Çok Kriterli Karar Verme: Kırıkkale YHT İstasyonu - Şehir Bağlantısının Sağlanması

Yıl 2020, Sayı: 11, 26 - 40, 31.01.2020

Bedirhan Sarımehmet Mustafa Hamurcu Tamer Eren

Öz

Güzergâh planlama, kentsel ulaşımda kritik bir karar verme sürecidir. Kentsel alanlarda da etkili bir hizmet sunmak için güzergâh planları, üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Büyük ulaşım yatırımlarının hayata geçirilmesi, ulaşım planlarının revize edilmesini gerekli kılmaktadır. Kırıkkale’ye de Yüksek Hızlı Tren (YHT) istasyonunun açılacak olması, Kırıkkale şehri için güzergâh planlarının yeniden düzenlenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada Kırıkkale şehri ele alınmış, YHT-Şehir merkezi ve üniversite bağlantısının sağlanması noktasında güzergâh planlaması yapılmıştır. En iyi ulaşım güzergâhını bulmak için Analitik Hiyerarşi Proses (AHP) ve TOPSIS, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılmıştır. Uzman görüşü ve literatür araştırması ile değerlendirme kriterleri ve alternatif güzergâhlar belirlenmiştir. Yapılan anketler göz önünde bulundurularak kriter ağırlıkları AHP yöntemi ile bulunmuştur. Bulunan ağırlıklar, TOPSIS yöntemi ile kullanılarak alternatif güzergâhların sıralaması yapılmıştır. Sonuç olarak istasyon ile belirlenen dört bölge arasındaki en uygun güzergâhlar belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Çok ölçütlü karar verme, AHP, TOPSIS, Güzergah planlama

Multicriteria Decision Making: Providing to Connection of Kırıkkale HSR Station and City

Öz

Route planning is a critical decision-making process for urban transportation in the cities. In urban areas, it is important to consider route plans in order to provide effective services. The realization of major transportation investments necessitates the revision of the transportation plans. The fact that the High Speed Train (HSR) station will be opened in Kırıkkale shows that it is necessary to reorganize the route plans for the Kırıkkale city. In this study, due to the high student potential, the city of Kırıkkale has been taken into consideration and route planning has been made in order to ensure the connection of HSR-City center and University. AHP and TOPSIS multi-criteria decision making methods are used to find the best transportation route. Alternative routes are determined by expert opinion and literature research. The criterion weights were determined by AHP method considering the surveys. Then alternate routes were sequenced by using TOPSIS method with criterion weights. As a result, the most suitable routes are determinated among the HSR station and the identified four regions.

Anahtar Kelimeler

Multicriteria decision making, AHP, TOPSIS, route planning, HSR

Kaynakça

• [1] TCDD, “Demiryolu Sektör Raporu 2018,” May 2018. [Online]. Available: http://tcdd.gov.tr/ [Accessed January 10, 2019].
• [2] YÖK, “Yükseköğretim İstatistikleri,” 2018 [Online]. Available: https://www.yok.gov.tr [Accessed January 10, 2019].
• [3] M. Hamurcu and T. Eren, “Kentsel ulaşımda güzergâh belirleme için kullanılan kriterler: literatür araştırması,” Transist 9. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, 2016, pp. 280-286.
• [4] G.S. Kalamaras, et al., “Application of multicriteria analysis to select the best highway alignment”, Tunnelling and Underground Space Technology, 15(4), pp. 415-420, 2000.
• [5] M. Piantanakulchai, “Analytic network process model for highway corridor planning,” Proceedings of ISAHP, 2005.
• [6] M. Piantanakulchai and N. Saengkhao, “Evaluation of alternatives ın transportation planning using multistakeholders multi-objectives ahp modeling,” In Proceedings of the Eastern Asia Society for transportation studies, 4 pp. 1613-1628, 2003.
• [7] H.A. Effat and O.A. Hassan, “Designing and evaluation of three alternatives highway routes using the analytical hierarchy process and the least-cost path analysis,” Application ın Sinai Peninsula, Egypt, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 16(2), pp. 141-151, 2013.
• [8] A. Farkas, “Route/site selection of urban transportation facilities: an ıntegrated gıs/mcdm approach,” Proceedings-7th International Conference on Management, Enterprise and Benchmarking (MEB), pp. 169-184, 2009.
• [9] Y. Zhongzhen and Y. Hayashi, “GIS-based analysis of railway's origin/destination path-selecting behavior,” Computer-Aided Civil and Infrastructure Engineering, 3(17), pp. 221-226, 2002.
• [10] X. Yao, “Where are public transit needed: examining potential demand for public transit for commuting trips,” Computers, Environment & Urban Systems, 5(31), pp. 535-550, 2007.
• [11] I. Brunner, K. Kim ans E. Yamashita, “Analytic hierarchy process and geographic information systems to identify optimal transit alignments,” Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, 1(2215), pp. 59-66, 2011.
• [12] H.Y. Kim, D.F. Wunneburger and M. Neuman, “High-speed rail route and regional mobility with a raster-based decision support system: The Texas Urban Triangle Case,” Journal of Geographic Information System, 5(6), pp. 559-566, 2013.
• [13] A. Supçiller and O. Çapraz, “AHP- TOPSIS yöntemi̇ne dayalı tedari̇kçi̇ seçi̇mi̇ uygulamasi,” Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (13), pp. 1-22, 2011.
• [14] T. Saaty, The Analytic Hierarcy Process, New York, McGraw-Hill, 1980.
• [15] C.L. Hwang and H. Yoon, “Multiple attributes decision making methods and applications, a state-of-the-art survey,” New York, Springer-Verlag, 1981.
• [16] M. Hamurcu and T. Eren, “An application of multicriteria decision-making for the evaluation of alternative monorail routes,” Mathematics, 7(1), 16, 2019. [Online]. Available: https://doi.org/10.3390/math7010016.
• [17] M. Dağdeviren, S. Yavuz and N. Kılınç, “Weapon selection using the AHP and TOPSIS methods under fuzzy environment,” Expert Systems with Applications, 36(4), pp. 8143-8151, 2009. [Online]. Available: https://doi.org/10.1016/j.eswa.2008.10.016.
• [18] A. Özdağoğlu, “Üretim yapan işletmeler için hidrolik giyotin alternatiflerinin TOPSIS yöntemi ile incelenmesi,” Ege Akademik Bakış Dergisi, 12(4), pp. 549-562, 2012.
• [19] A. Cyril, R.H. Mulangi and V. George, “Performance optimization of public transport Using integrated AHP–GP methodology,” Urban Rail Transit, pp. 1-12, 2019.
• [20] K. Nosal and K. Solecka, “Application of AHP method for multi-criteria evaluation of variants of the integration of urban public transport,” Transportation Research Procedia, 3, pp. 269-278, 2014.
• [21] D.J. Lee, “A multi-criteria approach for prioritizing advanced public transport modes (APTM) considering urban types in Korea,” Transportation Research Part A: Policy and Practice, 111, pp. 148-161, 2018. [Online]. Available: https://doi.org/10.1016/j.tra.2018.02.005.
• [22] A. Awasthi, H. Omrani and P. Gerber, “Investigating ideal-solution based multicriteria decision making techniques for sustainability evaluation of urban mobility projects,” Transportation Research Part A: Policy and Practice, 116, pp. 247-259, 2018. [Online]. Available: https://doi.org/10.1016/j.tra.2018.06.007.
• [23] M. Hamurcu and T. Eren, “Raylı sistem projeleri kararında AHS-HP ve AAS-HP kombinasyonu,” Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi (GMBD), 3(3), pp. 1-13, 2017. [Online]. Available: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gmbd/issue/31064/371820
• [24] M. Hamurcu, H.M. Alağaş and T. Eren, “Selection of rail system projects with analytic hierarchy process and goal programming,” Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 8(2), pp. 291-302, 2017.
• [25] M. Hamurcu and T. Eren, “Kent içi ulaşım için bulanık AHP tabanlı VIKOR yöntemi ile proje seçimi,” Engineering Sciences (NWSAENS), 13(3), pp. 201-216, 2018. [Online]. Available: http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2018.13.3.1A0413.
• [26] M. Hamurcu and T. Eren, “Selection of monorail technology by using multicriteria decision making,” Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 8(2), pp. 303-314, 2017.
• [27] Y. Arıkan, Ö.P. Akkaş and Ç. Ertuğrul, “Kırıkkale ili hafif raylı sistem etüdünün gerçekleştirilmesi,” Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 10(3), pp. 6-11, 2018. [Online]. Available: https://doi.org/10.29137/umagd.476722 .
• [28] B. Doğan and A. Kablan, “Kırıkkale şehir içi ulaşımda alternatif sistem değerlendirmesi,” Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(2), pp. 431-437, 2016. [Online]. Available: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dubited/issue/24379/258386.
• [29] Ü. Şengül, M. Eren, and S.E. Shıraz, “Bulanık AHP ile belediyelerin toplu taşıma araç seçimi,” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (40), pp.143-165, 2012.
• [30] A. Soltani, E.Z. Marandi and Y.E. Ivaki, “Bus route evaluation using a two-stage hybrid model of Fuzzy AHP and TOPSIS,” Journal of Transport Literature, 7(3), pp. 34-58, 2013.
• [31] M. Hamurcu and T. Eren, “Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde çok ölçütlü karar verme yöntemi ile monoray güzergâh seçimi,” Transist 8. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, Türkiye, pp. 410-419, 2015.
• [32] M. Taş, Ş. Özlemiş, M. Hamurcu and T. Eren, “Ankara’da AHP ve PROMETHEE yaklaşımıyla monoray hat tipinin belirlenmesi,” Ekonomi, İşletme, Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(1), pp. 65-89, 2017.
• [33] N.İ. Süt, M. Hamurcu and T. Eren, “Ankara-Sivas yüksek hızlı tren hat güzergâhının değerlendirilmesi,” Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 3(3), pp. 22-30, 2018. [Online]. Available: https://dergipark.org.tr/tr/pub/humder/issue/42425/444314
• [34] M. Hamurcu and T. Eren, “Yüksek kapasiteli elektrikli otobüslerin seçiminde hibrit çok kriterli karar verme uygulaması,” Transist 11. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, Türkiye, pp. 1-10, 2018.
• [35] S. Dinç, M. Hamurcu and T. Eren, “Kırıkkale-kampüs dolmuş hattı etkinliğinin çok kriterli karar verme ile değerlendirilmesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(Ek Sayı 1), pp. 238-247, 2018. [Online]. Available: https://doi.org/10.29048/makufebed.423892.