Sokrates ve Kendilik Sorunu

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 48, 529 - 549

Mustafa Dikmen

https://doi.org/10.34234/ded.1573634

Öz

This study aims to examine the practice of the self in Ancient Greece through Socrates. However, since our understanding of Socrates' philosophy is mediated through Plato , it is essential to incorporate Plato's philosophy into this analysis. Within the history of philosophy, this line of thought, often categorized as part of the philosophy of systems and centered on human existence, can be traced back to Socrates, Plato, and Aristotle, extending its influence through to the Middle Ages. The concept of Gnothi Seauton, which means “Know Thyself,” inscribed in gold letters at the entrance of the Temple of Apollo in Delphi, can be marked as the starting point of this tradition. On the other hand, Heraclitus' statement "I Investigated Myself" can be read as a continuation of this tradition. This tradition deals with humanitys, investigates the epistemic and ontological conditions under which humanss exist, as well as heir nature and virtues, offers a framework for interpreting itas a practice of the self. For Socrates, the starting point for the solution of the problem of the self is to be in a relationship with dialogic or dialectical thought. Through this engagement, one may argue that an individual begins the journey of becoming a moral subject and takes the first step toward realizing their true self.
In this respect, the focus of this study is to examine the foundational trajectories of a tradition that Socrates initiated. This tradition forms the first stage of a broad spectrum, beginning in Ancient Greece, extending into Roman-Hellenistic culture and contributing to the development of the modern concept of the the subject

Anahtar Kelimeler

History of Philosophy, Philosophy of Antique, Socrates, Practice of Self, Philosophy.

Sokrates ve Kendilik Sorunu

Öz

Bu çalışmada Antik Yunan’daki kendilik pratiği Sokrates üzerinden okunmaya çalışılacaktır. Ancak Sokrates felsefesini Platon felsefesi yoluyla öğrenmemizden dolayı, bu soruna Platon felsefesinin de katılması elzemdir. Felsefe tarihinde daha çok sistem felsefesi içerisinde değerlendirilen ve insanın konu edindiği bir felsefe olarak karşımıza çıkan bu düşünce biçiminin Sokrates, Platon ve Aristoteles’e, buradan da Ortaçağ’a dek uzanan uzun bir geçmişe sahip olduğu söylenebilir. Delphi’deki Apollon Tapınağı’nın girişinde altın harflerle yer alan ve Kendini Bil anlamına gelen Gnothi Seauton kavramı, bu geleneğin başladığı nokta olarak işaretlenebilir. Öte yandan Herakleitos’un “Kendimi Araştırdım” ifadesi, yine bu geleneğin bir devamı olarak okunabilir. Bu geleneğin insanı konu etmesi ve insanın ne türden epistemik ve ontolojik koşullarca var olduğunu araştırması, onun doğasını ve erdemlerini konu etmesi, kendilik pratiği açısından okunmaya imkân tanımaktadır. Sokrates açısından kendilik sorununun çözümü adına başlangıç noktası diyalog veya diyalektik bir düşünceyle ilişkide olmaktır. Bu ilişki vasıtasıyla insanın ahlaki bir özne oluşa kapı araladığı ve kendi olma yolunda ilk adımı attığı söylenebilir.
Bu yönüyle çalışmada ele alınacak konu Antik Yunan’dan başlayarak, Roma-Helenistik kültürüne ve oradan da modern düşüncede oluşmaya başladığı şekliyle özne düşüncesine uzanan geniş bir yelpazenin ilk ayağı olarak Sokrates’in başlatıcısı olduğunu düşündüğüm bir geleneğin ön izleklerini incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe Tarihi, Antikçağ Felsefesi, Sokrates, Kendilik Pratiği, Felsefe.

Teşekkür

Şimdiden ilgi ve alakanıza çok teşekkür eder, iyi çalışmalar diliyorum.

Kaynakça

• Açıkel, Y. (1998) “‘Nefsini Bİlen Rabbi’ni Bİlir’ Hadis mi Kelâm-ı Kibar mı?” Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, 173-200.
• Ahbel-Rappe, S. & Kamtekar, R. (2009). A Companion to Socrates. John Wiley & Sons.
• Allen, D. S. (2011). Platon Neden Yazdı? çev. Ayşe Batur. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aristoteles. (2018). Metafizik. çev. Y. Gurur Sev. Pinhan Yayıncılık.
• Ayto, J. (1991). Dictionary of Word Origins. New York: Arcade Publishing, Revised ed. edition.
• Bauman, Z. (2011). Yaşam Sanatı. çev. Akın Sarı. Versus Kitap.
• Cassirer, E. (1980). İnsan Üstüne Bir Deneme. çev. Necla Arat. İstanbul: Remzi Kitabevi. Çiftçi, N. (2003). "Kohlberg'ing Bilişsel Ahlak Gelişimi Teorisi: Ahlak ve Demokrasi Eğitimi" Değerler Eğitimi Dergisi, 1, 1-43.
• Foucault, M. (2020). Eleştiri Nedir? & Kendilik Kültürü. çev. Murat Erşen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Öznenin Yorumbilgisi. çev. Ferda Keskin. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Hadot, P. (2011). İlkçağ Felsefesi Nedir? çev. Muna Cedden. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Herakleitos. (2009). Fragmanlar. çev. Cengiz Akgün. İstanbul: Kabalcı Yayınları. Kanat, K. & Temel, Z. F. (2019). "Sokratik Yönteme Dayalı Eğitim Programının 5-6 Yaş Grubu Çocukların Çalışma
• Becelerilerine Etkisinin İncelenmesi" Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24/3, 892-905.
• Kierkegaard, S. (1992). Kierkegaard`s Writings, II, Volume 2 – The Concept of Irony, with Continual Reference to
• Socrates. çev. Howard V. Hong - Edna H. Hong. Princeton: Princeton Paperbacks.
• Macdonald, F. (2003). Sokrates’ten Önce ve Sonra. çev. Ufuk Can Akın. Ayraç Yayınevi.
• Moore, C. (2015). Socrates and Self-Knowledge. Cambridge University Press.
• Platon. (2021a). Diyaloglar. çev. Teoman Aktürel. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Platon. (2002). Lysis Yahut Dostluk, Lakhes Yahut Cesaret. çev. Sabahattin Eyüboğlu - Nurettin Şazi Kösemihal. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Platon. (2018). Menon. çev. Özlem Bayoğlu. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Platon. (2017). Phaidros. çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları.
• Platon. (2019a). Philebos. çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları.
• Platon. (2021b) “Sokrates’in Savunması”. çev. Teoman Aktürel. Diyaloglar. 7-41. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Platon. (2007). Symposion. çev. Eyüp Çoraklı. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Platon. (1999). Devlet. çev. Sabahattin Eyüboğlu - M. Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon. (2019b). Alkibiades I-II. çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları.
• Rappe, S.ara L. R. (1995) “Socrates and Self-Knowledge”. Apeiron 28/1, 1-24. https://doi.org/10.1515/APEIRON.1995.28.1.1.
• Runes, D. D. (ed.) (2010). The Dictionary Of Philosophy. Kessinger Publishing, LLC.
• Russ, J. (2011). Kurucu Düşünceler. Felsefe Tarihi. çev. İsmail Yergöz. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stevenson, L., & Witt C., & Haberman, D.A., Wright P.M. (2020). İnsan Doğası Üzerine On Üç Teori. çev. Kolektif. İstanbul: The Kitap.
• Strauss, Leo. (2003). On Plato’s Symposium. ed. Seth Benardete. Chicago: University of Chicago Press, New edition.
• Tarnas, R. (2019). Batı Düşüncesi Tarihi -I. çev. Yusuf Kaplan. İstanbul: Külliyat Yayınları.
• Taylor, C. (2018). Benliğin Kaynakları Modern Kimliğin İnşası. çev. Selma Aygül Baş - Bilal Baş. İstanbul: Küre Yayınları.
• Zeller, E. (2022). Grek Felsefesi Tarihi. çev. Ahmet Hamdi Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları.