LOJİSTİKTE DIŞ KAYNAK KULLANIMI, LOJİSTİK MALİYETLER VE FİNANSAL PERFORMANS ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 80 - 102, 29.12.2021

Gülay İrak Feyzanur Arslantürk

https://doi.org/10.54410/denlojad.971226

Öz

Küreselleşmeyle birlikte artan lojistik faaliyetler, işletmelerde bu faaliyetlerin maliyetlerinin etkin yönetimini daha da önemli kılmıştır. İşletmelerde lojistik maliyetlerini diğer faaliyet maliyetlerinden ayrı olarak raporlamak, hem maliyetlerin planlamasını hem de kontrolünü kolaylaştırmıştır. Ayrıca lojistik maliyetlerin yönetiminde modern maliyet yönetim tekniklerinden yararlanılması gerek maliyet planlamasında gerekse maliyetlerin en doğru biçimde hesaplanmasında etkili olmuştur. Bunun yanı sıra lojistik faaliyetlerde dış kaynak kullanımı işletmelere hem maliyetler açısından hem de işletmelerin faaliyetlerinin devamlılığı açısından avantaj sağlamıştır. Böylece gerek lojistik faaliyetlerde dış kaynak kullanımı, gerekse maliyet yönetiminde modern tekniklerden yararlanmak, işletmelerde etkin lojistik maliyet yönetimini sağlamıştır. Etkin lojistik maliyet yönetimi de firmaların finansal performansını olumlu yönde etkilemiştir. Çalışmada dış kaynak kullanımı, lojistik maliyetler ve finansal performans arasındaki ilişkinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle Gebze Organize Sanayii Bölgesi’nde faaliyet gösteren işletmelere online anket uygulanmıştır. Anketin verileri SPSS 26.0 ve Smart PLS 3.3 programlarıyla analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda dış kaynak kullanımı ile lojistik maliyetler, lojistik maliyetler ile finansal performans arasında istatistiksel açıdan anlamlı pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca işletmelerde dış kaynak kullanımının lojistik maliyetlerde ki değişimin yüzde 33’ünü açıkladığı, lojistik maliyetlerin ise finansal performansda ki değişimin yüzde 19’unu açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lojistik Faaliyetler, Lojistik Maliyetler, Dış Kaynak Kullanımı, Maliyet Yönetimi, Finansal Performans.

Kaynakça

• Açıkgöz, A. (2015). Bilişim endüstrisinde adaptasyon ve ürün başarısı: çok katmanlı bir çalışma. Istanbul University Journal of the School of Business, 44(2), 39-55.
• Atmaca, M., Sevim Z. (2018). Lojistik faaliyetlerin yönetimi ve maliyetlemesi: TR22 bölgesinde bir araştırma. ÇOMÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 265-291.
• Aydın, G., Ulengin, B. (2011). Tüketici temelli marka değerinin finansal performans üzerine etkisi. İTÜ Dergisi/D Mühendislik, 10 (2), 58-68.
• Bacak, S. (2017). Lojistik faaliyetlerinin üretim işletmelerinde finansal performansa etkilerinin işletme yetkilileri tarafından değerlendirilmesi: sivas ilinde bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Barata, F. A. (2020). High cost of logistics and solutions, Advances in Economics Business and Management Research, 115, 407-410.
• Biernacki, M. (2018). Logistics costs in the practice of polish production companies of the sme sector, The Role of Financial and Non-Financial Reporting in Responsible Business Operation, 17-23.
• Ceran, Y, Alagöz, A., Ortakarpuz, M. (2013). Incoterms costs ın ınternational marketing and their effects on product pricing, Proceedings of 8th Annual London Business Research Conference Imperial College, London, UK, 8-9 July.
• Coşkun, A. (2005). işletmelerde performans yönetimi: bir yönetim muhasebesi aracı olarak performans karnesi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Coşkun, R. (2002). Öz yetkinliklere odaklanma stratejisi olarak dış kaynak kullanımı (outsourcıng). Stratejik Boyutuyla Modern Yönetim Yaklaşımları Kitabı, Bölüm 11, Beta.
• Çabuk, S., Demirci Orel F., Nakıboğlu, G. (2010). işletmelerin lojistik süreçlerinde dış kaynak kullanımları: İSO 500 işletmelerinde bir araştırma, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 253-268.
• Çakır Sönmez, F. (2019). kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) ve bir uygulama, Journal of Social Research and Behavioral Sciences, 5(9), 111-128.
• Çakırlar, H. (2009). işletmelerin lojistik faaliyetlerinde dış kaynak kullanımı: trakya bölgesinde faaliyet gösteren işletmeler üzerinde bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trakya.
• Çam, H. (2016). İşletmelerin dış kaynak kullanımını etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli yaklaşımı ile belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 7(15), 210-228.
• Deliktaş, S. (2019). Lojistik hizmet sağlayıcılarının işletme performansına etkisi: görgül bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Doğan, H., Burucuoğlu, M. (2018). Tüketicilerin mobil bankacılık hizmet kalitesi algıları ve tekrar kullanma niyetleri: ampirik bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(4), 1183-1198.
• Dülgeroğlu, İ., Başol, O. (2017). İş stresi ve çalışma yaşamı kalitesi algısının yansımaları: satış temsilcileri üzerine bir araştırma. Business and Economics Research Journal, 8(2), 293 304.
• Franco, M. A. J. (2018). Prátıcas de gestão de custos logístıcos em empresas ındustrıaıs da colômbıa, Dissertação submetida ao Programa de Pós-Graduação em Contabilidade da Universidade Federal de Santa Catarina para a obtenção do Grau de mestre em Contabilidade.
• Garson, G. D. (2016). Partial least squares: regression & structual equation models. Statistical Publishing Associates, Asheboro, USA.
• Gül, H. (2005). Dış kaynak kullanma nedenleri ve taşıdığı riskler: imalat sanayiinde bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 3(4), 157-184.
• Gümüş, Y. (2009). Lojistik faaliyetlerin rekabet stratejileri ve işletme kârı ile olan ilişkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 97-114.
• Hacıbektaşoğlu, B. (2020). Lojistik sektörü ve lojistik süreçlerinin sağladığı maliyet ve iş gücü avantajları: tekstil sektörü üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hai, H. V. ve Truong, S. N. (2018). The effect of logistics service on firm financial performance in textile industry: evidence from Da Nang city. MATEC Web of Conferences. Vietnam.
• Hergüllü, İ. (2009). Lojistik fonksiyonlarda dış kaynak kullanımı-3PL lojistik (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• İnci, H., Acer, A. (2019). Lojistik faaliyetlerde dış kaynak kullanımı: karadeniz bölgesi fındık işleticileri ve ihracatçıları üzerine bir uygulama. Beykoz Akademi Dergisi, 183-201.
• Jaafar H. S. ve Rafiq M. (2005). Logistics outsourcing practices in the uk: a survey. International Journal of Logistics Research and Applications: A Leading Journal of Supply Chain Management, 8(4), 299-312.
• Karal, E. (2016). Lojistik maliyet yönetimi ve karlılık ilişkisi: çay işletmeleri genel müdürlüğü (Çaykur) üzerine uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• Naula, T., Ojala, L. ve Solakivi, T. (2006). Finland state of logistics 2006, Publications Of The Ministry Of Transport And Communications.
• Onay, M. (2009). Lojistik dış kaynaklama uygulamalarının örgüt performansı üzerine etkileri. Ege Akademik Bakış, 593-622.
• Ömürgönülşen, M. ve Sarıgül S. S. (2021). Tedarik zinciri yönetiminde yöneticilerin dış kaynak kullanımı konusunda algılarının değerlendirilmesi: sağlık sektöründe bir uygulama. Verimlilik Dergisi, 1, 17-34.
• Öncü, M., Bayat M., Kethüda, Ö. ve Zengin, E. (2015). Yenilik ve müşteri performansının finansal performans üzerindeki etkisi: orta ölçekli sanayi işletmelerinde bir araştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 37 (1), 149-164.
• Özdoğan, O. N. (2006). Otel işletmelerinde faaliyet alanları açısından dış kaynak kullanımı (outsourcıng) ve finansal performans üzerine etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Özovacı, E. (2018). Lojistikte dış kaynak kullanım başarısının işletme performansına etkisi: gaziantep ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Park, S. (2017). An ınvestıgatıon of the antecedents and ımpacts of logıstıcs management capabılıtıes and logıstıcs outsourcıng. Faculty of the Graduate School of the University at Buffalo, The State University of New York.
• Prajapati, H., Kant, R. ve Tripathi, M. S. (2019). An integrated framework for prioritizing the outsourcing performance outcomes. Journal of Global Operations and Strategic Sourcing, 13, 301-325.
• Razzaque, M. A. ve Sheng, C. C. (1998). Outsourcing of logistics functions: a literature survey. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 89-107. Ringle, C. M., Silva, R. ve Bido D. (2014). Structural equatıon modelıng wıth the smartpls. Brazilian Journal of Marketing–BJM, 13(2), 56-73.
• Rintala, O. Tomi, S., Sini, L., Töyli, J. ve Lauri O. (2020). Drivers of logistics outsourcing: examining transaction costs, core competences and planned behavior. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management.
• Shang, K. ve Marlow P. B. (2005). Logistics capability and performance in taiwan's major manufacturing firms, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 41(3), 217-234.
• Simon, A., Scheidl, H., Campos R.S. ve Matana G. (2020). Performance management ın logistics outsourcing: a study on sugar-energy ındustry. International Journal of Productivity and Performance Management.
• Song, H ve Wang L (2009). The status and development of logistics cost management: evidence from mainland china, Benchmarking: An International Journal, 5(16), 657 – 670.
• Stępień M., Świącik, S. M., Skibińska, W. ve Turek I. (2016). Identification and measurement of logistics cost parameters in the company. 2nd International Conference Green Cities- Green Logistics for Greener Cities, 491. March 2-3. Szczecin, Poland.
• Sternad, M. (2018). Metrics of logistics costs ın slovenian companies. 18th International Scientific Conference Business Logistics In Modern Management, October 11-12, Osijek, Croatia.
• Tanachala, T. ve Sewagvudcharee, O. (2019). Factors ınfluencing decision to outsourcing logistics activities in automotive ındustry: case study of amata ındusttrial estate. Eau Herıtage Journal Social Science And Humanity. 3(10), 259-270.
• Töyli, J., Hakkinen, L., Ojala, L. ve Naula, T. (2008). Logistics and financial performance an analysis of 424 finnish small and medium-sized enterprises. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 38(1), 57-80.
• Wilding, R. ve Juriado, R. (2004). Customer perceptions on logistics outsourcing in the european consumer goods ındustry. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 34(8), 628-644.
• Yılmaz, V., Yasemin, C. ve Nil, A. (2019). Kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesiyle (PLS-YEM) nükleer ve yenilenebilir enerjiye ilişkin tutumların araştırılması, Alphanumeric Journal, 7(1), 87-102.
• Yuan, Y., Chu, Z., Lai, F. ve Wu, H. (2019). The impact of transaction attributes on logistics outsourcing success: a moderated mediation model. International Journal of Production Economics.