KAMU İÇ DENETİMİNDE PERFORMANS DENETİMİN YERİ

Yıl 2020, Sayı: 20, 5 - 34, 28.01.2020

Ahmet Kebeli

Öz

Değişen yönetim anlayışının denetim alanındaki yansımasını ifade eden “değer katan denetim” yaklaşımı çerçevesinde Türkiye’de öncelikle özel sektörde benimsenmeye başlayan iç denetim sisteminin kamu yönetiminde tercih edilmesi sürecinde, geleneksel denetimin bir türü olarak ortaya çıkmakla birlikte önemli bir fonksiyon icra edemeyen performans denetiminin dünyadaki değişime uygun şekilde ve risk odaklılık ekseninde geliştirilmesine duyulan ihtiyaç etkili olmuş ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile yapılandırılan kamu iç denetim sisteminde performans denetimi başlıca beş denetim yönteminden biri olarak uygulanmaya başlamıştır. Bununla birlikte, Türk kamu yönetimindeki ilk uygulamaları Sayıştay denetimleri ile başlamış olan performans denetiminin, 2007 yılından itibaren başlayan ve önemli mesafeler alınan kamu iç denetimi uygulamalarında -diğer iç denetim yöntemlerine kıyasla- yeterince öncelik kazanamadığı görülmektedir. Bu çalışmada, söz konusu durumun anlaşılması/açıklanması bağlamında, dünyada gitgide önemi artan performans denetiminin Türkiye’de kamu iç denetim sistemi içindeki yeri, gelişimi, uygulanma/uygulanmama koşulları vb. hususlar, farklı çalışma ve kaynaklara dayanılarak ve özellikle kamu iç denetçileri nezdinde 2012 yılında yürütülen “Kamu İç Denetçilerinin Performans Denetimine Bakışı Araştırması”nın sonuçlarından yararlanılmak suretiyle ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, performans denetimi, performans yönetimi, denetim, kamu iç denetçisi

Teşekkür

Makalenin yayıma hazırlanması aşamasında ve makaleye konu olan araştırma sırasında verilerin analizi ile ilgili sağladığı teknik destekler dolayısıyla Düzce Üniversitesi İç Denetçisi Sn. Ali Kasım ARKIN’a teşekkür ederim.

(THE PLACE OF PERFORMANCE AUDİTİNG İN THE PUBLİC İNTERNAL AUDİTİNG)

Öz

Expressing reflection of the changing management approach in the auditing "value-added audit" approach in Turkey, primarily in the process of choice in public administration of the starting internal auditing system to be adopted in the private sector, according to an important function of changes in the world of executive not the performance auditing, but emerged as a kind of traditional auditing and the need for improvement in the risk-oriented axis has been effective and performance auditing has started to be implemented as one of the five main audit methods in the public internal auditing system structured by the Public Financial Management and Control Law No. 5018. However, performance auditing, whose first practices in Turkish public administration started with the audits of the Turkish Court of Accounts, has not gained enough priority in public internal auditing practices, which have started since 2007 and have taken significant distances compared to other internal auditing methods. In this study, to understand / explain the situation in the context of growing importance of performance auditing in the world to go public internal auditing system in place in Turkey, development, implementation / non- implementation conditions etc. issues are addressed through different studies and resources, and in particular the results of the “the research of public internal auditors' perspective on performance auditing” conducted in 2012 by public internal auditors.

Anahtar Kelimeler

Audit, İnternal Auditing, Public İnternal Auditor, Perfomance Auditing, Performance Management

Kaynakça

• Acar, İ. A. & Şahin E. A. (2009). Plan ve bütçe ilişkisi açısından iç denetim. Maliye Dergisi, (156), 83-103. http://denetimakademisi.com/plan-butce-iliskisi-acisindan-ic-denetim.html. (Erişim Tarihi: 04.09.2019).
• Akal Z. (2003). Performans Kavramları ve Performans Yönetimi. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi.
• Akmeşe S. (2018). Performans Denetimi: Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde kamu iç denetiminin gelişen rolü http://www.kidder.org.tr/wp-content/uploads/2018/05/Kidder-Performans-Denetimi-Uygulamaları_12_Mayıs-2018_İstanbul_EY.pdf adresinden alındı (Erişim Tarihi: 31.08.2019).
• Aksoy, M. (2008). Kamuda iç kontrol, iç denetim, Ankara: Muhasebat Kontrolörleri Yayını.
• Al, H. (2007). Kamu kesiminde yeni denetim yaklaşımları. Amme İdaresi Dergisi, 40(4), 45-61.
• Alıcı O. V. (2016). Kamu yönetiminde iç denetim mekanizmasinin reorganizasyonu. Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 186-200.
• Anıl Keskin, D. (2009). Kamu ve özel sektör yönetiminde iç kontrol sistemi ve değerlendirmesi, Denetişim Dergisi, (3), 14-22.
• Arı, N. (2012). Uluslararası iç denetim standartları açısından kamu mali yönetimi ve kontrol kanunu’nun (KMYKK) incelenmesi, Denetişim Dergisi, (9), 12-23.
• ASOSAI, (2002). ASOSAI Performans Denetimi Rehberi (Yörüker S. & B. Özeren, Çev.). Ankara: Sayıştay Yayınları.
• Atay, C. (1997). Devlet, yönetim ve denetim. Bursa: Marmara Kitabevi
• Barutçugil, İ. (2002). Performans yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Biberoğlu, S (2003). Eğitimde denetim (Basılmamış Dönem Projesi). TODAİE Kamu Yönetimi YLP, Ankara.
• Bilgin, K.U. (2004a). Kamu performans yönetimi, Ankara: TODAİE yayınları. Yayın No:323.
• Bilgin, K.U. (2004b). Performans yönetiminde insan kaynağı planlaması. Amme İdaresi Dergisi, 37(2), 123-147.
• Bilgin, K.U. (2007). Kamuda ölçülebilir denetime hazırlık ‘performans yönetimi’. Sayıştay Dergisi, (65), 53-87.
• Bilgin, K.U. (2012). Kamu performans yönetimi (Basılmamış ders notları). TODAİE Kamu Yönetimi YLP, Ankara.
• Bozkurt, P. (2013). Denetim kavramı ve denetim anlayışındaki değişimler. Denetişim Dergisi (12), 56-62.
• Bozkurt, P. (2015). Stratejik yönetim ve Türk kamu yönetiminde uygulaması. Denetişim Dergisi (16), 77-85.
• Bozkuş Kahyaoğlu, S. (2012). Modern iç denetim ile değer yaratmak, Denetişim Dergisi (9), 9-11.
• Coşkun, A. (2007). Stratejik performans yönetimi ve performans karnesi, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Çıplak, V. (2009). Kamu kesiminde iç denetim: Türkiye uygulaması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Demirbaş, T. (2001). Sayıştaylar tarafından gerçekleştirilen performans denetimleri ve Türk Sayıştayı uygulaması. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• DPT (2000a). 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı-Kamu Mali Yönetiminin Yeniden yapılandırılması ve Mali Saydamlık Özel İhtisas Komisyonu Denetimin Etkinliğinin Artırılması ve Performans Denetimine Geçiş Alt Komisyonu (AK) Raporu, Ankara: DPT, http://plan8.dpt.gov.tr/kamumali/denetim.html. (Erişim Tarihi: 02.07.2012).
• DPT (2000b). 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı- Kamu Yönetiminin İyileştirilmesi ve Yeniden Yapılandırılması Özel İhtisas Komisyonu (ÖİK) Raporu, http://ekutup.dpt.gov.tr/kamuyone/oik527.pdf., 61-78, (Erişim Tarihi:15.03.2012).
• Fişek, K. (2011). Yönetim, Ankara: Kilit Yayınları.
• Gönülaçar, Ş. (2010). Kamudaki iç denetçiler ile müfettişler arasındaki görev örtüşmesi sorununa bir çözüm önerisi: ingiltere eğitim sisteminde iç denetim ve teftişin rol ve sorumlulukları. Mali Hukuk Dergisi, (148), 25-32.
• Güven A. (2018). Türkiye’de yerel yönetimlerde performans denetimi ve hukuki altyapısı. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives. 6 (2). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/580308 adresinden alındı.
• IIA (2007). Uluslararası iç denetim standartları/meslekî uygulama çerçevesi, Kırmızı Kitap, (TİDE, Çev.), İstanbul.
• İç Denetçilerin Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr), 12.7.2006/26226.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu (İDKK) (2007). Kamu İç Denetim Birim Yönergesi, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2008). Kamu İç Denetim Rehberi, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2009). Kamu İç Denetimi Genel Raporu-2008, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2010). Kamu İç Denetimi Genel Raporu-2009, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2011). Kamu İç Denetimi Genel Raporu-2010, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2013). Kamu İç Denetim Rehberi, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2016a). Kamu İç Denetimi Genel Raporu-2015, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2016b). Kamu İç Denetçileri İçin Performans Denetimi Rehberi, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2016c). Kamu İç Denetçileri İçin Performans Denetimi Rehberi Vaka Çalışmaları Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2017). Kamu İç Denetimi Genel Raporu-2016, Ankara: İDKK Yayınları.
• İDKK (2018a). Kamu İç Denetimi Genel Raporu-2017, www.idkk.gov.tr.
• İDKK (2018b). İdareler itibariyle güncel dolu-boş iç denetçi kadro sayıları. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/Dolu-BosKadroSayisi.pdf. adresinden alındı.
• Karadağ, M. (2000). Devlet Personel Başkanlığı: Bir örgüt geliştirme örnek olayı. Amme İdaresi Dergisi, 33(1), 133-152.
• Kartalcı, K. (2007). Kamu mali yönetimi ve denetimi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kebeli, A. (2012) Kamu iç denetiminde kurumsal performans denetimi (Yayınlanmamış yüksek lisans dönem projesi). TODAİE Kamu Yönetimi YLP, Ankara.
• Kıral H., (Ed.), (2014). İç denetim - yönetime değer katmak. Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu.
• Koçak, Ö. (2018). Performans denetiminde iç denetim ve Sayıştay yaklaşımı -Uluslararası uygulamalar ve Türkiye örneği. https://www.academia.edu/37514689/Performans_Denetimi-22.10.2018.docx adresinden alındı.
• Kubalı, D. (1999). Performans denetimi. Amme İdaresi Dergisi, 32(1), 31-62.
• Mallı, İ. (2014). İç denetimde farklı ülke modelleri, bu modellerin üstünlük ve zayıflıkları ile ülkemizin iç denetim sistemiyle karşılaştırılması. Denetişim Dergisi, (14), 27-41.
• Okur, Y. (2007). Türkiye’de kamu denetimi, değişim süreci ve performans denetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Övgün, B. & Özkal Sayan. İ. & Zengin, O. (2018). Türk kamu yönetiminde performans değerlendirmesi ve denetimi mümkün mü? Sosyal Bilimler Metinleri, (02). https://dergipark.org.tr/download/article-file/561390 adresinden alındı. (Erişim tarihi: 03.09.2019).
• Özer, H. (1997). Kamu Kesiminde Performans Denetimi ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• Özkan, Y. (2008). 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında iç denetimin değerlendirilmesi ve öneriler (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Pehlivanlı D. (2010). Modern iç denetim. İstanbul: Beta Basım.
• Sarı, A. (2007) Türk kamu yönetiminde yönetimin etkililiği açısından performans denetimine geçiş (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). TODAİE Kamu Yönetimi YLP, Ankara.
• Sanal, R. (2002). Türkiye’de yönetsel denetim ve Devlet Denetleme Kurulu. Ankara: TODAİE Yayın no:314.
• Saygın E. & Yamak, T. (2018). Denetişim Dergisi, (18). 05-18.
• Sayıştay Başkanlığı (2014). Performans Denetimi Rehberi. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• SPK (2005), Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine Ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ. Seri: IV, No:56, http://www.spk.gov.tr/ displayfile.aspx? action= displayfile&pageid=66&fn= adresinden alındı.
• Şahin İpek E. A. (2018). 1996-2017 Döneminde sayıştay performans denetiminin kamu mali yönetim sistemindeki rolünün değerlendirilmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/545200 adresinden alındı.
• Şener H. E. (2017). Performans bilgisinin denetimi olarak Türk Sayıştayı’nın performans denetimi, Memleket, Siyaset, Yönetim (MSY) Dergisi, http://www.msydergi.com/uploads/dergi/240.pdf, adresinden alındı.
• Taymaz, H. (1982). TEFTİŞ kavramlar ilkeler yöntemler. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Yayın No: 113.
• TİDE (2018). Standartlar ve Rehber-UMUÇ, https://www.tide.org.tr//page/23/Ic-Denetim-Misyonu.
• Turan, A. (2010). Performans denetimi (Basılmamış dönem projesi). TODAİE Kamu Yönetimi YLP. Ankara.
• Uluğ, F. (2004). Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı ışığında kamu denetim sisteminde yeniden yapılanma. Ankara: Amme İdaresi Dergisi, 37(2), 97-122.
• Uzay, Ş. (2003). İç denetimin geleceği ve yeni eğilimler. XXII. Türkiye muhasebe eğitimi sempozyumu bildirileri. 205-231, Antalya.
• Uzun, A. K. (2009). Kamu yönetiminde iç kontrol ve iç denetim yaklaşımı. Denetişim Dergisi, (3), 59-66.
• Verimlilik Genel Müdürlüğü (2012). http://vgm.sanayi.gov.tr/About.aspx?lng=tr. (Erişim Tarihi: 04.07.2012).
• Yaman, A.semet (2018). Kamu yönetiminde performans denetiminin iş süreçlerine etkisi. KAÜİİBFD 9(17), 281-295. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/738024. adresinden alındı.
• Yaman, A. (2008). Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması sürecinde türk denetim sistemine genel bir bakış güncel sorunlara ilişkin değerlendirme ve öneriler. Mali Hukuk Dergisi, (133).
• Yaman, A. (2009), Yönetimin Kontrolünden Kontrolün Yönetimine: Paradigma Değişimi. Denetişim Dergisi, (3), 22-28.
• Yörüker, S. (1999). Türkçe- İngilizce- Fransızca denetim terimleri (Çeviri), Ankara: Sayıştay Yayınları.
• 832 Sayılı Sayıştay Kanunu (1967). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 27.02.1967/12538.
• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu (2003). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 24.12.2003/25326.
• 5393 sayılı Belediyeler Kanunu (2005). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 13.07.2005/25874.
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (2005). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 01.11.2005 / 25983.
• 5436 sayılı Kamu Malî Yönetimi Ve Kontrol Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Degisiklik Yapılması Hakkında Kanun, (2006). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 24.12.2005/26033.
• 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu (2010). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 19.12.2010/27790.
• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (2011). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 14.02.2011/ 27846.
• 6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu (2012). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). Tarih/Sayı: 29.06.2012/28338.