IMPACT OF COVID-19 ON EMPLOYEES AND BUSINESS PERFORMANCE: A STUDY ON MARINE TOURISM MANAGEMENT

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 64 - 90, 28.06.2022

Erdal Arlı , Mehmet Sıtkı Saygılı

https://doi.org/10.54410/denlojad.1053635

Öz

The purpose of this study is to indicate the level of effect of the pandemic process of the boating enterprises operating in the field of marine tourism management by the pandemic process both in terms of general business performance and internal factors such as job satisfaction, life satisfaction, occupational burnout and intention to quit job. In order to achieve this goal, data was collected, by survey method, from the enterprises that carry out boat trips. The collected data were analyzed with the SPSS and AMOS SEM program, and the relationship between the business performance variables, which are thought to be affected by the Covid-19 process, and the internal factors of the employees regarding business life, were analyzed. According to the results, the highest level of relationship in business performance was found between profitability and difficulty in finding customers (p= 0.000, r= 0.597) and the highest level of relationship in employee performance was found between motivation and burnout (p= 0.000, r=0.848).

Anahtar Kelimeler

Covid-19, employee performance in yacht management, marine tourism management, business performance

COVID-19’UN ÇALIŞANLAR VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ: DENİZ TURİZMİ İŞLETMECİLİĞİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Öz

Bu araştırmanın amacı deniz turizm işletmeciliği alanında faaliyet gösteren yat işletmelerinin pandemi sürecinden hem genel işletme performansı anlamında hem de çalışanların iş doyumu, yaşam doyumu, mesleki tükenmişlik düzeyi ve işten ayrılma niyeti gibi iş yaşamına yönelik içsel faktörlerden etkilenme düzeyinin ortaya konulmasıdır. Bu amaca ulaşmak için veriler, tekne turu yapan işletmelerden anket yöntemiyle toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS ve AMOS YEM programı ile analiz edilerek, Covid-19 sürecinin etkisi olduğu düşünülen işletme performansı değişkenleri ile çalışanların iş yaşamına yönelik içsel faktörlerin kendi arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Araştıma sonuçlarına göre işletme performansında en yüksek ilişki düzeyi karlılık ve müşteri bulma zorluğu arasında çıkmıştır (p= 0,000, r=0,597) ve çalışan performansında en yüksek ilişki düzeyi motivasyon ve tükenmişlik arasında çıkmıştır (p= 0,000, r=0,848).

Anahtar Kelimeler

Covid-19, yat işletmeciliğinde işgören performansı, deniz turizmi işletmeciliği, işletme performansı

Kaynakça

• Acarer, T. (2020). Ülke güvenliğimizde alınabilecek makro siber güvenlik önlemleri. Uluslararası Bilgi Güvenliği Mühendisliği Dergisi, 6(2), 61-71.
• Akça, M. & Küçükoğlu, M. T. (2020). Covid-19 ve iş yaşamına etkileri: evden çalışma. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 8(1), 71-81.
• Aksan, A. & Oğuzlar, A. (2019). Çalışan memnuniyetinde yöneticinin rolü: bursa ilinde yapısal eşitlik modeli uygulaması, International Journal of Social Inquiry, 12(2), 391-408.
• Alaeddinoğlu, F. & Rol, S. (2020). Covid-19 pandemisi ve turizm sektörü üzerindeki etkileri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayı, 233-258.
• Albayrak, A., Eroğlu, A., Kalaycı, Ş., Küçüksille, E., Ak, B., Karaatlı, M., & Keskin, H. (2005). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ankara: Asil Yayınları.
• Arı, G.S. & Bal, E.Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: birey ve örgütler açısından önemi. yönetim ve ekonomi, 15(1), 131-148.
• Arlı, E. (2020). Effects of Covid-19 Process in marine business: an evaluation on marine tourism enterprises. The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences, 18, 119-123.
• Aydoğan, E. & Kadıoğlu, M. (2018). Yat turizminin turizm sektörü içerisindeki yeri ve önemi. Journal of ETA Maritime Science, 6(3), 243-254.
• Baltacı, A. & Eser, Z. (2021). Genişletilmiş alternatif bir kompulsif satın alma davranışı ölçme aracı önerisi. Journal of Health Science Yuksek Ihtisas University, 2021(2), 39-48.
• Başaran, Z.K. & Can., M.C. (2017). Hizmet sektöründe müşterilerin tercihlerini etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeliyle araştırılması; Rize’deki bankalar örneği. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(12), 788-797.
• Bayrakçı, G. & Türkmen, E. (2020). McCloskey ve Mueller’in iş doyum ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. DEUHFED, 13(3), 131-141.
• Bennett, N.J., Finkbeiner, E.M., Ban, N.C., Belhabib, D., Jupiter, S.D., Kittinger, J.N., . . . Christie, P. (2020). The Covid-19 pandemic, small-scale fisheries and coastal fishing communities. Coastal Management, 48(4), 336-347.
• Bilgiçli, İ. & Yıldırgan, R. (2020). Covid-19 salgınının yat turizm işletmecileri tarafından değerlendirilmesi: Marmaris örneği. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 3(11), 857-870.
• Boshkoska, M. & Jankulovski, N. (2020). Coronavirus impact on global economy. Annals of the Constantin Brâncuşi University of Târgu Jiu, Economy Series, 4, 18-24.
• Boukherouk, M. (2017). Yachting - nautical tourism in the 2020 moroccan tourism strategy: an analysis of the models of saïdia and bou-regregmarinas. Athens Journal of Tourism, 4(4), 307-334.
• Bryman, A. & Cramer, D. (1999). Quantitative data analysis with spss release 8 for windows, London and New York: Routledge.
• Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
• Can, E. (2020). Covid-19 salgınının türk turizmine etkisi: seyahat ve konaklama endüstrileri üzerine değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 23(2), 312-331.
• Can, Ö. (2021). Covid-19 salgınının Türkiye’deki işletmelere etkileri: sorunlar, dönüşümler, olanaklar. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(3), 833-863.
• Chen, J., Balomenou, C., Nijkamp, P., Poulaki, P., & Lagos, D. (2016). The sustainability of yachting tourism: a case study on Greece. Intermational Journal of Research in Tourism and Hospitality, 2(2), 42-49.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri spss uygulamalı (9th Edition). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Çakır, P. & Sesli, F.A. (2013). Arsa vasıflı taşınmazların değerine etki eden faktörlerin ve bu faktörlerin önem sıralarının belirlenmesi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(3), 1-16.
• Deloitte, COVID-19: çalışanlara ve çalışma hayatına olası etkileri. [URL: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/human-capital/covid-19-calisanlara-ve-calisma-hayatina-olasi-etkileri.pdf] internet adresinden 8 Temmuz 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Demir, M., Günaydın, Y., & Demir, Ş. Ş. (2020). Koronavirüs (Covid-19) salgınının Türkiye'de turizm üzerindeki öncülleri, etkileri ve sonuçlarının değerlendirilmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 80-107. Dündar, S., Özutku, H., & Taşpinar, F. (2007). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının işgörenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi: ampirik bir inceleme. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 105-119.
• Ecorys. (2013, September). Study in support of policy measures for maritime and coastal tourism at EU level. (FWC MARE/2012/06 - SC D1/2013/01-SI2.648530). Rotterdam, Netherlands.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları 22-25 Eylül 1992, Ankara, Ankara: Türk Psikologlar Derneği, 143-154.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri, Turkiye Klinikleri J Med Sci, 33(1), 210-223.
• Erol, S.I. (2020). Covid-19’un işletmeler ve çalışanlar üzerindeki etkisi: Almanya, Amerika ve Belçika’dan örnekler. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 11(2), 204-223.
• Food and Agricultural Organization [FAO], How is Covid-19 outbreak impacting the fisheries and aquaculture food systems and what can FAO do. [URL: http://www.fao.org/3/cb1436en/cb1436en.pdf] internet adresinden 20 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Garver, M.S. & Mentzer, J.T. (1999). Logistics research methods: employing structural equation modeling to test for construct validity. Journal of Business Logistics, 20(1), 33-57.
• Gay, L.P. (1987). Educational research competendes for analysis and application, Columbus: Merrill Publishing Comp.
• Gerşil, G.S., and Şentürk, G.Y. (2021). Covid-19 Kriz sürecinin çalışan motivasyonuna etkilerinin belirlenmesi: bir işletmede insan kaynakları uygulamaları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 111-138.
• Gül, H., Oktay, E., & Gökçe, H., (2008). İş tatmini, stres, örgütsel bağlılık, işten ayrılma niyeti ve performans arasındaki ilişkiler: sağlık sektöründe bir uygulama, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 20, 1-11.
• Güngör, S. (2019). Yaşlı bireyler açısından peyzaj tasarımının Konya Japon parkı örneğinde incelenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29, 54-62.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe, yöntem, analiz (3rd Edition), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hall, C. (2001). Trends in ocean and coastal tourism: the end of the last frontier? Ocean & Coastal Management, 44(9-10), 601-618.
• Iacobucci, D. (2010). Structural equations modeling: fit indices, sample size, and advanced topics. Journal of Consumer Psychology, 20, 90-98.
• İlhan, M. & Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (yem) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26-42.
• İncaz, S. & Güler, N. (2000). Maritime engineering and ports II, C.A. Brebbia & J. Olivella (Eds.), The conditions and problems of Turkish yacht tourism (pp. 231-239). Unired Kingdom: WIT Press.
• İncekara, B., Dördüncü, H., & Özer, K.O. (2015). Turizm ulaştırmasının denizyolu ulaştırmacılığı yönünden gelişimi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-16.
• Ivanona, D.A. (2017). About a determination of the concept «nautical tourism». Lex Portus, 3(5), 135-142.
• Jondeau, E. & Rockinger, M. (2003). Conditional volatility, skewness, and kurtosis: existence, persistence, and comovements. Journal of Economic Dynamics and Control, 27(10), 1699-1737.
• Kaba, İ., Erol, M., & Güç, K. (2017). Yetişkin yaşam doyumu ölçeğinin geliştirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 1-14.
• Katrancı, M. & Temel, S. (2018). İlkokul öğrencilerine yönelik yazma kaygısı ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(24), 1544-155.
• Karaman, Z. H. (2015). İşletmelerin dış kaynak kullanımını etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli yaklaşımı ile belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
• Kervankıran, İ. & Bağmacı, M.F. (2021). COVID-19 sürecinde Türkiye turizminin mekansal görünümü: hangi il nasıl etkilendi?, Turkish Journal of Geographical Sciences, 19(1), 263-287.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structuralequation modeling (2nd Edition), New York: The Guilford Press.
• Kline, R. B. (2016). Principles and practice of structural equation modeling (4th Edition), New York: The Guilford Press.
• Kozan, G. Y., Özdemir, S. S., & Günlü, E. (2014). Turizm yazınında "deniz turizmi"nin olgusal gelişimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 6(2), 115-129.
• Köksal, O. (2014). İş doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide bireysel farklılıklar. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 53-62.
• Luković, T. (2012). Visions for global tourism ındustry – creating and sustaining competitive strategies. Kasimoglu, M. (Eds.), Nautical tourism and its function in the economic development of Europe, visions for global tourism industry-creating and sustaining competitive strategies (pp. 399-430). London: InTech.
• Maliszewska, M., Mattoo, A., & Mensbrugghe, D. V. (2020). The potential impact of COVID-19 on gdp and trade a preliminary assessment. Policy Research Working Paper, World Bank.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). “The measurement of experienced burnout”, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• McDonald, R.P. & Ho, M.H.R. (2002). Principles and practice in reporting structural equation analyses. Psychological Methods, 7(1), 64–82.
• Meydan, C.H. & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi amos uygulamaları, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mueller J.C. & McCloskey C.W. (1990). Nurses job satisfaction: a proposed measure. Nurs Res, 39(2), 113-117.
• Mulaik, S.A., James, L.R., Alstine, J.A, Bennet, N., Lind, S., & Stilwell, C.D. (1989). Evaluation of goodnessof-fit indices for structural equation models. Psychological Bulletin, 105(3), 430-445.
• Muslu, A. (2015). Deniz turizminde rekabet stratejisi olarak ürün farklılaştırması. Turizm ve Arastırma Dergisi, 4(2), 28-46. Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD], (2020). OECD interim economic assessment coronavirus: the world economy at risk. [URL: https://www.oecd.org/berlin/ publikationen/Interim-Economic-Assessment-2-March-2020.pdf] internet adresinden 13 Mayıs 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Okuyucu, M. & Bayraktar S. İ. (2016). Koylarımız, mavi yolculuk ve deniz turizmi’nin sürdürülebilirliği. III. Ulusal Deniz Turizmi Sempozyumu 26-27 Şubat 2016, İzmir, 57-69.
• Özen Y. & Gül, A. (2007) Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren örneklem sorunu, KKEFDI-OKKEF, (15), 394-422.
• Padem, H., Göksu, A., & Konaklı, Z. (2012). Araştırma yöntemleri spss uygulamalı, Sarajevo: International Burch University.
• Rempala G. & Wesolowski J., 2002, Asymptotics of products of sums and u-statistics, Electronic Communications in Probability, 7, 47-54.
• Sarıışık, M., Türkay, O., & Akova, O. (2011). How to manage yacht tourism in Turkey: a swot analysis and related strategies. Procedia Social and Behavioral Sciences, 24, 1014-1025.
• Singapore Chamber of Maritime Arbitration [SCMA], (2020). Impact of COVID-19 on maritime education and way forward. [URL: https://www.scma.org.sg/SiteFolders/scma/387/Articles/Impact%20of%20COVID-19%20on%20Maritime%20.pdf] internet adresinden 25 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Sevinç, F. & Duran, E. (2018). Sürdürülebilir deniz turizmi ve tüketim paradoksu: tüketirken tükenmek. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 173-196.
• Sezer, İ. (2012). Turistik fonksiyonları ve yat turizmine etkileri açısından Didim yat limanı (d-marin Didim). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 103-124.
• Soylu, Ö.B. (2020). Türkiye ekonomisinde Covid-19’un sektörel etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 169-185.
• Sönmez, R.V. (2020). Covid-19 kaygısının işgören performansı ve motivasyonu üzerine etkisi: hizmet sektöründe bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(12), 154-175.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics: ınternational edition (6th Edition), USA: Pearson. Thana, E. (2013). Maritime Transport and Tourism Sustainable Development. 1st Annual International Interdisciplinary Conference AIIC 2013 Azores, Portugal, 933-940.
• The Business Research Company, (2020). Ship repairing global market opportunities and strategies 2030: covid-19 impact and recovery. [URL: https://www.researchandmarkets.com/reports/5323258/ship-repairing-global-market-report-2021-covid] internet adresinden 9 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• The Maritime Executive, (2020). China's shipbuilding industry struggles to rebuild post-covid volumes. [URL: https://www.maritime-executive.com/article/china-s-shipbuilding-industry-struggles-to-rebuild-post-covid-volumes] internet adresinden 20 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Tuna, A.A. & Türkmendağ, Z. (2020). Covid-19 pandemi döneminde uzaktan çalışma uygulamaları ve çalışma motivasyonunu etkileyen faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 3246-3260.
• Türkiye Seyahat Acentaları Birliği [TURSAB], (2020). Covid-19 sürecinde Türkiye ve dünya turizmi değerlendirmesi. [URL: https://tursab.org.tr/apps//Files/Content/6ad52b35-1dd2-41c2-9f1c-c24cc19e7a63.pdf] internet adresinden 5 Mart 2021 tarihinde edinilmiştir.
• United Nations Conference on Trade and Development [UNCTAD], (2020). Review of maritime transport 2020. [URL: https://unctad.org/webflyer/review-maritime-transport-2020] internet adresinden 5 Mart 2021 tarihinde edinilmiştir.
• World Tourism Organization [UNWTO], Tourism and Covid-19 – unprecedented economic impacts. [URL: https://www.unwto.org/tourism-and-covid-19-unprecedented-economic-impacts] internet adresinden 2 Mart 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Wolor, C.W., Solikhah, S.D., & Martono, S. (2020). How to maintain employee motivation amid the covid-19 virus pandemic. International Journal of Economics and Business Administration, 8(4), 78-86.
• Yaşlıoğlu, M.M. (2017) Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yemenici, N., K. (2019). İstatistik II. Örneklem dağılımları ve merkezi limit teoremi. [URL: http://www.buders.com/Universite/Universite_Dersleri/olasilik/orneklem_dagilimlari_ve_merkezi_limit_teoremi.pdf] internet adresinden 1 Ekim 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Yenihan, B., Öner, M., & Çiftyıldız, K. (2014). İş stresi ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: otomotiv işletmesinde bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 38-49.
• Yıldız, D. & Uzunsakal, E. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.
• Yılmaz, M.L., Dursun, İ, Yaprak, Ş., Arısoy, İ., & Peker, H.S. (2020). Kovid-19 salgını ve sonrası ekonomi boyutu ile ilgili değerlendirmeler, Ankara: Polis Akademisi Yayınları.