YENİ KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİ VE DENETİMİN DEĞİŞEN ROLÜ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE PERFORMANS DENETİMİNİN UYGULANABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER

Yıl 2023, Sayı: 27, 32 - 54, 31.01.2023

Halil İbrahim Çiftçi

https://doi.org/10.58348/denetisim.1176947

Öz

Bu çalışmada, yeni kamu mali yönetim sistemi ve denetimin değişen rolü çerçevesinde performans denetiminin Türkiye’de uygulanabilirliği araştırılmıştır. Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde 5018 Sayılı Kanun 2003 yılında kabul edilmiştir. Söz konusu kanun ile kamu denetim sistemine Teftiş Kurulları ve Sayıştay dışında İç Denetim de dahil edilmiştir. Güney Modeli kamu yönetim yapısına sahip Türkiye’de Kuzey Modeli örnek alınmıştır. Daha çok kuzey ülkelerinde yaygınlaşan performans denetiminin de ülkemizde uygulanabilirliği, kamu mali yönetim sistemindeki değişim ile birlikte ele alınmıştır.
Çalışmada, yeni kamu mali yönetimine geçişin nedenleri, yeni kamu mali yönetiminin getirdiği yenilikler ele alındıktan sonra performans denetiminin öne çıkmasının nedenleri araştırılmış, Kuzey ve Güney Modeli ile Türkiye uygulamaları incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemi çerçevesinde kamu kesiminde çalışan, ağırlıklı olarak performans denetimi yapmış veya eğitimini almış Sayıştay Denetçileri, İç Denetçiler ve Müfettişler ile yarı yapılandırılmış görüşmeler sonucunda araştırma verileri elde edilmiştir. Çalışmada araştırma soruları temel alınarak bulgular oluşturulmuş ve öneriler geliştirilmiştir.
Araştırma sonucuna göre; performans denetiminin uygulanabilir olduğu ve katma değerinin yüksek olduğu, yeterli düzeyde uygulanmadığından yaygınlaşması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu doğrultuda temel politika belgeleri ve kamu idarelerinin belgelerinin yeterli hale getirilmesi, bütçe sisteminde plan bütçe ilişkisinin yeterli düzeyde kurulması, performans denetimi ile ilgili yasal düzenleme ve rehberlerin yeterli hale getirilmesi, denetimi yapan birimlerin kapasitesinin arttırılması, denetim yapılan birimlerin performans denetimi yapmaya uygun hale getirilmesi, kamu idarelerinde performans yönetim sisteminin tam olarak hayata geçirilmesi, bilgi teknolojilerinden daha fazla yararlanılması ve sağlıklı verilerin oluşturulması, Güney Modeli kültürüne ve yapısına sahip olduğundan Kuzey Modeli uygulamaları alınırken, mevzuat düzenlemelerinin aynen aktarım şeklinde değil de Türkiye’nin yapısına uygun şekilde yapılması gibi öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denetim,, Performans denetimi,, Etkinlik,

Kaynakça

• Ağcakaya, S., Tüğen, K., & Uzunali, E. (2021). Kamu Mali Yönetimi ve Denetimi. Bursa: Ekin.
• Akbulut, Ö. Ö., Özgen, H. M., Fındık, D., Seymenoğlu, Ö., & Almış, O. (2012). “Türk Kamu Yönetiminde Teftiş ve İç Denetim”, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Al, H. (2007). “Kamu Kesiminde Yeni Denetim Yaklaşımları: Süreç Odaklı Denetimden Sonuç Odaklı Denetime Geçiş”, Amme İdaresi Dergisi, 45-61.
• Altuntaş, N. (2007). Türkiye'de Reform Yönetimi, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Arslan, A. (2004) “5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Kamu Harcama Sisteminde Yapılan Düzenlemeler”, Maliye Dergisi.
• Arslan, M. (2015) İç Denetim Büyükşehir Belediyelerinin İç Denetim Uygulamaları, İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği.
• Arsoy, A. (2008) “Kurumsal Şeffaflık ve Muhasebe Standartları”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2).
• Avcı, M. (2005). Türkiye'de ve Dünyada Kamu Mali Yönetiminde Mali Saydamlık Kavramının Gelişimi ve Önemi, Uludağ Üniversitesi SBE: Bursa . Candan, E. (2007). Türk Bütçe Sisteminde Performans Denetimi, Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• Çözelgen, Ö. (2006). “5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Kapsamında Bütçeleme Sisteminde Meydana Gelen Değişiklikler”, Vergi Dünyası Dergisi, 137-138.
• Demirbaş, T., & Çetinkaya, Ö. (2018). Kamu Mali Yönetiminde Kontrol ve Denetim. Bursa: Ekin.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Kamu Yönetiminin iyileştirilmesi ve Yeniden Yapılandırılması Özel İhtisas Komsiyonu Raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Egeli, H., & Dağ, M. (2013). “Türkiye'de Orta Vadeli Harcama Sisteminin Bütçe Uygulamalarına Yansımaları:Ampirik Bir Analiz”, Finans Politik Ekonomik Yorumlar, 42-43.
• Ejder, L. (2007). “Stratejik Plan ve Performans Bütçe Tekniği Açısındsan Türkiye'de Bütçeleme Sürecinin Değerlendirilmesi”, Mali Hukuk Dergisi.
• Ekici, S. (2014). Kamu ve Özel Kesimde Performans Ölçümü, Performans Değerlendirmesi, Performans Denetimi, Ankara: Maya Akademi.
• Ergun, T. (2004). Kamu Yönetimi: Kuram,Siyasal, Uygulama, Ankara: TODAİE Yayınları.
• European Commission. (2000). 2000 Regular Report;From the Commission on Turkey's Progress Towards Accession, Brussels: European Commission.
• Gören, İ. (1999). Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması ve Denetim, İstanbul: Kamu Mali Yönetimin Yeniden Düzenlenmesi Bağlamında Sayışstay Konulu Seminer.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu. (2016). Performans Denetim Rehberi, Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu.
• James, E., & Lassen, D. (2003). Fiscal Transparency Political Parties and Debt in OECD Countries, Fisval Transperancy and Fiscal Policy Outcomes.
• James, S., & Ciccone, A. (2000). International Differences in Financal Transparency, Centre for Research in International Finance Conference.
• Kaçer, F. (2019). “Kamu Mali Yönetimindeki Değişim ve Sayıştay'ın Performans Denetim Yetkisinin Gelişimi”, Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29-47.
• Kalkan, A., & Alparslan, A. (2009). “Şeffaflık, İletişim ve Hesap Verebilirliğin Yerel Yönetim Başarılarına Etkileri”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(1).
• Kartalcı, K. (2007). Kamu Mali Yönetimi ve Denetimi, Marmara Üniversitesi SBE: İstanbul.
• Kirmanoğlu, H. (2017). Kamu Ekonomisi Analizi, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Kopits, G., & Craig, J. (1998). Transparency in Government Operations, 1-42: IMF Occasional Paper.
• Kubalı, D. (1998). Performans Denetimi Kavramlar, İlkeler,Metodoloji, Uygulamalar, İnceleme, Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Kurt, M., & Uğurlu, Ö. Y. (2007). “Yeni Kamu Yönetimi ve Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımının Gelişiminde Avrupa Birliği'nin Rolü:İlerleme Raporları İçerik Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi , 87.
• Nangır, E. (2014). Performans Bütçeleme Uygulamada Olmadan Performans Denetimi Yapılabilir mi? H. Kıral içinde, İç Denetim (s. 521-533). Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu.
• Okur, Y. (2020). Türkiye'de Kamu Denetimi: Değişim Süreci ve Performans Denetimi, Ankara: Nobel.
• Öğretir, H. (2017). Maliye, İstanbul: 4T Yayınevi.
• Ökmen, M., Yılmaz, A., & Baştan, S. (2004). Kamu Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar ve Bir Yönetişim Faktörü Olarak Yerel Yönetimler: Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ömürgönülşen, U. (1997). “The Emergence Of A New Aproach To The Public Sector:The New Public Management”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 517-565.
• Özen, A., & Öztornacı, E. (2015). “Çeşitli Ülkelerde İç Denetim-Performans Denetimi İlişkisi ve Türkiye Uygulamasının Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 1-18.
• Özer, M. (2005). “Günümüzün Yükselen Değeri: Yeni Kamu Yönetimi”, Sayıştay Dergisi, 59, 3-46.
• Pehlivan, O. (2001). Kamu Maliyesi, Trabzon: Derya Kitabevi.
• Pınar, A. (2017). Maliye Politikası Teori ve Uygulama, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Rodrik, D. (2006). “Goodbye Washington Consensus,Hello Wasington Confusion? A Review of the World Bank's Economic Growth in the 1990s:Learning from a Decade of Reform”, Journal of Economic Literature, 973-987.
• Sayıştay Başkanlığı, (2020). 2020 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Songür, N. (2015). “Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama ve Uygulamalara İlişkin Genel Bir Değerlendirme”, Strategic Public Management Journal , 56-78.
• Stewart, J., & Walsh, K. (1992). “Change in the Management of Public Services”, Public Administration, 70, 499-518.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2021). Orta Vadeli Programlar(2006-2023), Ankara: Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Susam, N. (2016). Kamu Maliyesi Temel Kavram ve Esaslar, İstanbul: Beta.
• Şaylan, G. (2016). Postmodernizm, Ankara: İmge Kitabevi.
• TBMM, 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 24.12.2013 tarih ve 25326 sayılı Resmi Gazete
• TBMM, 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu, 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazete
• Yılmaz, H. H., Babaoğlan, T., & Balıkçıoğlu, E. (2018). On Birinci Kalkınma Planı Kamu Harcamalarında Etkinlik Çalışma Grubu Raporu, Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Yürekli, Ö. (2015). Kamu Yönetsel Teftiş ve Denetim Sistemi ve Yeniden Yapılanması, Türk İdare Dergisi, 257-288.
• Coşkun, A. (2021). Maliye Sempozyumu. http://www.maliyesempozyumu.org: (Çevrimiçi)http://www.maliyesempozyumu.org /wpcontent/uploads/2017/10/Maliye-Sempozyumu_15_267_298.pdf, 05.05.2021
• Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı.: 2021 Bütçe ve Strateji Başkanlığı Web Sitesi: http://www.sp.gov.tr/tr/html /56/Kamuda+Stratejik+Yonetim/, 15.01.2021. Gönülaçar, Ş. (2021). “İç Denetimin Bürokratik Serencamı” https://www.academia.edu:https://www.academia.edu/5352334/%C4%B0%C3%A7_Denetimin_B%C3%BCrokratik_Serencam%C4%B1, 11.12.2021
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2021). Hazine ve Maliye Bakanlığı, https://www.hmb.gov.tr/:https://www.hmb.gov.tr/idkk-faaliyet-raporlari, 12.12.2021
• Sayıştay. (2021). Sayıştay Web Sitesi: (Çevrimiçi) https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/95906369/files/mevzuat/Standartlar/ISSAI_1003.pdf, 04.04.2021