The Evaluation of the Legal Qualifıcation of the Home Port Log in The Light of Doctrine and Court Decisions

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 33 - 248, 01.06.2022

Güneş Karol Işıklar , Cüneyt Süzel

Öz

Under Turkish Law, a new vessel registration scheme namely “Home Port Log” (“Bağlama Kütüğü”) had been introduced in 2009, in addition to the current ship registries National Ship Registry and Turkish International Ship Registry, as well as to the Special Registry for the Ships under Construction, where the ships of which construction is uncompleted are eligible to be registered. However, the matter of whether the Home Port Log registry scheme is a ship registry by its legal qualification has been discussed in Turkish legal doctrine. In addition to the purpose of the introduction of the Home Port Log, divergent views have emerged in the doctrine regarding the provisions of the legislation consisting of the rules dealing with this registry system. In particular, there are deep divergences in terms of whether the Home Port Log provides legal functions of a registry, as well as the transfer of the ownership of the vessels registered in here and the establishment of a right of pledge on them. On the other hand, the opinions presented by the courts also differ. In the decisions of the Turkish Court of Jurisdictional Disputes and the Council of State, Home Port Log is considered as a ship registry. Nevertheless, according to the contrary decisions of the Turkish Supreme Court rendered in the recent past, the provisions of the Turkish Civil Code No. 4721 regarding the rights in rem of the movable properties shall be applied, in accordance with the reference directed by the Turkish Commercial Code No. 6102 Art. 997. In this study, the legal opinions alleged under doctrine and judicial decisions are to be explained and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Home Port Log, National Ship Registry, Turkish International Ship Registry, Home Port Log Regulation

Bağlama Kütüğü’nün Hukuki Niteliğinin Öğreti ve Yargı Kararları Işığında Değerlendirilmesi

Öz

Türk Hukuku’nda gemilerin kaydedildiği Milli Gemi Sicili ve Türk Uluslararası Gemi Sicili ile inşası tamamlanmamış gemilerin kaydedildiği Yapı Hâlindeki Gemilere Özgü Sicil’in yanına ilk kez 2009 yılında “Bağlama Kütüğü” adını taşıyan kayıt düzeni de eklenmiştir. Ancak söz konusu kayıt düzeninin niteliği itibarıyla bir gemi sicili olup olmadığı öğretide birçok açıdan tartışmaya açılmıştır. Bağlama Kütüğü’nün kuruluş amacının yanı sıra bu kayıt düzeni hakkındaki kuralların yer aldığı mevzuat hükümleri hakkında öğretide farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Özellikle de Bağlama Kütüğü’nün sicil işlevlerini taşıyıp taşımadığı ve de buraya kayıtlı araçlar üzerindeki mülkiyetin devri ve bunlar üzerinde rehin hakkının tesisi noktasında esaslı görüş ayrılıkları söz konusudur. Öte yandan yargı organlarının kararlarında ortaya koydukları görüşler de farklılık arz etmektedir. Uyuşmazlık Mahkemesi ile Danıştay kararlarında Bağlama Kütüğü bir gemi sicili olarak ele alınmaktadır. Yargıtay ise, yakın geçmişte verdiği aksi yöndeki kararlarda buraya kayıtlı araçlar üzerindeki ayni haklar hakkında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 997’nin yollamasıyla 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’ndaki taşınır hükümlerinin uygulanacağına hükmetmiştir. Çalışmada, öğretide ve yargı kararlarında ileri sürülen görüşler açıklanmakta ve değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bağlama Kütüğü, Milli Gemi Sicili, Türk Uluslararası Gemi Sicili, Gemi, Bağlama Kütüğü Uygulama Yönetmeliği

Kaynakça

• Akıncı, S.: Türk Hukukunda Gemi İpoteği, İstanbul 1958 (Gemi İpoteği).
• Akıncı, S.: “Gemi Mülkiyeti”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. XXIII, S. 3-4, 1958, s. 291-368 (“Gemi Mülkiyeti”).
• Aksoy, S.: “Türk Deniz Hukukunda Yeni Bir Düzenleme: Bağlama Kütüğü”, Arkan, S. (ed.): Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, C. I, Ankara 2010, s. 63-113.
• Algantürk Light, S. D.: “Bağlama Kütüğü Uygulama Yönetmeliği Hakkında Değerlendirmeler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Güz 2009/2, Y. 8, S. 16, s. 49-64.
• Altop, A.: “Bağlama Kütüğü ile İlgili Yasal Düzenlemenin Getirdiği Bazı Sorunlar”, Deniz Hukuku Dergisi, 2005, Y. 10, S. 1-4, (Basım T: Ocak 2011), s. 1-13.
• Arvas, M. M.: 6750 Sayılı Kanuna Göre Rehne Konu Olabilecek Taşınırlar, Ankara 2017.
• Atamer, K.: “Alman Türk Hukukunda Gemilerin Bayrak Çekme Zorunluluğu, Gemi Siciline Kayıt ve Hükümlerin Uygulama Alanı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2009, C. XXV, S. 1, s. 99-201.
• Atamer, K: “Yargıtay Kararları Işığında Deniz Ticareti ve Deniz Sigortası Hukukunda Güncel Sorunlar ve Gelişmeler”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XXIII, Bildiriler-Tartışmalar, 12 Haziran 2009, Ankara 2009, s. 159-275 (“Güncel Sorunlar”).
• Atamer, K: “Bağlama Kütüğü: Yasama Amacı, Uygulama Alanı ve Özel Hukuk Kurallarına Etkisi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXV, S. 4, 2009 (Prof. Dr. Reha Poroy’un Anısına Armağan), s. 301-366 (“Bağlama Kütüğü”).
• Atamer, K.: Gemi ve Uçak İpoteğinin Hukuksal Temelleri, İstanbul 2012 (“Gemi İpoteği”).
• Atamer, K: Deniz Ticareti Hukuku, C. 1, İstanbul 2017 (Deniz Ticareti Hukuku-I).
• Atamer, K: Deniz Ticareti Hukuku, C. II, Gemilerin Eşya Hukuku (1. Fasikül: Giriş - Temel Kavramlar - Zilyetlik - Kanuni Rehin Hakları), İstanbul 2018 (Gemilerin Eşya Hukuku).
• Atamer, K: Deniz Ticareti Hukuku, C. IV, Deniz İcra Hukuku, İstanbul 2019.
• Atamer, K.: “Gemiler Üzerinde 6750 Sayılı Kanun Uyarınca Rehin Kurulabilir Mi?”, Ilgın, S. - Sözer, B. (eds.): 2020 Sonrasında Deniz Ticareti ve Sigorta Hukuku: Olası Sorunlar, İstanbul 2021, s. 323-352 (“6750 Sayılı Kanun”).
• Aydın, M.: Gemilerin Kaydedilmesi ve Kayıtlarının Silinmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2018.
• Bilgeç, H.: “Ticari İşletme Envanterinde Bulunan Gemiler Üzerinde Kurulabilecek Sözleşmeye Dayalı Rehin Türleri (Türk Medeni Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Hükümlerinin Gemi Rehni Bakımından Karşılaştırılması)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, C. 22, S. 1, s. 1-55.
• Can, M.: Deniz Ticareti Hukuku Dersi Kitabı, C. I, Giriş - Gemi - Deniz Hukuku Kişileri, B. 2, Ankara 2003.
• Çağa, T. - Kender, K.: Deniz Ticareti Hukuku, C. I, Giriş, Gemi, Donatan ve Kaptan, B. 16, İstanbul 2010.
• Damar, D.: “İpotekli Geminin Mülkiyetinin Devri”, İnceoğlu, M. M. (ed.): Prof. Dr. Belgin Erdoğmuş’a Armağan, İstanbul 2011, s. 589-626.
• Demir, İ.: “Yeni Bağlama Kütüğü Rejimi Üzerine Değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2015, C. 64, S. 1, s. 103-169 (“Bağlama Kütüğü”).
• Demir, İ.: Deniz Ticareti Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2021 (Ders Kitabı).
• Deniz Kaner, İ.: Deniz Ticareti Hukuku, C. I-II, B. 4, İstanbul 2021.
• Ergüne, M. S.: Hukukumuzda Taşınır Rehninin, Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu, B. 2, İstanbul 2020.
• Gözüyeşil, F. F.: “Sicile Kayıtlı (Müseccel) Gemilerin Anonim Şirketlere Sermaye Olarak Getirilmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, C. XXIV, S. 3, s. 163-204.
• İzveren, A. - Franko, N. - Çalık, A.: Deniz Ticareti Hukuku, Ankara 1994.
• Kalpsüz, T.: Deniz Ticareti Hukuku, C. 1, Giriş - Gemi, Ankara 1971 (Deniz Ticareti Hukuku).
• Kalpsüz, T.: Gemi Rehni, B. 5, Ankara 2004 (Gemi Rehni).
• Kara, H.: Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul 2020.
• Nomer, H. N. - Ergüne, M. S.: Eşya Hukuku, B. 8, İstanbul 2020.
• Oğuzman, M. K. - Seliçi, Ö. - Oktay-Özdemir, S.: Eşya Hukuku, B. 22, İstanbul 2020.
• Okay, S.: Deniz Ticareti Hukuku, C. I, Giriş - Gemi, Donatan ve Donatma İştirâki, Gemi Adamları, B. 3, İstanbul 1970.
• Serozan, R.: Eşya Hukuku I, B. 3, İstanbul 2014.
• Seven, V.: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu'na Göre Taşınır (Varlık) Rehni, B. 2, İstanbul 2019.
• Sevinç Kuyucu, A.: “Bağlama Kütüğüne Kayıtlı Gemilerin Mülkiyetinin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Kazanılmasına İlişkin Esaslar”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 2017, C. 37, S. 2, s. 689-710.
• Sözer, B.: Deniz Ticareti Hukuku, Gemi - Donatan - Taşıyan ve Deniz Ticareti Hukuku’nda Sorumluluk Rejimi, B. 2, İstanbul 2012.
• Sözer, B.: Deniz Ticareti Hukuku (Ders Kitabı), C. I, Giriş - Gemi - Donatan ve Navlun Sözleşmeleri, B. 5, İstanbul 2019.
• Süzel, C.: “Türk Mevzuatında Gemi Tanımı”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. II, İstanbul 2010, s. 1615-1644 (“Gemi Tanımı”).
• Süzel, C.: Gemi Alacaklısı Hakkı ve Gemi İpoteği Hakkında 1993 Cenevre Sözleşmesi ve Yeni Türk Ticaret Kanunu, İstanbul 2012 (Gemi Alacaklısı Hakkı).
• Süzel, C.: “815 Sayılı Kabotaj Kanunu’nun Türk Ticaret Kanunu ve Avrupa Birliği Mevzuatı Uyarınca Değerlendirilmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 135-136, Kasım-Aralık 2015, s. 29-76.
• Süzel, C.: “Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu’nda Yapılan Değişikliklerin Yargı Kararları ve Özelgeler İle Birlikte Değerlendirilmesi”, DEHUKAM Deniz Hukuku Dergisi, 2020, C. 3, S. 2, s. 727-802.
• Şeker, Z.: “Taşınmaz Mülkiyetiyle Karşılaştırmalı Olarak Sicile Kayıtlı Gemi Mülkiyetinin Hukuki İşlem Yoluyla Kazanılması”, Prof. Dr. Tahir Çağa'nın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 474-482.
• Şeker Öğüz, Z.: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununda Gemi Mülkiyetinin Devrine ilişkin Getirilen Esaslar”, Prof. Dr. Mustafa Dural'a Armağan, İstanbul 2013, s. 847-853.
• TBMM, Türk Medeni Kanunu Tasarısı ile Türk Kanunu Medenisinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı ve Ankara Milletvekili Yücel Seçkiner’in; Ankara Milletvekili Esvet Özdoğu ve Dört Arkadaşının; Aynı Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifleri ve Adalet Komisyonu Raporu (1/611,1/425, 2/361, 2/680), Dönem: 21, Yasama Yılı, 3, Sıra Sayısı: 723 (TMK Tasarısı Raporu).
• TBMM, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/324), Dönem: 23, Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 96 (TTK Raporu).
• TBMM, İstanbul Milletvekili Mehmet Domaç ile Antalya Milletvekili Hüsnü Çöllü ve 38 Milletvekilinin; Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifleri ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (2/266, 2/268), Dönem: 23, Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 257.
• Tek, G. S.: Ulaşım Araçlarının İpoteği, İstanbul 2012.
• Tekil, F.: Deniz Hukuku, B. 6, İstanbul 2001.
• Topsoy, F.: Deniz Ticareti Hukuku I: Giriş, Gemi, Donatan, Deniz Ticareti Sözleşmeleri, İstanbul 2020.
• Uyumaz, A.: Motorlu Taşıt Rehni, İstanbul 2012.
• Ünan, S.: “Bağlama Kütüğü” İle İlgili Bazı Sorunlar”, Deniz Hukuku Dergisi, Y. 10, S. 1-4, 2005 (Basım T: Ocak 2011), s. 15-26.
• Yazıcıoğlu, E.: Kender - Çetingil Deniz Ticareti Hukuku, B. 16, İstanbul 2020.
• Yeşilova Aras, E.: “Satışı Yapılan Amerikan Bayraklı Özel Teknelerin “Bill Of Sale” İle İmtihanı”, Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan, İstanbul 2019, s. 1385-1407.
• Yener Coşkun, H.: “Gemi Mülkiyeti”, Legal Hukuk Dergisi, 2014, C. 12, S. 136, s. 73-104.
• Yetiş Şamlı, K.: Gemi Mülkiyetinin Hukuki İşlem Yoluyla Kazanılması, İstanbul 2021.
• Danıştay, 10. D., 15/06/2015, E. 2011/10238, K. 2015/3007 (Lexpera, et. 23/01/2022).
• Uyuşmazlık Mahkemesi, HB., 09/04/2012, E. 2011/190, K. 2012/62 (Lexpera, et. 23/01/2022).
• Uyuşmazlık Mahkemesi, HB., 14/03/2016, E. 2015/211, K. 2016/111 (Lexpera, et. 23/01/2022).
• Yargıtay, 11. HD., 10/10/2006, E. 2005/9373, K. 2006/10070 (Lexpera, et. 23/01/2022).
• Yargıtay, 11. HD., 19/11/2014, E. 2014/10235, 2014/17936 K. (Lexpera, et. 23/01/2022).
• Yargıtay, 11. HD., 24/01/2018, E. 2016/6580, K. 2018/637 (Lexpera, et. 23/01/2022).
• Yargıtay, 12. HD., 02/02/2021, E. 2020/9457, K. 2021/954 (Lexpera, et. 23/01/2022).