SEYYİD KUTUB’UN BAZI ERKEN DÖNEM MEKKÎ SÛRELERE EDEBÎ YAKLAŞIMI: 20. YÜZYIL BATILI OKUMALARLA MUKAYESELİ BİR ANALİZ

Yıl 2019, , 242 - 257, 31.05.2019

Ersin Kabakcı

https://doi.org/10.33931/abuifd.542982

Öz

Bu makale, bazı erken dönem Mekkî sûreleri analizi bağlamında Seyyid Kutub’un Kur’an’a edebî yaklaşımını konu edinmektedir. Öncelikle Kutub’un sûreleri bütünbirimler olarak ele aldığı açık bir şekilde görülmektedir. Ayrıca müfessir, sûreler arası tematik ya da biçimsel irtibatlandırmalar yapmak suretiyle yorumlarınıdesteklemektedir. Bunlara ilâveten Kutub’un şu üç edebî özelliği öne çıkardığı saptanmıştır: İlk olarak Kutub, bir sûreyi analiz ederken tema ve üslûp arasındaki irtibatlara dikkat çekmektedir. İkincisi, yemin kümeleri edebî kaliteyi artıran birözellik olarak sunulmaktadır. Üçüncüsü ise müfessir, fonetik açıdan vurgulu tonlara sahip belirli kelimelerin, anlamın daha iyi aktarılması için özellikle tercih edildiğini savunmaktadır. Bu saptamalardan hareketle dönemin Batılı araştırmacıları tarafından tercih edilen “tarihsel” ve “parçacı” yaklaşıma karşın Kutub’un “edebî” ve“bütüncül” bir yaklaşımı öncelediği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Seyyid Kutub, Yöntem, Erken Dönem Mekkî Sûreler, Batılı Okumalar

SAYYID QUTB’S LITERARY APPROACH TO SOME EARLY MECCAN SÛRAHS: A COMPARATIVE ANALYSIS WITH THE 20TH CENTURY WESTERN READINGS

Öz

This article discusses Qutb’s literary approach to the Qur'an in the context of his analysis of some early Meccan sûrahs. First of all, it is clear that Qutb analyzes thesûrahs as whole units. In addition, the mufassir supports his interpretations viathematic and stylistic relations among sûrahs. Moreover, the following three literary features highlighted by Qutb have been revealed: Firstly, he draws attention to the interrelations between theme and style while analyzing a sûrah. Secondly, Qutb usually presents the oath-clusters as a feature which enhances the literary quality. Thirdly, he has the opinion that some certain words having phonetically-stressed tones are particularly preferred to contribute to convey the meaning better. As a result, it has emerged that Qutb prioritizes a “literary” and “holistic” approach overthe “historical” and “atomistic” one preferred by the Western scholars of his time.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Sayyid Qutb, Method, Early Meccan Sûrahs, Western Readings

Kaynakça

• Bâzergan, Mehdi, Kur’ân’ın Nüzûl Süreci, Ankara: Fecr Yayınevi, 1998.
• Bell, Richard, Introduction to the Qur’an, Edinburgh: Edinburgh University Press, 1953.
• Bell, Richard, The Qur’an: Translated, with a Critical Rearrangement of the Sûrahs, Edinburgh: T. & T. Clark, 1937.
• Carlyle, Thomas. On Heroes, Hero Worship, and the Heroic in History, New York, London and Bombay: Longmans, Green , and Co., 1906.
• Cuddon, J. A., A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, 5th ed. London: Wiley-Blackwell, 2013.
• Darwaza, Muhammad Izzat, At-Tafsîr al-Hadîth, Beirut: Dâr al-Garb al-Islâmî, 2000, 2nd ed.
• Enis, İbrahim, al-Asvât al-Lughaviyyah, Egypt: Maqtabah an-Nahda, n.d.
• Gezer, Süleyman, Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Kur’an, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2008.
• Görgün, Hilal, “Seyyid Kutub”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXVII, 64-68.
• Gözeler, Esra, Kur’an Âyetlerinin Tarihlendirilmesi İstanbul: KURAMER, 2016.
• Hirschfeld, Hartwig, New Researches into the Composition and Exegesis of the Qur’an, London: Royal Asiatic Society, 1902.
• Jinnî, Abu’l Fattah Uthmân b., al-Khasâis, s.l., al-Maqtabah al-Ilmiyyah, nd., ed. Muhammad Ali an-Najjâr, vol. 2.
• Majdîwahbah- Qâmil al-Muhandis, Mu’cem al-Mustalahâti al-Arabiyyati fi’l-lugati wa’l Adabi, Beirut: Maktabah Lebanon, 1984, 2nd ed.
• Mawdûdî, Sayyid Abu’l A’la, Towards Understanding the Qur’an, Leicester: Islamic Foundation, 1988, trans. and ed. Zafar Ishaq Ansari, vol. 1.
• Mevdûdî, Ebu’l A’lâ, Tefhîmu’l Kur’an, İstanbul: İnsan Yayınları, 1996, trans. Muhammed Han Kayani et al., 2nd ed.
• Mir, Mustansir, Coherence in the Qur’an: A Study of Islahi’s Concept of Nazm in Tadabburi Qur’an, Indianapolis, IN: American Trust Publications, 1986.
• Muir, William, The Life of Mahomet, vol. 1, London: Smith, Elder and Co., 65, Cornhill, 1861.
• Noldeke, Theodor et al., The History of the Qur’an, Leiden-Boston: Brill, 2013.
• Paret, Rudi, “Tarihte ve Günümüzde Kur’an”, Kur’an Üzerine Makaleler, ed. and trans. Ömer Özsoy, Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1995.
• Quinn, Edward, A Dictionary of Literary and Thematic Terms 2nd ed., New York: Facts on File, 2006.
• Qutb, Sayyid, Fî Zılâl al-Qur’ân¸ Beirut: Dâr ash-Shurûq, 1972.
• Qutb, Sayyid, al-Mashâhîd al-Qiyama fi’l Qur’ân, Cairo: Dâr ash-shurûq, 1968.
• Qutb, Sayyid, at-Taswîr al-Fannî fi’l Qur’an, Cairo: Dâr ash-shurûq, 2004.
• Rodwell, John Medows, The Koran, London: Everyman’s Library, 1963.
• Subaşı, Derya Adalar, “Arapçada Ses Yansımalı Sözcüklere Genel Bir Bakış”, Journal of Academic Social Science Studies, 46/4 (2016), 69-83.
• al-Suyuti, Jalâl al-Dîn Abd al-Rahman, al-Itqân fî Ulûm al-Qur’ân, Beirut-Lebanon: Dâr al-Fiqr, 2005.
• Türcan, Selim, “Kur’an’ın İfade Kalıpları Nüzul Kronolojisini Aydınlatabilir mi? Müzzemmil Sûresi Örnekliğinde Bir Yöntem Denemesi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (2010), 67-100.
• Watt, W. Montgomery, Companion to the Qur’an, Oxford: Oneworld, 1994.
• Watt, W. Montgomery, Bell’s Introduction to the Qur’an, Edinburgh: Edinburgh University Press, 1970.
• Weil, Gustav, “An Introduction to the Qur’an III”, The Biblical World 5/5, 1895.
• al-Zarkashî, Badr al-Dîn Muhammad ibn Abd Allah, al-Burhân fî Ulûm al-Qur’ân ed. Muhammad Abû al-Fadl Ibrahim, Cairo: Maktabah Dâr al-Turâs, n.d.
• Zülfikâr, Hamza, Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995.