KAMU İÇ DENETİMİNDE PLAN VE PROGRAM HAZIRLAMA SÜRECİNİN STANDARTLAR VE MEVZUAT KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 29, 21 - 34, 31.01.2024

Halil İbrahim Bayar , Kezban Şimşek

https://doi.org/10.58348/denetisim.1291609

Öz

İç denetim özel sektör işletmelerinde olduğu gibi kamu kurumlarında da kurumun faaliyetlerini geliştirme ve kurumun faaliyetlerine değer katma amacı taşımaktadır. İç denetim faaliyetlerinin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi iç denetimin amaç ve kapsamına uygun olarak hazırlanan plan ve programlar aracılığıyla mümkündür. Usulüne uygun olarak hazırlanan iç denetim plan ve programları iç denetim faaliyetlerinin başarıya ulaşması bakımından oldukça önemlidir. Bu çalışmada kamu kurumlarında iç denetim plan ve program hazırlama süreci uluslararası iç denetim standartları ve iç denetim mevzuatı kapsamında incelenmiştir. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Doküman analizi kapsamında uluslararası iç denetim standartları ve ilgili mevzuata ilişkin belgeler incelenmiştir. Bu kapsamdan hareketle çalışmada öncelikle iç denetim kavramı ile iç denetimin kamuda gelişimi açıklanmıştır. Devam eden bölümlerde kamu iç denetiminde iç denetim plan ve programlarının hazırlanmasına ilişkin süreç, iç denetim standartları ve ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmiş, kamu iç denetiminde planlama sürecindeki bağımsızlık olgusu, plan ve programın üst yönetici tarafından onayı bakımından tartışılmıştır. Araştırma sonucunda kamu iç denetiminde plan ve program hazırlama sürecinde mevzuatın da uluslararası iç denetim standartları paralelinde şekillendiği, gerek standartlar gerekse mevzuat ile kamu iç denetiminde plan ve program hazırlama sürecinin ele alındığı bulgulanmıştır. Ancak kamu iç denetiminde planlama sürecindeki bağımsızlık olgusunun, plan ve programın üst yönetici tarafından onayı bakımından muğlaklık içerdiği görülmüştür. Plan ve programın üst yönetici tarafından onaylanmaması durumunda sürecin nasıl işleyeceği önemli bir sorun olarak ortada durmaktadır. Bir çözüm önerisi olarak iç denetim programının üst yönetimce onaylanmaması halinde, 2600 Nolu Standartta yer alan riski üstlenme kavramının bu durumda da kullanılması tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu İç Denetimi, Plan, Program, İç Denetim Standartları, İç Denetim Mevzuatı

Kaynakça

• AB Komisyonu, AB Genişleme Politikasına İlişkin 2022 Bilgilendirmesi, 2022 Türkiye Raporu, 2022.
• Akpınar, A. (2011). Denetim anlayış ve metodolojisinde değişimin adı: iç denetim. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 287-305.
• Al, H. (2013). Avrupa Birliği üyelik sürecinde kamu iç denetim sistemi: hayaller ve gerçekler. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (1) , 117-139.
• Doğmuş, M.D. (2010). Avrupa Birliği’nde iç denetim sistemi. Araştırma İnceleme Serisi:2. Ankara: Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı.
• Güner, M. F. (2009). Kamu yönetiminde iç denetime geçiş süreci ve karşılaşılan sorunlar: kamu iç denetiminin değişimi üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 209-227.
• İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (2006). T.C. Resmî Gazete (https://www.resmigazete.gov.tr/). Tarih/Sayı: 12.7.2006/26226.
• Kamu İç Denetim Genel Tebliği (2013). T.C. Resmî Gazete (https://www.resmigazete.gov.tr/). Tarih/Sayı: 19.04.2013/ 28623.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu. (2013). Kamu İç Denetim Rehberi. Ankara.
• Kamu İç Denetim Standartları (2011). T.C. Resmî Gazete (https://www.resmigazete.gov.tr/). Tarih/Sayı: 16.08.2011/2807.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu. (2020). Kamu İç Denetim Strateji Belgesi (2021-2023 Dönemi). Ankara.
• Karcıoğlu, R. & Kurnaz, E. (2017). Kamu kurumlarında iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesinde karşılaşılan başlıca sorunların tespiti: kamu iç denetçilerine yönelik bir araştırma. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 67-88.
• Kartal, F. (2013). Türkiye’de kamu ve özel sektörde iç denetim uygulamaları. Maliye ve Finans Yazıları, 27(99), 8-36.
• Kebeli, A. (2020). Kamu iç denetiminde performans denetimin yeri. Denetişim, 10(20), 5-34.
• Kesik, A. (2005). 5018 sayılı kamu mali yönetimi ve kontrol kanunu bağlamında ve AB sürecinde Türk kamu iç mali kontrol sistemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 94-114.
• Özbek, Ç. (2012). İç denetim, kurumsal yönetim, risk yönetimi, iç kontrol. İstanbul, Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları.
• Pehlivanlı, D. (2010). Modern iç denetim güncel iç denetim uygulamaları, (1. Baskı). İstanbul, Beta Yayınları.
• Ramamoorti, S. (2003). “Internal Auditing: History, Evolution and Prospects”, Andrew D. Bailey, Audrey A.
• Gramling & Sridhar Ramamoorti (Ed.), Research Opportunities in Internal Auditing içinde (1-23), Altamonte Springs: The Institute of Internal Auditors Research Foundation.
• Şimşek, K. (2020). İç Denetim. Ankara, Nobel Yayınevi.
• Şimşek, K. & Ataman Gökçen, B. (2023). AB uyum sürecinde Türkiye’de kamu iç denetim düzenlemeleri: devlet üniversitelerinde bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 68, 173-200.
• Tufan, M. & Görün, M. (2022). Türkiye’deki kamu iç denetim sisteminin uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde incelenmesi. Sayıştay Dergisi, 89, 115-135.
• Tutar, H. & Altınöz, M. (2017). Hesap verebilirlik bağlamında iç denetim ve sorun alanları: eleştirel bir analiz. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(15), 225-248.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). T.C. Resmî Gazete (https://www.resmigazete.gov.tr/). Tarih/Sayı: 9/11/1982/ 2709.
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü.( 2019). Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi (UMUÇ). 1. Baskı, İstanbul.
• Uysal, M. C. (2018). Kamu kurumlarında kurumsal risk yönetimi ve risk odaklı iç denetim: iç denetçiler üzerine bir araştırma-II. Denetişim, 8(18), 35-44.
• Uzun, A. & Usta, H. (2021). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde iç denetim: sorunlar ve çözüm önerileri. Denetişim, 12(23), 27-40.
• Yeltekin, T. (2018). Uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde üniversitelerde iç denetim: Harran Üniversitesi örneği (Basılmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003). T.C. Resmî Gazete (https://www.resmigazete.gov.tr/). Tarih/Sayı: 24.12.2003/25326.
• İnternet Kaynakları
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2023). https://www.hmb.gov.tr/duyuru/kamu-ic-denetim-standartlarinda-degisiklik-yapilmistir (Erişim tarihi, 20 Mart 2023).
• The Institute of Internal Auditors. (2023). https://www.theiia.org/en/standards/ippf-evolution/ (Erişim tarihi, 20 Mart 2023).
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü. (2023). https://www.tide.org.tr/page/4/Kilometre-Taslari (Erişim tarihi, 1 Mart 2023).
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü. (2023). https://www.tide.org.tr/page/28/Standartlar (Erişim tarihi, 20 Mart 2023).