"Joint Inspection" Within the Framework of the Carrier's Duty of Care for the Cargo under the Turkish Commercial Code no. 6102: Applicability, Provisions, and Some Questions

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 103 - 166, 30.09.2023

Nil Kula

Öz

Article 1178 to article 1192 placed under the 5th book of the 6102 numbered Turkish Commercial Code govern the liability of carrier for duty of care for the cargo. In accordance with these provisions; the concept of liability of the carrier, exoneration from liability, inspection and notification, liability limits, period of prescription, noncontractual demands and liability of actual carrier is governed. In order to change the onus of proof concerning the liability for duty of care for the cargo and before the detection of the applicability of the exoneration reasons, the carrier to whom the liability process has been commenced against, has the possibility to detect the existence of the joint inspection or whether there is a breach of the notification obligation of the cargo interest or not. In the non-existence of these two, a dual presumption of nonliability will arise in favor of the carrier and unless the person who demands the application of the liability of the carrier for duty of care for the cargo disproves these presumptions, it will be accepted that; the cargo has been delivered by the carrier in accordance with the transport document and the damage is a result of a reason which the carrier is not liable. Due to that reason, “joint inspection” which is having a huge importance concerning the application of the liability for duty of care for the cargo has been evaluated within its applicability, provisions and the problems that arise in the practice, and it has been aimed to find solutions to such problems and thus make evaluations devoted to the amendment of the provision.

Anahtar Kelimeler

Carrier, Liability for Duty of Care for the Cargo, Joint Inspection, Presumption of Nonliability

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümleri Uyarınca Taşıyanın Yüke Özen Sorumluluğu Çerçevesinde “Müşterek İnceleme”: Tatbik Kabiliyeti, Hükümleri ve Birtakım Sorular

Öz

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5. Kitabında yer alan 1178 ila 1192. maddeleri, taşıyanın yüke özen sorumluluğunu düzenleyen hükümlere yer vermektedir. İşbu hükümler uyarınca; taşıyanın yüke özen sorumluluğunun kapsamı, sorumluluktan kurtulma nedenleri, inceleme ve bildirim, sorumluluk sınırları, hak düşürücü süre, sözleşme dışı istemler ile fiili taşıyanın sorumluluğu düzenlenmiştir. Kendisine karşı yüke özen sorumluluğu tesisi süreci başlatılan taşıyanın; sorumluluktan kurtulma hallerinin uygulanabilirliğini denetlemesi öncesinde, sorumluluk tesisinde ispat yükünün yerini değiştirmek için, müşterek incelemenin varlığını veya yükle ilgiliye atfedilen bildirim yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediğini denetlemek imkanları bulunmaktadır. Bunların her ikisinin yokluğunda, taşıyan lehine ikili bir sorumsuzluk karinesi doğacak ve taşıyanın yüke özen sorumluluğunun tesisi talebinde bulunan kişi bu karineleri çürütmedikçe; eşyanın taşıma senedinde yazılı olduğu gibi taşıyanca teslim edildiği ve zararın taşıyanın sorumlu olmadığı bir sebepten ileri geldiği kabul olunacaktır. Bu nedenle; yüke özen sorumluluğunun tesisinde oldukça büyük önemi haiz “müşterek inceleme”, çalışmada; tatbik kabiliyeti, hükümleri ve uygulamada ortaya çıkan birtakım sorunlar kapsamında değerlendirilmiş, sorunların çözümüne ve bu şekilde hükmün tadiline yönelik değerlendirmelerde bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Taşıyan, Yüke Özen Sorumluluğu, Müşterek İnceleme, Sorumsuzluk Karinesi

Kaynakça

• Akıncı S, Deniz Hukuku Navlun Mukaveleleri (Türkiye Ticaret Postası Matbaası 1968)
• Aksoy S, Taşıma Hukukunda Fiili Taşıyıcı (On İki Levha Yayıncılık 2015)
• Algantürk Light D, ‘Yeni TTK Uyarınca Navlun Sözleşmelerinde Yükü İnceleme ve Bildirim’ (2012) 18(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 517
• Atamer K, ‘Parça Başı Sınırlı Sorumluluk ve 1924 Brüksel Sözleşmesi’ (2000) 5(1-4) DHD 57
• —— Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Deniz Hukukunda Cebri İcra (On İki Levha Yayıncılık 2006)
• —— Deniz Ticareti Hukuku, Cilt 1 (On İki Levha Yayıncılık 2017)
• Can M, Deniz Yolu ile Yolcu Taşıma Sözleşmesi (İmaj Yayıncılık 2001)
• Cumalıoğlu E, Kırkambar Sözleşmesi (Turhan Kitabevi Yayınları 2011)
• Çağa T ve Kender R, Deniz Ticareti Hukuku, Cilt 2 (On İki Levha Yayıncılık 2006)
• Damar D, ‘Milletlerarası Taşıma Hukukunda “Wilful Misconduct” Kavramının Tarihçesi ve Tercümesi’ (2004) 24(1-2) Prof. Dr. Sevin Toluner’e Armağan MHB 379
• Demir İ, 2002 Atina Sözleşmesi Çerçevesinde Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma (Yetkin Yayınları 2000)
• Işıklar GK, 2002 Atina Sözleşmesi Çerçevesinde Deniz Yolu ile Yolcu Taşımalarında Zorunlu Sorumluluk Sigortası (On İki Levha Yayıncılık 2018)
• Kaner İ, Deniz Ticareti Hukuku, Navlun Sözleşmeleri (B. 2, Filiz Kitabevi 2014)
• Kula N, ‘Türk Ticaret Kanunu ile York Anvers 2016 Kuralları Uyarınca Müşterek Avaryaya Uygulanacak Hükümlerin Değerlendirilmesi ve Özellikle “Zamanaşımı” Hususu’ (2019) 27 Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 727
• Kula Değirmenci N, ‘Taşıyanın “Fiili Taşıyanın Hata ve İhmallerinden” Doğan Sorumluluğu ile Yararlanabileceği Sorumsuzluk Şartı’ (2015) 73 İÜHFM 389
• —— Taşıyanın Sorumluluğu ve Akdettiği Sorumsuzluk Anlaşmaları (Seçkin Yayıncılık 2021)
• Süzel C, Deniz Ticareti Hukukunda Taşıtan ve Yükleten (On İki Levha Yayıncılık 2014)
• Taşkın M, Deniz Yolu ile Yolcu Taşıma Sözleşmesinde Taşıyanın Gemi Kazasından Sorumluluğu (On İki Levha Yayıncılık 2016)
• Ülgener F, Taşıyanın Sorumsuzluk Halleri (Der Yayınları 1991)
• Yazıcıoğlu E, Hamburg Kuralları (Beta Basım Yayın 2000)
• Yazıcıoğlu E, Kender – Çetingil Deniz Ticareti Hukuku (B. 16, Filiz Kitabevi 2021)
• Yetiş Şamlı K, Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu (On İki Levha Yayıncılık 2013)