KAMU MALİ YÖNETİMİ ve KONTROL YAPISINDA KAMU KURUMLARINDA İÇ DENETİM FAALİYETLERİNİN DURUMU

Yıl 2023, Sayı: 28, 137 - 152, 21.08.2023

Nihat Akbulut , Çiçek Akyol

https://doi.org/10.58348/denetisim.1316325

Cited By: 2

Öz

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu mali yönetim sistemimize stratejik planlama, performans programı, çok yıllı bütçeleme, iç kontrol sistemi ve iç denetim gibi modern kurumsal yönetim kavramları dahil edilmiştir. Kamu mali yönetim anlayışında ortaya çıkan bu gelişmeler çerçevesinde denetim anlayışı da, şeffaf, hesap verilebilir ve katılımı mümkün kılan uluslararası mesleki standartlara sahip, yönetimi yönlendiren, çözüm odaklı, şirket ve organizasyonların daha etkin, ekonomik ve verimlilik esaslarına uygun olarak yönetilmesini sağlayan bir anlayışa doğru evrilmiştir. Bu denetim anlayışı iç kontrol sisteminin bir parçası olarak nitelendirilen iç denetim metodolojisidir. Bu metodolojide iç denetim iş süreçlerine yönelik kontrol ve riskleri değerlendirerek kurumun maruz kaldığı ya da kalabileceği riskler bakımından farkındalık oluşturup önerilerde bulunarak, iç kontrol sisteminin bir parçası olarak iyi yönetim anlayışının gelişmesine katkıda bulunmayı misyon edinmiştir. Bu çalışmanın amacı; kamu mali yönetim yapımıza yeni girmiş olan iç kontrol sistemi içinde iç denetim düzenlemelerinin ve kamu kurumlarındaki uygulamalarının kat ettiği aşamaları ve günümüzde bu faaliyetlerin geldiği düzeyi görmek ve değerlendirmektir. Çalışmada yöntem olarak, kamu mali yönetiminde iç denetimin teorisi ve tanımı, iç denetimin Türkiye’de ve dünyada gelişim süreci, iç denetimin Türkiye’de yenilenen kamu mali yönetimi ve kontrol yapısı içinde uygulamasının gelişimi, yıllar içinde çıkan mevzuat ve rehberlerin gelişimi ortaya konulduktan sonra, bugün gelinen noktada kamu kurumlarında iç denetim faaliyetlerinin genel bilançosu İç Denetim Koordinasyon Kurulunun kamu kurumları iç denetim genel faaliyet raporundaki verilere dayalı olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; kamu mali yönetim yapımıza son 20 yılda giren ve son 15 yıldır uygulanan iç denetimin kamu kurumlarında kurulması ve kurumsallaşması yönünde önemli mesafe alındığı, ancak aynı değerlendirmenin iç denetimin de bir parçası olduğu iç kontrol sistemlerinin kurulması konusunda yapılamayacağı, iç kontrolün kurulmasında yönetsel olarak aynı oranda yol alınamadığı ve dolayısıyla iç kontrol yönetiminin bu anlamda aynı oranda kurumsallaşamadığı gözlemlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu mali yönetimi, iç denetim, iç kontrol sistemi, kurumsal risk yönetimi

Kaynakça

• Abdioğlu, H. (2008, Ocak, Mart). İç Denetim Alanında Mesleki Yetkinliklerin Güçlendirilmesi Arayışları ve İngiltere ve İrlanda İç Denetçiler Enstitüsünün Yetkinlik Tanımlamaları. Sayıştay, 68.
• Akbulut, N., & Kaş, O. (2018). Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sisteminde Kamu Denetimi ve İç Denetimin Yeri. Denetişim Dergisi, 8(18), 77-87.
• Akbulut, N. (2015). AB İlerleme Raporu- İç Denetim ve Teftiş Birimlerinde Görev Ayrımı. Denetişim Dergisi, Sayı (16), 34-38.
• Bozkurt, C. (2010, Nisan). Risk, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Denetim. Denetişim, 17-30.
• Çevikbaş, R. (2011). Türkiye'de İç Denetim Kurumu. Türk İdare Dergisi, 67.
• Güler, A. &. Arkın A. A. (2018). COSO 2017 Kurumsal Risk Yönetimi Çerçevesine Kontrol Öz Değerlendirme Yaklaşımıyla Bakış ve Bir Kurum Uygulaması-I. Denetişim, 45-62.
• Karahan, M. (2020). Türkiye’de Bağımsız Denetim ve Denetim Kültürünün Tarihsel Gelişim Süreci: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (Akad), 245-259.
• Kaya, B. (2013). Kamu İdarelerinde İç Kontrol Sistemi Oluşturma Faaliyetlerinde İç Denetçilerin Üstelenebilecekleri Rol ve Sorumluluklar. Denetişim, 20-31.
• Kaya, E. B. (2010). Risk Odaklı İç Denetim ve Uygulaması. Ankara.
• Kıral, H., & Hatipoğlu, İ. İ. (2017). Risk Yönetiminde Kontrol Öz Değerlendirme Yaklaşımı ve Strateji Geliştirme Birimlerinin Bu Kapsamda Üstlenebilecekleri Roller. Amme İdaresi Dergisi, 50(4), 115- 133.
• Sayıştay. (2022). 2021 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu.
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü. (2008). Uluslararası İç Denetim Standartları, Mesleki Uygulama Çerçevesi. The IIAResearch Foundation, Deloitte, Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayını No:4 Türkçe Baskı, İstanbul, 2008.
• Türedi, H., Karakaya, G., & İldem, M. (2015, Ocak-Mart). Kurumsal Yönetim ve İç Denetim İlişkisi. Sayıştay Dergisi, Sayı: 96.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2005). AB ve İç Kontrol Müzakere Süreci. https://www.hmb.gov.tr/ab-birligi-ve-ic-kontrol-muzakere-sureci. (Erişim tarihi: 11.06.2023)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2007). İç Kontrol Standartları Tebliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/12/20071226-21.htm (Erişim tarihi: 05.07.2023)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2019). Kamu İç Denetim Standartları (KİDS). https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/kamu_ic_denetim_standartlari.pdf. (Erişim tarihi: 05.07.2023)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2020). 2021-2023 yılı Kamu İç Denetim Strateji Belgesi. İç Denetim Koordinasyon Kurulu. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/12/2021-2023-StratejiBelgesi.pdf, (Erişim tarihi: 11.06.2023)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022). 2021 Kamu İç Denetim Kurumları Genel Raporu. İç Denetim Koordinasyon Kurulu. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/08/2021-Kamu-Ic-Denetim-Genel-Raporu-Son-Hali.pdf, (Erişim tarihi: 11.06.2023)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2023). Mevzuat. İç Denetim Koordinasyon Kurulu. https://www.hmb.gov.tr/idkk-mevzuat. (Erişim tarihi: 11.06.2023)
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2023b). 2022 Faaliyet Raporu. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2023/03/2022-HMB-Idare-Faaliyet-Raporu-.pdf (Erişim tarihi: 19.08.2023)
• IIA. (2023). Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi, https://www.theiia.org/en/standards/international-professional-practices-framework/ (erişim:11.08.2017)
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1156348. (Erişim tarihi: 21.07.2023)
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü. (2017). https://www.tide.org.tr/page/16/Tuzuk. (Erişim tarihi: 06.07.2023)
• Uzun, A. K. (2009). Kamu Yönetiminde İç Kontrol ve İç Denetim Yaklaşımı. Denetişim, 60. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/208992, (Erişim tarihi: 11.06.2023)