İÇ DENETİMDE FARKLI ÜLKE MODELLERİ BU MODELERİN ÜSTÜNLÜK VE ZAYIFLIKLARI İLE ÜLKEMİZİN İÇ DENETİM SİSTEMİYLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2014, Sayı: 14, 27 - 41, 13.07.2016

İsmail Mallı

Öz

Genel olarak uygulanan bir iç denetim modeli bulunmamakla birlikte kurumsal kültürleri, gelenekleri, kapasiteleri ve idare anlayışları gibi yaklaşımlar dikkate alındığında birbirine benzer şekilde iç denetim modelinin uygulandığı ülkeler bulunmaktadır. Temel olarak, Adem-i Merkeziyetçi ve Merkeziyetçi olmak üzere iki farklı modelden bahsetmek mümkündür. Adem-i Merkeziyetçi (Kuzey) modelin uygulandığı İngiltere, Hollanda, Finlandiya gibi ülkelerde idarenin sorumluluğu ön planda olup, hesap verme sorumluluğu üst seviyede uygulanmaktadır. Ayrıca yetkiler genel olarak yerel yönetimlere devredilmiştir. Merkezde bakanlıklar ve diğer kamu idareleri genel standartları belirler ve koordinasyonu sağlarlar. Merkeziyetçi (Güney) Modelin uygulama alanı bulduğu Fransa, Portekiz, İtalya gibi ülkelerde ise Merkezden yönetimi esas alan bir yapı bulunmaktadır. Bu tarz ülkelerde merkezde bulunan Maliye Bakanlıkları gelirlerin ve giderlerin harcama sonrası denetimlerini gerçekleştirir. Her harcamacı kamu idaresinde genel müfettişler yer almakta olup, bunlar aynı zamanda kendi idarelerinin de iç denetimini yapmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Denetim, Denetçi, Kamu Mali Yönetimi, Teftiş, İç Denetim, İç Kontrol, Dış Denetim, Kamu Yönetimi, İç Denetim Standartları

Kaynakça

• ARCAGÖK M. Sait, Bahadır Yörük, “Yönetim Kontrolü/iç Kontrol”, Maliye Dergisi, Sayı:145, 2004.
• BALTA Zeki, “İç Denetçilik Mesleği”, Mali Kılavuz Dergisi, Sayı: 31, Ocak-Mart 2006.
• CALDERIA Vitor; Portugal, in., Effects of European Union Accession, Part 1: Budgeting and Financial Control, Sigma Papers No: 19, 1997.
• CDLR, Yerel Yönetimlerde Mali Yönetim, Fransa ve İngiltere Örneği, Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü, Ankara, 1995.
• ÇIPLAK Veysel, “Kamu Kesiminde İç Denetim: Türkiye Uygulaması” Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Diamond, Jack The Role of Internal Audit in Government Financial Management: An International Perspective, IMF Working Paper: WP/02/94, Washington, D.C, 2002.
• GÜRKAN Nazmi Zarifi, “ Türk Kamu Mali Yönetiminde İç Denetim Ve İç Denetim Algısı” Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• GÜNERDEM Deniz Ezgi, AB Aday Ülkelerinin Kullanımı İçin Kamu Harcama Kontrol Sistemi (İngiltere Örneği), Bütçe Dünyası Dergisi, Sayı: 18, ilkbahar 2004.
• GÖREN İhsan, ATAKAN Nevin, EFE Şeref, ÖZBARAN M.Hakan; ”Denetimde Kalite Yönetimi, Güvencesi, Kontrolü” Sayıştay Yayınları, Araştırma, İnceleme, Çeviri dizisi:29. Eylül 2003.
• Jou, Jianwua, “The present situation and developing trends of Chinese internal auditing”, Managerial Auditing Journal, Vol.12, 1997.
• KARAARSLAN Erkan; 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Kapsamında Güncel Mali Sorunlar. Ankara, 2006.
• KESiK, Ahmet; “5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Bağlamında ve AB Sürecinde Türk Kamu İç Mali Kontrol Sistemi” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi: s.94–114. Sayı:9 2005 / 1.
• KOÇDEMİR Mehmet, Denetim Üzerine Kavram Kargaşaları: Ülke Örnekleri, E-Makale www.malikilavuz.com.tr (eri- şim:24.05.2012).
• Li Yuedong, A Comparatıve Study About Internal Audıtıng Approach Between Germany And Chına http://siteresources.worldbank.org/EXTFINANCIALMGMT/Resources (Eri- şim:13.06.2012).
• OECD, The Legal Framework for Budget Systems, An International Comparison, Paris, 2004.
• PRATLEY, Alan (2003), “Public Expenditure Management Manual for Europe”, (Çev. M. Sait Arcagök ve Bahadır Yörük), Maliye Dergisi, Sayı:145, s:194-204, Ocak-Nisan 2004.
• ŞENSOY Serap; “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve Bütçenin İdari Denetimi” Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yüksek lisans tezi, 2006.
• UZUN Fuat; “İç Denetim ve Fransa Uygulaması”, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, Cilt; 12, Sayı;9, Eylül 2007.