HİLE DENETİMİ YAKLAŞIMLARI VE BİR VAKA ÇALIŞMASI

Yıl 2023, Sayı: 28, 75 - 87, 21.08.2023

Suat Kara , Levent Karan

https://doi.org/10.58348/denetisim.1233039

Öz

Finansal verileri iyi olmayan işletmeler artan finansman ihtiyacı ve değişen piyasa beklentilerini karşılayabilmek için birçok muhasebe hilesi uygulamaya yönelmiştir. Muhasebe hilelerindeki artış ve yaşanan finansal skandallar ise devletleri birçok önlem almaya itmiştir. Fakat günümüzde hata ve hileyi ortaya çıkarmak için birçok yöntem ve teknik kullanılıp hilenin tespit edilememe riski düşürülmek istense de bu çalışmalar skandalların yaşanma ihtimalini yok edememektedir. Muhasebe hilelerinin tespit edilmesinde kullanılan birçok yöntem ve teknik olmasına rağmen, hata ve hileyi ortaya çıkarma oranı en yüksek yöntemlerden biri de çapraz denetim tekniğidir. Bu çalışmada bağımsız denetim raporunda olumlu görüş almış olan bir işletmenin finansal verilerine çapraz denetim tekniği uygulanarak, yapılan hata ve hileler tespit edilmiştir.Çapraz denetim karşı hesaplar tablosu üzerindeki 44 adet hesaptan 32 adedi denetlenmiş 15 adedinde hata veya hileye rastlanmıştır. 7 hesapta ilgili dönemde muhasebe kaydı gerçekleşmemiş, 5 hesabın muhasebe kayıtlarının bulunduğu yevmiye maddelerinde 1 den fazla muhasebe kaydının bulunmasından dolayı çapraz denetim karşı hesapları tespit edilememiştir. Toplam 2.868.032.788 TL tutarında 50.438 adet yevmiye kaydı denetlenmiş, 76.642.961,24 TL tutarında 1010 adet yevmiye kaydında hata veya hileye rastlanmıştır. Ulaşılan bulgular ile bağımsız denetim raporunun görüşü değerlendirilerek önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

HATA, HİLE, ÇAPRAZ DENETİM TEKNİĞİ

Kaynakça

• Akbıyık, S. (2005). Vergi uygulamaları yönüyle denetim ve raporlama. Bursa: Ekin Kitabevi
• Akyüz, F. (2020). Hile denetimine proaktif ve reaktif açıdan yaklaşım. Aslan, Ü. ve Bozkuş Kahyaoğlu, S. (Ed.), Denetimde seçme konular 4 iç denetim iç kontrol sektörel uygulamalar içinde (s.1-159). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Atay, C. (1997). Devlet, yönetim ve denetim. Bursa: Marmara Kitabevi.
• Bakır, M. (2007). Serbest muhasebecilik, serbest muhasebeci mali müşavirlik ve yeminli mali müşavirlik mevzuatı ilavaeli denetim. Trabzon: Dilara Yayınevi.
• Baklacıoğlu, S. (1992). Türkiye’de bağımsız muhasebe denetim sistemi. Ankara Üniversitesi Siyasel Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47 (3), 21-55.
• Bozkurt, N. (2009). İşletmelerin kara deliği hile. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bozkurt, N. (2012). Muhasebe denetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bozkurt, P. (2013). Denetim kavramı ve denetim anlayışındaki gelişmeler. Denetişim Dergisi, (12), 56-62.
• Çakır, S. (2004). Muhasebe hilelerinin tespitinde istatiksel yöntemler (benford yönteminin irdelenmesi) (Basılmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Çalgan, E. ve Diğerleri. (2008). Muhasebe denetimi. İstanbul: İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Yayınları.
• Çankaya, F. ve Gerekan, B. (2009). Hile denetçiliği mesleği ve sertifikalı hile denetçiliği mesleki standartları ve ahlak kuralları. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 9 (28), 93-108.
• Emir, M. (2008). Hile denetimi. Mali Çözüm Dergisi, (86), 109-120.
• Erdoğan, M. ve Diğerleri. (2014). Muhasebe hilelerinin denetiminde benford yasası. Yalova: Gazi Kitap Evi.
• Ertikin, K. (2017). Hile Denetimi: Kırmızı bayrakların tespiti için kullanılan proaktif yaklaşımlar. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (75), 71-94.
• Güçlü, F. (2005). Muhasebe denetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gürbüz, H. (1995). Muhasebe denetimi. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
• Güredin, E. (2010). Denetim ve güvence hizmetleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• İnceoğlu, Bahar. (2020). Muhasebe hilelerinin ortaya çıkarılmasında benford yasası’nın kullanılmasına yönelik bir uygulama (Basılmamış yüksek lisans tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Kiracı, M. (2013). Hileye yönelik uluslararası kuruluşların hazırladığı raporların bağımsız denetim açısından değerlendirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 6 (3), s.87-106.
• Külte, M. (2013). İşletmelerde denetim komitesinin bağımsızdenetim ve iç denetimi gözetimi (Basılmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Okay, S. (2011). Muhasebe hata ve hilelerinin meslek etiği açısından değerlendirilmesi (Basılmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Karaman.
• Oskay, Harun. (2018). Muhasebede hilelerinin önlenmesi, hileyi tespit etmek için kullanılan metodlar ve hilenin önlenmesine yönelik düzenlemeler (Basılmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Özer, H. (1997). Kamu kesiminde performans denetimi ve türkiye açısından değerlendirilmesi. Ankara: T.C. Sayıştay 135. Kuruluş Yıldönümü Yayınları.
• Pehlivanlı, D. (2011). Hile denetimi metodoloji ve raporlama, vaka güncelemeleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Saçaklı, Y. (2011). Adli muhasebecilik perspektifinde türkiye’deki üniversitelerde muhasebe denetimi eğitimi ve öneriler (Basılmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Şen, S. (2003). Hatalı ve hileli işlemlerin tespiti için denetim teknikleri. İstanbul: Yaklaşım Yayınları.
• Şen, S. (2007). Hatalı ve hileli işlemlerin tespiti için denetim teknikleri. (2. Baskı). İstanbul: Yaklaşım Yayınları.
• Tamay, Z. (2006). Gelir tablosu hesaplarının vergisel açıdan denetimi (Basılmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Teraman, Ö. (2011). Elektronik bilgi ortamında bilgisayarlı denetim programları aracılığıyla muhasebe denetimi ve cap uygulaması (Basılmamış yüksek lisans tezi). Yaşar Üniversitesi, İzmir. Terzi, S. (2012). Hile ve usulsüzlüklerin tespitinde veri madenciliğinin kullanımı. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (54), 51-64.