CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE İÇ DENETİM: SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2021, Sayı: 23, 27 - 40, 31.07.2021

Abdullah Uzun , Hasibe Usta

Öz

İç denetim, Türkiye’de 2003 yılından itibaren kamu yönetiminde uygulanmaya başlanmış ancak karşılaşılan sorunlar nedeniyle kamuda hedeflenen etkinliğe kavuşamamıştır. 2017 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçildikten sonra da iç denetimin sorunlarına yönelik bugüne kadar somut bir düzenleme yapılmamıştır. Kamu yönetimi sisteminin sağlıklı işleyebilmesi için iç denetimin sorunlarının çözüme kavuşturulması ve iç denetimin etkinleştirilmesine yönelik adımlar atılması önem arz etmektedir. Bu çalışmada bazı ülkelerdeki iç denetim uygulamalarından ve Türkiye’de iç denetimin sorunlarına yönelik çeşitli çalışmalardan faydalanılarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Türkiye’deki mevcut iç denetim sistemi incelenmiştir. Çalışma ile iç denetimin sorunlarına dikkat çekilmesi ve etkinliğinin artırılmasına yönelik çözüm önerileri geliştirilmesi amaçlanmıştır. Denetimle ilgili temel bir kanuni düzenleme yapılması, iç denetim-teftiş görev ve yetki ayrımlarının net olarak ortaya konulması, iç denetimin desteklenerek güçlendirilmesi, iç denetimin ve iç denetçi atamasının zorunlu hale getirilmesi şeklinde çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Denetim, İç Denetim, Kamu Yönetimi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Denetim, İç Denetim, Kamu Yönetimi

Destekleyen Kurum

Karadeniz Teknik Üniversitesi

INTERNAL AUDIT IN PRESIDENTIAL GOVERNMENT SYSTEM: PROBLEMS AND SOLUTIONS OFFERED

Öz

Internal audits have been applied in public administration in Turkey since 2003; however the targeted efficiency has not been achieved due to problems faced. Since moving into the Presidential Government System in 2017, any significant structural arrangements have not been established in respect of internal audit. Solving the problems of internal audit system and facilitating it has a significance to make public administration system process functional. This study tries to explain the current internal audit structure in the Presidential Government System in Turkey through reviewing the literature based on the problems of internal audits in Turkey as well as the internal audit practices in certain countries. The study aims to identify existing problems and develop proposals for solutions to improve the internal audit system in Turkey. In this regard, several solutions were provided: Accomplishment of legal regulations regarding targeting internal audit, differentiating the job descriptions of internal audit and inspection, enhancing internal audit structure, and lastly making not only internal audit unit but also designation of internal auditors obligatory for the institutions.

Anahtar Kelimeler

Presidential Government System, Audit, Internal Audit, Public Administration, Presidential Government System, Audit, Internal Audit, Public Administration

Kaynakça

• Avcı, İ. (2016). ABD genel müfettişlik sistemi (1.basım), Ankara: Nobel Yayınları.
• Avşar, Z. (2012). Ombudsman iyi yönetilen Türkiye için kamu denetçisi. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Akyel, R. (2010). Yönetimde iç kontrol, iç denetim ve dış denetim fonksiyonlarının birbirleri ile ilişkileri ve türk kamu yönetiminde uygulanmalarının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 1-21.
• Apan, A.(2012). Türk denetim sistemine yeni bir soluk: Denetim Koordinasyon Üst Kurulu. Türk İdare Dergisi, (474), 9-33.
• Bayrakci, E., & Demirel, A. (2017). İç denetimin yapısal ve işlevsel sorunlarının Türkiye’deki üniversiteler bağlamında analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 52-60.
• Baykara, S. T. (2014). OECD ülkelerinde iç denetim. Denetişim Dergisi, (14), 42-58.
• Bilge, S. (2014). Kamu sektöründe iç denetimin başarıyla uygulanmasında rol oynayan faktörler. H. Kıral (Ed.), İç denetim “Yönetime Değer Katmak” (1. baskı) içinde (ss. 21-54). Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu Yayını.
• Bilge, S., & Daşkaya, N. (2015). Mahalli idarelerde iç denetimin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Maliye Dergisi, (168), 108-133.
• Bozkurt, P. (2018). Türk kamu yönetiminde iç denetim sistemi: Stratejik yönetim perspektifinden bir değerlendirme. Journal of Turkish Court of Accounts/ Sayıştay Dergisi, (109).
• Çıplak, V. & Gürdal, T. (2016). Türkiye’de kamu iç denetim sisteminde bir alan araştırması (I). Denetişim Dergisi, (4), 93-108.
• Eryılmaz, B. (2012). Kamu yönetimi (5. baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Fendoğlu, H. T. (2016). Cumhurbaşkanlığı sisteminde ombudsman denetimi: İdarenin Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından denetlenmesi. Ombudsman Akademik, (5), 13-36.
• Gönülaçar, Ş. (2008). İç denetimin bürokratik serencamı. Mali Hukuk Dergisi, 135, 1-21.
• Gündüz, N. (1974). Kalkınma için sistemci denetim. Ankara: TODAİE, Yayın No: 63.
• Orkun, A. A., Yürekli, Ö., & Gökçe, S. (2016). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yönetsel denetim nasıl olmalıdır? Ombudsman Akademik, (5), 111-134.
• İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (2006). T.C. Resmi Gazete, 12/7/2006/26226.
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003). T.C. Resmi Gazete, 24.12.2003/25326.
• Karcıoğlu, R., & Kurnaz, E. (2017). Kamu kurumlarında iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesinde karşılaşılan başlıca sorunların tespiti: Kamu iç denetçilerine yönelik bir araştırma. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2:ICEFM 2017 Özel Sayısı/Special Issue of ICEFM 2017), 67-88.
• Köse, Ö. (2007). Dünyada ve Türkiye’de yüksek denetim (2. baskı). Ankara: T.C. Sayıştay 145. Yıl Dönümü Yayınları.
• Odabas, H. & Aydin, M. (2016). Internal audit in Turkish public finance management. International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 1(1), 1-10.
• O’Regan, D. (2004). Auditor’s Dictionary, Term, Concepts, Processes, and Regulations. John Wiley and Sons. Inc., USA.
• Saygın, E. & Yamak, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde idari denetim: “Kamu denetişim modeli”. Denetişim Dergisi,(17), 5-18.
• Sezen, S. (2009). Kamu yönetimi reformları: Küresel bir düzenleme mi? Amme İdaresi Dergisi, 42(1), 23-41.
• Şahin, Y. (2011). Yönetim bilimi ve Türk kamu yönetim. Trabzon: Murathan Yayınevi.
• Tögel, A. (2016). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde Devlet Denetleme Kurulunun idari denetimdeki rolü. Ombudsman Akademik, (5), 91-110.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). T.C. Resmi Gazete (rega.gov.tr). 07.11.1982/2109.
• Usta, H. (2018). Porto Üniversitesi iç denetim örneği. Denetişim Dergisi, (18), 88-98.
• Uzun, A. K. (2014). İç denetim ne (değil) dir? H. Kıral (Ed.), İç denetim “Yönetime Değer Katmak” (1. baskı) içinde (ss. 55-68). Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu Yayını.
• Yılmaz, T. & Yıldız, A. (2019). Avrupa Birliği ve Türkiye’deki kamu kurumlarında iç denetim uygulamalarının karşılaştırma ve analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(3), 222-241.
• Yeltekin, T. (2018). Uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde üniversitelerde iç denetim: Harran Üniversitesi örneği/Nternal audit standards in the framework of international auditing standarts in universities: The case of Harran University (Doctoral dissertation) (Basılmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Yurdakul, D. (2014). Avrupa Birliğinde iç denetim sistemi: Üye ülke uygulamaları. H. Kıral (Ed.), İç denetim “Yönetime Değer Katmak” (1. baskı) içinde (ss. 535-574). Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu Yayını.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu (2018). 2017 Yılı Kamu Iç Denetimi Genel Raporu. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/2017KamuicDenetimGenelRaporu.pdf (Erişim Tarihi, 09.05.2020).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2020). Onbirinci Kalkınma Planı. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf (Erişim Tarihi, 09.05.2020).
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2020). Kamu İdarelerindeki İç Denetçi Kadroları, https://www.hmb.gov.tr/kamu-idareleri-ic-denetci-kadrolari (Erişim Tarihi, 09.05.2020).