools According to Teacher and Student Perspectives

Öz

In this research, the realization of the basic objectives of the Akaid course curriculum in Anatolian Imam Hatip High Schools (AIHL) was examined in the light of the views of the AIHL students taking the course and the teachers teaching the subject. 21 students and 9 teachers - participated in the research. A semi-structured interview form was used as a data collection tool in the study. In the research, it was understood that the participant students generally thought that the Akaid course provides accurate knowledge on matters related to faith, while the teachers thought the opposite. On the other hand, both
the participant students and teachers agreed on the view that the course helps to develop healthy attitudes in matters related to faith. Both participant groups were divided into opposite directions regarding the ability of the Akaid course to improve students’ ability to cope with the problems they experience during faith development process. In the context of internalizing the principles of faith as a whole, it was observed that the majority of participant students believed this objective was achieved, while the teachers thought the opposite. In the research, the opinions of the participants about the Akaid course which evolved in different directions were examined together with their reasons and various suggestions were presented about the theory and practice of the course.

Anahtar Kelimeler

Akaid Course Curriculum, Faith Development, Secondary Education, IHL Vocational Courses

Kaynakça

• Akyürek, Süleyman. (2015). Din Öğretimi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Apaydın, Halil. (2002). "Kişilik Özelliklerinin Dini Tutum ve Davranışlara Etkisi". [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Ondokuzmayıs Mayıs Üniversitesi.
• Arslan, Hasan. (2009). "Dinî Tutumların Oluşum, Gelişim ve Değişimi", Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1(9), 77-96.
• Aşlamacı, İbrahim. (2017a). "Öğrenci ve Öğretmenlerine Göre İmam Hatip Liseleri: Profiller, Algılar, Memnuniyet, Aidiyet". DEM Yayınları, İstanbul. https://media.dem.org.tr/dir/dem/dem/yayin/goruntuleme/20181116201003_0.
• Aşlamacı, İbrahim. (2017b). "İHL Öğrencilerinin Meslek Dersleri ve Meslek Dersi Öğretmenlerine Yönelik Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi", Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 1(17), 197-232.
• Aydın, Muhammet Şevki. (2011). Açık Toplumda Din Eğitimi (Yeni Paradigma İhtiyacı). Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Bayyiğit, Mehmet. (1989)."Üniversite Gençliğinin Dinî İnanç Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma". [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Uludağ Üniversitesi.
• Bulut, İsmail, (2017a). "İHL Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Kelam Dersine İlişkin Görüşleri", Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. ( 9), 7-35.
• Bulut, İsmail. (2017b). "İHL Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Kelam Dersine Bakışı". Vecihi Sönmez, Burhaneddin Kıyıcı ve Metin Yıldız (Ed.). Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm içinde, (s.337-353). Van: Ensar Neşriyat.
• Çanakçı, Ahmet Ali. (2019). "Gençlerle İletişimde ve Din Anlatımında Din Dili". Mehmet Bayyiğit, Mehmet Özkan, Ahmet Ali Çanakçı ve Asem Hamdy Ahmed Abdelhangy (Ed.), Hazreti Peygamber ve Gençlik Sorunları içinde , (s. 273-297). Konya: Palet Yayınları.
• Çekin, Abdülkadir. (2015). "İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Profesyonelliği Üzerine Bir Araştırma", The Journal of Academic Social Science Studies. (37), 85-100. Çetin, İlkten. "Hayatımızın ve Davranışlarımızın Belirliyecisi Tutumlar".13.03.2023 tarihinde, http://www.tavsiyeediyorum.com/makale_7964. htm sayfasından erişilmiştir.
• Dam, Hasan. (2021). "Çocukluk Dönemi Din Eğitimi". M. Köylü (Ed.), Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi içinde, (s. 57-102). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dinç, Ayşenur. (2007). "Ergenlerde Anne- Baba Tutumları ve Dini Yönelim". [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
• Erden, Münire. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Alkım Yayınları. İstanbul. Erdoğan, Halide Nur Özüdoğru. (2014). "Ergenlik Döneminin Dini ve Toplumsal Gelişimi". AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1(14), 153-165.
• Gözlükaya, Mehmet. (2014). "Lise Öğrencilerinde Anne-Baba Tutumlarının Dini Yönelime Etkisi (Denizli Örneği)". [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Günaydın, Fatma. (2017). "İmam Hatip Liselerinde İnanç Soru(n)ları". Vecihi Sönmez, Burhaneddin Kıyıcı ve Metin Yıldız (Ed.), Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm içinde, (s.321-335). Van: Ensar Neşriyat.
• Gündüz, Muhammed Muhdi. (2020). "Gelişim Özellikleri Doğrultusunda Gençliğin Din Eğitimi". e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 4(12), 1092-1117.
• Gündüz, Turgay. (2015). "Gençlik Dönemi Din Eğitimi". H. Hökelekli (Ed.), Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi içinde (s.103-142). İstanbul: Dem Yayınları.
• Keskiner, Emine. (2018.) İmam Hatip Liselerinde Mesleki Din Öğretimi. Yekder Yayınları, İstanbul.
• Koç, Ahmet. (2009). "İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma". C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2(13), 131-174.
• Koç, Gülten. (2021.) "Lise Öğrencilerinin Deizm Algısına Dair Sosyolojik Bir Araştırma (Başakşehir Örneği)". [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kontbay, Semra. (2005). "Psiko-Sosyal Değişkenlere Göre Ortaöğretim Öğrencilerinin Dini Tutumları". [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ondokuzmayıs Üniversitesi. Millî Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. (2018)". “Akaid Dersi Öğretim Programı,15.04.2023, tarihinde http://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/08143622 sayfasından erişilmiştir.
• Mücahit, Mustafa. (2017). "Öğrencilerin Gözüyle İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri ve Meslek Dersi Öğretmenleri (Sivas İli Örneği)". Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1(41), 73-99.
• Osmanoğlu, Cemil. (2014). "Din Eğitiminin Gelişimsel Temeli Olarak İnanç". Bilimname Dergisi. 2(27),177-206. Özarslan, Selim. (2013). "Günümüz İnanç Problemlerinin Nedenleri". Diyanet Aylık Dergisi. 0(269), 22-25.
• Sayan, Yunus Emre ve Mehmet Emin Günel. (2022). "Son Zamanlarda Gündeme Gelen İnanç Problemlerine Dair Din Eğitimi Açısından Bir Değerlendirme". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 3(26), 1071-1089 .
• Şimşek, Eyüp. (2015). “İmam Hatip Liselerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu". C.Tosun (Ed.). Türkiye’de Din Eğitimi Çalıştayı Komisyon Raporları içinde (s.45-65). Türk Eğitim-Sen, Ankara.
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.