An Analytical Approach to the Traces of Settlement of the City of Sakarya from Antiquity to the Present

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 172 - 199, 06.11.2023

Ayşe Tuğçe Balaban , Elif Yeşim Kösten

https://doi.org/10.55755/DepArch.2023.22

Öz

According to the known history of the world, the first communities generally chose natural cave environments on the edges of sea, lake and stream for settlement and spread towards the interior of the land over time. These communities have learned to move to higher elevations in order to be protected from phenomena such as water rises and ground movements in the natural flow of the earth. It is an ironic situation that these natural phenomena that shape the earth are called disasters today.

In this context, the aim of the study is to question Sakarya River, which was formed as a result of an earthquake action, and along this river, the settlement decisions of the cultures that established living spaces within the borders of the city of Sakarya by mapping them chronologically from the Paleolithic period to the present day with an analytical approach. Within the scope of the study, the effect of the earthquake phenomenon in the city, from the ancient times to the present, while the settlement decisions are taken, will be discussed and the effect of this information on the current settlement decisions of the city will be questioned.

Types of analysis specific to the method developed within the scope of the study are; systematic literature review, epigraphic documents, aerial and archive photographs, maps. While reading the traces of settlement in the historical process, the study makes the structural constructs created by the cultures visible through the icons created within the scope of the study.

Anahtar Kelimeler

Ancient Ages, Earthquake Action, Geographical Information, Sakarya City, Traces of Settlement

Kaynakça

• Abbasoğlu, H. (1996). Anadolu’da Anadolu’da Antik Çağ’da konut. İçinde Y. Sey (Ed.). Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme. Tarih Vakfı Yayınları.
• Acar, E. (1996). Anadolu’da tarih öncesi çağlardan Tunç Çağı sonuna kadar konut ve yerleşme. İçinde Y. Sey (Ed.). Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme. Tarih Vakfı Yayınları.
• Adak, M. (2017). Roma Dönemi’nde Sakarya. İçinde M. Y. Ertaş et al. (Eds.), Geçmişten günümüze Sakarya. Uluslararası Sakarya Sempozyumu, (p. 15-26). Tarih, Kültür, Toplum.
• Akurgal, E. (1990). Anadolu uygarlıkları. Net Turistik Yayınları.
• Akyol, M. (2007). Sakarya’da 17 Ağustos 1999 depremi sonrasında kurulan yeni yerleşim alanları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Aliağaoğlu, A., & Uğur, A. (2016). Osmanlı şehri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 203-226.
• Arsebük, G. (1996). Trakya’da eski bir yerleşim yeri: Yarımburgaz Mağarası Alt Paleolitik Çağ. Anadolu Araştırmaları, (14), 33-50.
• Arslan, G. (2016). Demir Çağ’da Anadolu kent kapıları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hitit Üniversitesi.
• Bilgin, İ. (1996). Radikal modernleşme. İçinde Y. Sey (Ed.). Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme. Tarih Vakfı Yayınları.
• Bol, E. et al. (2007). Yerel zemin koşullarının deprem hasarına etkisi Adapazarı örneği. İçinde Ö. Zeki (Ed.), Sakarya Uluslararası Deprem Sempozyumu, (p. 233-244). Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü.
• Bozkurt, S. G., & Altınçekiç, H. (2013). Anadolu’da geleneksel konut ve avluların özellikleri ile tarihsel gelişiminin Safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. İstanbul Ormancılık Fakültesi Dergisi, 63(1), 69-91.
• Çetin, Y. (2006). Sakarya ve ilçelerinde Türk dönemi sivil mimari eserler [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Ekin, Ü. (2005). Bizans ve Osmanlı döneminde Sakarya Bölgesini etkileyen depremler. İçinde M.Demir (Ed.). Sakarya ili tarihi. Kaya Matbaacılık.
• Hayır, M., & Akyol, M. (2011). Deprem konutları ve Adapazarı şehrinin gelişmesine etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 125-145.
• Karaer, N. (Ed.) (2020). Osmanlı arşiv belgelerinde Adapazarı. İksad Yayınevi.
• Kurt, S., & Duman, E. (2016). Sakarya ilinde kentsel gelişim sürecinin arazi kullanımı ve jeomorfolojik birimler üzerindeki etkisinin zamansal değişimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 268-282.
• Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi. (1999). 17 Ağustos 1999 Gölcük-Arifiye (Kuzeydoğu Marmara )depremleri sonrası Sakarya ili ve ona bağlı yerleşkeler için yeni yerleşim alanları araştırma raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi. https://users.metu.edu.tr/mcgoncu/papers/z-17Agustos1999Golcuk.pdf
• Özcan, Z. (2007). Anadolu konut yerleşim deseninde ikili oluşum “Ankara Batıkent-Ergazi örneği”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(2), 295-306.
• Şahin, S. (2000). Antik kaynaklar ışığında tarihte Bithynia depremleri. İçinde 1. Uluslararası İznik/Nikaia Sempozyumu, (p. 2-11). Eskiçağ Yazıları.
• The address http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspxwas used for the fault line.
• Tuğaç, Ç. (2021). Tarihsel gelişim süreci içinde Anadolu’daki yerleşimler ve konut tipolojileri üzerine bir değerlendirme. Mimarlık ve Yaşam, 6(1), 223-248.
• Tuncel, M. (2005). İlkçağ döneminde Sakarya. İçinde M. Demir (Ed.). Sakarya ili tarihi. Kaya Matbaacılık. https://doi.org/10.26835/my.892537
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği. (2012). Karasu kıyı alanı kıyı daralması raporu. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği. http://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/6f7fa26fe995a75_ek_0.pdf
• Türkiye İstatistik Kurumu (2014). Seçilmiş göstergelerle Sakarya 2013. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• Yıldırım, F. (2003). Sakarya ilindeki Bizans kaleleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Sources of Figures:
• Adapazarı Tarihi. (2023, May). 1890’lı yıllar Serdivan sınırlarında bulunan Kadı Köprüsü [Gönderi]. Facebook. https://www.facebook.com/adapazaritarihi/photos/a.2015188325192712/3098469473531253/?type=3
• Arkeolojik Haber Arşivi (2023, June). Sakarya Söğütlü’deki mağara ve kale turizme kazandırılacak. Arkeolojik Haber. https://www.arkeolojikhaber.com/haber-sakarya-sogutludeki-magara-ve-kale-turizme-kazandirilacak-428/
• Atalay, M. (2023 June). Demiratla bin yıllık kale fethine: “tarihi Harmantepe Kalesi”. Velespitopya. http://velespitopya.org/2018/08/demiratla-bin-yillik-kale-fethinetarihi-harmantepe-kalesi/
• Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi (2023, May). Adapazarı-1901. Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi. http://www.eskiturkiye.net/2292/adapazari
• Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi (2023, May). Geyve ve Geyve Köprüsü-Adapazarı G. Berggren fotoğrafı. Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi. http://www.eskiturkiye.net/2291/geyve-ve-geyve-koprusu-adapazari-g-berggren-fotografi
• Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi (2023, May). Justinianus Köprüsü. Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi. http://www.eskiturkiye.net/tag/justinianus-k%C3%B6pr%C3%BCs%C3%BC/
• Geyve Haber Arşivi (2023 June). Geyve Boğazı’nda tarihi temel ve burç kalıntısı. Geyve Haber. https://m.geyvehaber.com/haber/10238-geyve-bogazinda-tarihi-temel-ve-burc-kalintisi
• Geyve Haber Arşivi (2023 June). Kepekli (Gazi Süleyman Paşa) Cami-i Şerifi açıldı. Geyve Haber. https://m.geyvehaber.com/haber/16043-kepekli-gazi-suleyman-pasacami-i-serifi-acildi
• Gezi Yorumları Arşivi (2023, June). Tarihi evler. Gezi Yorumları. https://www.gezi-yorum.net/etiket/tarihi-evler/
• Grassl, J. (2023, May). David Rumsey historical map collection. Bibliographischen Instituts. https://www.oldmapsonline.org/map/rumsey/4807.104
• Habertürk Arşivi (2023, June). 6 asırlık «cantı» tekniği ile yapılan cami. Habertürk Haber. https://www.haberturk.com/yerel-haberler/haber/9912965-6-asirlik-canti-teknigi-ile-yapilan-cami
• İğdir H. C. (2023, May). Altıncı yüzyılda Adapazarı›nın ortasından nehir akıyordu. Medyabar Haber. https://medyabar.com/haber/7607551/6nci-yuzyilda-adapazarinin-ortasindan-nehir-akiyordu#
• Justinianus Köprüsü. (2023, June). İçinde Vikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Justinianus_K%C3%B6pr%C3%BCs%C3%BC
• Kömürcü, İ. (2023 June). Orhangazi Çarşısı tarih sayfalarında yerini aldı. Taraklı Ajans Haber. https://m.tarakliajans.com/makale/9430-dusun-anla-ve-agla
• Medyabar Haber Arşivi (2023, June). 20 yıl önce.. 20 yıl sonra Adapazarı. Medyabar Haber. https://medyabar.com/haber/2998057/20-yil-once-20-yil-sonra-adapazari
• Medyabar Haber Arşivi (2023, June). Beyazıt II. Köprüsünü kim yaptırmıştır? Geyve Beyazıt köprüsü. Medyabar Haber. https://medyabar.com/haber/3217179/beyazit-ii-koprusu-kim-yaptirmistir-geyve-beyazit-koprusu#
• Sakarya Analiz Arşivi (2023, June). Orhan Cami ve Uzunçarşı. Sakarya Analiz Haber. https://www.sakaryaanaliz.com.tr/haber/orhan-cami-ve-uzun-carsi-121
• Sakarya Büyükşehir Belediyesi (2023, June). Fotoğraf galerisi-1963. Sakarya Büyükşehir Belediyesi. https://sakarya.bel.tr/en/Galeri/4/5
• Sakarya Şehir Hafızası Arşivi (2023, June). Halkevi. Sakarya Şehir Hafızası. https://sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/?page_id=6278
• Sülük D. (2023, June). Adapazarı Garı. Kültür Envanteri. https://kulturenvanteri.com/tr/yer/adapazari-gari/#16/40.775074/30.400269
• The address (http://tayproject.org/) was used in the mapping of the settlements between the Paleolithic period and the Bronze Age and in the photographs of the ruins.
• Türkiye Kültür Portalı Arşivi (2023, June). Justinianus Köprüsü-Sakarya. Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/justinianus-koprusu
• Türkiye Kültür Portalı Arşivi (2023, June). Sakarya Müzesi (Atatürk Evi)-Sakarya. Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/sakarya-muzesi-ataturk-evi
• Türkiye Kültür Portalı Arşivi (2023, June). Seyifler Kalesi-Sakarya. Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/seyifler-kalesi
• Türkiye Kültür Portalı Arşivi (2023, June). Yeni Cami. Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/kulturenvanteri/yeni-cami
• Türkiye Kültür Portalı Arşivi (2023, June). Yunus Paşa Camii-Sakarya. Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/yunus-pasa-camii
• TürkTime Arşivi (2023, June). Sakarya’da Bizans döneminden kalma Paşalar Kalesi. TürkTime Haber. https://m.turktime.com/haber/sakarya-da-bizans-doneminden-kalma-pasalar-kalesi-definecilerin-meskeni-oldu/603591