İSLAM HUKUKU BAKIMINDAN GAYRİMÜSLİM ÜLKELERE HİCRET

Yıl 2019, , 220 - 241, 31.05.2019

Ahmet Ekşi

https://doi.org/10.33931/abuifd.547028

Öz

Peygamberimiz ve ilk Müslümanların Mekke’den Medine’ye hicreti, İslam tarihinin en önemli olaylarından biridir. Bu nedenle hicret, çok yönlü incelenmesi gereken bir konudur. Bu çalışmada fıkhî bakımdan inceleyeceğimiz hicret, tarihin seyrini değiştiren ve asırlar ötesini etkileyen önemli bir olaydır. Tarihte önemli bir dönüm noktası olan hicretin, siyasi ve sosyal sonuçları kadar doğurduğu fıkhî sonuçları da önem arz etmektedir. Bu bağlamda başta hicretin hükmü olmak üzere, hicret neticesinde Müslümanların kendine özgü bir yurt edinmelerinin literatüre kattığı dâru’l-harp/küfr-dâru’l-İslam terimleri ve buralarda yaşayan Müslümanların dini hayatlarına dair hükümler gibi pek çok fıkhî mesele hicretle bağlantılı olarak tartışılmaktadır. Konunun genişliği düşünülerek bu çalışmada sadece hicretin hükmü ve bu bağlamda günümüzde yaşadıkları ülkelerden çeşitli nedenlerle göç etmeye mecbur edilen Müslümanların gayrimüslim ülkelere hicretinin hükmü ele alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku, Hicret, Hüküm, Daru'l-İslam, Daru'l-harb

THE MIGRATION (HIJRA) TO NON-MUSLIM COUNTRIES IN TERMS OF ISLAMIC LAW

Öz

One of the most important events in the history of Islam is the Hijra, migration of our Prophet and first Muslims from Mecca to Medina. Therefore, it is an an important subject to be examined and studied from many different aspects This migration that we will examine in terms of jurisprudence in this study is an important event that changed the course of history and had long lasting impact for centuries. This important turning point in the history had legal consequences that are as important as its social and political consequences. These legal consequences such as the concepts of dar al-harb, dar al-kufr and dar al-Islam, which are new contributions tothe Islamic legal literature as a result of Muslim’s having their own country after the Hijra, and judgments related to Muslim living in those places are discussed in connection with the Hijra. Considering the vastness of the topic, in this study, we focused on the judgment of the Hijra of the Muslims who are forced out of their country due to various reasons to live in non-Muslim countries.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Immigration (Hijra), Judgment, Dâr al-Islam, Dâr al-harb

Kaynakça

• Apak, Âdem, “Hz. Peygamber’in Hicret Sonrası Medine'de Örnek Toplum Oluşturma Adımları Üzerine”, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, Nisan, 20-22 2007 (Yay. Haz. Mahfuz Söylemez), Ankara: İslami İlimler Dergisi Yayınları, 2007, s. 315-324.
• Arangül, Muammer, “Fıkıh Literatüründe Klasik Ülke Terminolojisi ve Güncel Değeri”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017/2, s. 7-34.
• Arangül, Muammer, “Gayrimüslim Hâkimiyeti Altında Yaşamanın Fıkhî Açıdan İmkânı Üzerine”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017/2, s. 433-461.
• Aydın, Mustafa, “Özel Bir Göç Biçimi Olarak Hicret”, Sosyoloji Divanı, Sayı: 6, (Temmuz-Aralık, 2015), s. 103-114.
• Baberti, Ekmeleddin Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed, İnaye şerhi'l-hidaye, Beyrut: Dâru’l-fikr, t.y., I-X.
• Baci, Ebü'l-Velid Süleyman b. Halef, el-Münteka şerhu’l-Muvatta, Beyrut: Daru’l-kütübi’lArabî, 1985, I-VII.
• Cürcani, Seyyid Şerfi, “Hicret” md., et-Ta’rifat, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1983.
• Demir, Mehmet, “Bir İtaat Eylemi Olarak İslâm’da Hicret ve Muhacirler”, İlahiyat Akademi Dergisi, 3/4 (2016),159-183.
• Demircan, Adnan, “Hz. Peygamberin Hicreti”, İslam Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1/1 (2017), 1-33.
• Desuki, Muhammed b. Ahmed b. Arafe, Hâşiyetü’d-Desûkî ala şerhi’l-kebîr, Beyrut: Dâru’l-fikr, t.y., I_IV.
• Ebü'l-Mehasin Yusuf b. Musa Hanefi, el-Mu'tasar mine'l-Muhtasar min Müşkili'l-asar, Beyrut: Âlemü'l-Kütüb, t.y., I-II.
• el-Mevsuatü’l-fıkhiyye (mv.f.), “Dâru’l-harb” md., Kuveyt: Vizaretü'l-Evkaf ve'ş-Şuuni’lİslâmiyye, 2004, XX, 205-216.
• el-Mevsuatü’l-fıkhiyye (mv.f.), “Hicret” md., Kuveyt: Vakıflar Bakanlığı, 2004, XLII, 177-192.
• Gazzali, Ebu Hamid Huccetülislam Muhammed b. Muhammed, el-Müstasfa min ilmi’l-usul, Beyrut: Dâru’n-nefais, 2011, I-II.
• Güney, Necmeddin, “Maliki Fakih İbn Ebî Cum’a El-Mağrâvî’nin İspanyol Zulmü Altındaki Endülüs Müslümanlarına (Moriskolara) Gönderdiği İkrah/Takıyye Fetvası”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 31 (2018), s. 263-290.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî, el-Mugni, Kahire: Mektebetu Kahire, 1968, I-X.
• İbn Aşur, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed et-Tunusi, et-Tahrîr ve't-tenvîr, Tunus: ed-Dâru’t-Tunisiyye, 1984, I-XXX.
• İbn Dakikul’id, Ebü'l-Feth Takıyyüddin Muhammed b. Ali, İhkamü'l-ahkâm şerhi Umdeti'lahkâm, Beyrut: Âlemü'l-Kütüb, 1987, I-II.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed, er-Risâletü't-tabukiyye: Zadü'l-muhacir ila Rabbihi, (thk. Mahmud Cemil Gazi), Cidde: Mektebetü’l-medeni, t.y., s. 16.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebu Abdullah Şemseddin Muhammed, Ahkâmu ehli’z-zimme, (thk. Yusuf b. Ahmed el-Bekri ve Şakir b. Tevfik el-Aruri), Demmam: Ramadi li’n-neşr, 1997, I-III.
• İbn Manzur, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, “Hcr” md., Lisanü'l-Arab, Beyrut: Dâru Sadr, h. 1414, I-V.
• İbn Ruşd el-Kurtubi, Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, el-Mukaddimâtü’lmümehhidât, (thk. Said Ahmed A’râb), Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslami, 1988, I-III.
• İbnü'l-Cevzi, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî, Zadü'lmesir fî ilmi't-tefsir, (thk. Abdü’r-Rezzâk el-Mehdî), Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-Arabiyye, h. 1422, I-IV.
• Karaman, Hayrettin-Çağrıcı, Mustafa- Dönmez, İbrahim Kâfi- Gümüş, Sadrettin, Kur’an Yolu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006, I-V.
• Kardavi, Yusuf, Fıkhü'l-cihad: dirase mukarene li-ahkamihi ve felsefetihi fi dav'i’l-Kur’an ve'ssünne, Kahire: Mektebetu Vehbe, 2009, I-II.
• Kâsânî, Alâuddin Ebu Bekr b. Mes’ud, Bedâi‘u’s- sanâi‘ fi tertibi’ş-şerai‘, Beyrut: Dâru’lkütübi’l-ilmiyye, 1986, I-VII.
• Maverdi, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb Basrî, el-Ahkâmü’s-sultaniyye, Kahire: Dâru’l-hadis, ty.
• Masud, Muhammad Khalid, “Gayr-i Muslim Bir Devlette Müslüman Olmak: Üç Alternatif Model”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, (Çev. Muammer Arangül), 18 (2011), s. 201-210.
• Mecelle-i Ahkâmi Adliyye, (haz. Ali Himmet Berki), Hikmet Yayınları, İstanbul, 1982, Md., 23.
• Nevevi, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî, Ravzatü't-talibin, (thk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavvaz), Riyad: Dâru âlemi’l-kütüb, 2003/1423, IVIII.
• Önkal, Ahmet, “Hicret”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XVII, 458-462.
• Özel, Ahmet, “Dârülharp”, TDV İslam Ansiklopedisi, (DİA), VIII, 536-537.
• Özel, Ahmet, “Hicret”, TDV İslam Ansiklopedisi, (DİA), XVII, 462-464.
• Özel, Ahmet, İslam hukukunda ülke kavramı dâru’l-İslam dâru’l-harb, İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
• Ragıb el-İsfahani, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed, “Hcr” md., el-Müfredat fî garibi'lKur'an, (thk. Muhammed Seyyid Kilani), Beyrut: Dâru’l-marife, t.y., s. 536-537.
• Remli, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Hamza el-Ensârî, Nihayetü'l-muhtac ila şerhi'lminhac, Beyrut: Dârü'l-fikr, 1984, I-VIII.
• Selkînî, İbrahim Abdullah, el-Hicretü ve ahkâmuha, Lübnan: Dâru’n-Nevadir, 2014.
• Serahsî, Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, el-Mebsut, Beyrut: Dâru’l-marife, 1993, IXXX.
• Suyuti, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, eş-Şemârih fi ilmi’t-tarih, (thk. Abdurrahman Hasan Mahmud), y.y.: Mektebetü’l-Âdâb, t.y.
• Şafiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbas, el-Ümm, Beyrut: Dâru’l-marife, 1990, I-VI.
• Şirazi, Ebû İshak Cemaleddin İbrâhim b. Ali b. Yusuf, el-Mühezzeb fî fıkhi'l-İmam eş-Şafii, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, I-III.
• Tehânevî, Muhammed b. A'la b. Ali el-Faruki el-Hanefi, Keşşafu ıstılahati'l-fünun, (thk. Ali Dehruc), Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996, I-II.
• Tubulyak, Süleyman Muhammed, el-Ahkâmü's-siyasiyye li'l-ekalliyati'l-müslime fi'l-fıkhi'lİslâmî, Amman: Dârü'n-Nefâis, 1997.
• Wensinck, Arent Jean, “hcr” md., el-Mu'cemü'l-müfehres li-elfazi'l-hadisi'n-nebevi, (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî), Leiden: Mektebetü Brill, 1936.
• Venşerisi, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Yahyâ et-Tilimsani, Miyarü’l-mu’rib ve’l-camii’l-Magrib, Beyrut: Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, 1981, I-XII.
• Zühaylî, Vehbe, Asarü'l-harb fi'l-fıkhi'l-İslâmî, Dımaşk: Dârü'l-fikr, 1983.