Modern Dönem Kur’ân Algısı

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 3, - , 15.06.2014

Süleyman Kaya

Öz

Bu makale, modern dönem Kur’ân algısını ortaya koymaya çalışır. Kökleri Rönesans ve Reform hareketlerine kadar uzanan modern dönemin dünyada ciddi etkisi olmuştur. Aklı merkeze alan bu dönem, her türlü kutsalı insan hayatından çıkarmayı amaçlar. Bu anlayışa göre insan, fizik ve sosyal dünyanın belirleyicisi ve yönlendiricisidir. Bu yaklaşım toplum hayatında sekülerleşmeyi getirmiştir. Batı’da modernleşme çerçevesinde ortaya çıkan düşünce akımları on dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren İslâm dünyasını etkilenmeye başlamıştır. İslâm dünyasına yönelik sömürü hareketleri buna katkı sağlamıştır. Bu döneme paralel olarak İslâm dünyasında farklı düşünce akımları ortaya çıkmıştır. Bir kısmı geleneğe sarılmış, bir kısmı teslimiyetçi bir rol üstlenmiş, bir kısmı da yüzleştiği gerçeği de dikkate alarak Kur’ân kaynaklı çıkış yolu aramıştır ki bunlara modernistler denilmiştir. Geleneksel bakışı ciddî anlamda eleştiren bu yaklaşım aslî kaynak Kur’ân’a yönelmiş ve hadisleri de sıhhat bakımından sıkı bir elemeye tabi tutmuştur. Yine tasavvufî yorumları eleştirmiş, Kur’ân’ın hidâyet rehberi olmasını öncelemiş, ahlâkî konulara önem vermişlerdir. Bunlar, sosyal, siyasal ve aktüel alanlara hitap ettiği düşünülen âyetlerin yorumu üzerinde daha fazla durmuşlardır. Bu çerçevede siyasî, ideolojik ve kültürel arka plan daha belirgin hale gelmiştir. Bu özelliklerinden hareketle modernist anlayışın Kur’an algısı sınıflandırılarak daha anlaşılır hale getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Modern, Sünnet, Batı, Yorum

The Quran Perception in the Modern Period [Turkish]

Öz

This article tries to deal with the Quran perception in the modern period. The modern period whose roots extend up to the Reform and the Renaissance movements has serious effects. This period making the mind a center aims getting all kinds of secret matters out of human life. According to this perception, human being is determining and directing of physics and social sciences. This approach has brought secularism into the society. Relavant current of thoughts appeared in the West have begun affecting to the Islamic world since middle of the 19th century. The exploitation movements over the Islamic World contributed to this circumstance. In parallel with this period, different thought movements appeared in the Islamic world. One of them called as the modernists adhered to the tradition, other one took a submissive role, and another one taking into account the fact which was faced sought a way out centered the Quran. This approach seriously criticizing to the traditional perception headed towards the Quran as a primary source and strickly criticized the hadiths in terms of authenticity as well. In addition, those criticized sufi interpretation, gave the Quran priority as a guide to the right path, and gave importance to the moral matters. Those have given more importance on interpretation of the verses thought to be addressed about social, political and contemproray fields. In this frame, political, ideological and cultural backround became more evident. From viewpoint of these characterictics, classifying the Quran perception of modernist understanding has been tried to make more comprehensible.

Anahtar Kelimeler

The Quran, Modern, Sunna, The West

Kaynakça

• Abdullah, Acar; Bir İctihat Kaynağı Olarak Kur’ân Kıssaları, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı IX, 2007.
• Ahmed, Akbar S; Postmodernizm ve İslâm, çev. Osman Ç. Deniztekin, Düşün Yayınları, İst, 1995.
• Adams, Charles J.; Fazlur Rahman ve Klasik Modrnizm, İslâm Ve Modernizm, Fazlurrahman Tecrübesi içerisinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 1997.
• Akgül, Mehmet; Modernlik-Modernleşme, Postmodernlik, Sekülerleşme ve Din, Din Sosyolojisi içerisinde, Editörler, Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Grafiker Yayınları, Ankara, 2012.
• Akyüz, Niyazi ve Gürsoy Şahin; Modernleşme, Sekülerleşme ve Din, Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi içerisinde, Editörler: Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, ts.
• Albayrak, İsmail, Klasik Modernizmde Kur’ân’a Yaklaşımlar, Ensar, İstanbul, 2010.
• Alperen, Abdullah, Çağımız İslâm Dünyasında Modernleşme Hareketleri ve Türkiye’deki Etkileri, Doktora Tezi, Erciyes Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
• Apaydın, Yunus H., “İctihad”, DİA, XXI, 2000.
• Attas, Nakib; İslâmî Dünya Görüşü: Genel Bir Çerçeve, İslâm Ve Modernizm, Fazlurrahman Tecrübesi içerisinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 1997.
• Armaoğlu, Fahir; 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul, 2010.
• Aydın, Mehmet S; Fazlur Rahman ve İslâm İle Çağdaşlaşmak, İslâm ve Modernizm Fazlurrahman Tecrübesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 1197.
• Aydın, Mehmet S; Fazlurrahmân ve İslâm Modernizmi, İslâmî Araştırmalar, IV, sayı, 4. Baljon, J. M. S.; Kur’ân Yorumunda Çağdaş Yönelimler, çev. Düzgün Şaban Ali, Fecr Yayınları, Ankara, 2000.
• Birışık, Abdülhamit; Hint Altkıtası Düşünce ve Tefsir Ekolleri, İnsan Yayınları, İstanbul, 2001.
• Brown, Daniel W.; İslâm Düşüncesinde Sünneti Yeniden Düşünmek, çev. Sabri Kızılkaya, Salih Özer, Ankara Okulu, Ankara.
• el-Câbirî, Muhammed Âbid; Çağdaş Arap-İslâm Düşüncesinde Yeniden Yapılanma, Çev. Ali İhsan Pala ve Mehmet Şirin Çakır, Düşün Yayınları, İstanbul, 2011.
• Cevizci, Ahmet; “modern” Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2002.
• Demir, Ömer- Acar, Mustafa; Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ağaç Yayıncılık, İstanbul, 1992.
• Demir, Şehmus; Kur’ân’ın Yeniden Yorumlanması, İnsan Yayınları İstanbul, 2002.
• Demirci, Kürşat; “Hıristiyanlık”, DİA, XVII, İstanbul, 1998.
• Demirci, Kürşad; “Hinduizm”, DİA, XVIII, İstanbul, 1998.
• Demirci, Muhsin; Tefsir Tarihi, İFAV, İstanbul, 2013.
• Fazlur Rahman; İslâmî Yenilenme Makaleler I, çev. Adil Çiftçi, Ankara Okulu, Ankara, 2000.
• Fazlur Rahman; İslâmî Yenilenme Makaleler III, Çev. Adil Çiftçi, Ankara Okulu, 2010.
• Furseth, Inger, Repstad Pal,; Din Sosyolojisine Giriş, çev. İhsan Çapcıoğlu, Halil Aydınalp, Birleşik Yayınları, Ankara, 2006.
• Güngör, Tahsin, “Tecdid”, DİA, XXXX, İstanbul, 2011.
• Görener, İbrahim; Kur’ân İlimleri ve Tefsir Usulünün Bir Yöntem Çağrıştırması Sorunu, Bilimname, 2009/1.
• Gürkan, Salime Leyla; “Yahudilik”, DİA, XXXXIII, İstanbul, 2013.
• Görmez, Mehmet; Kur’ân İslâmı ve Kitâbü’s-Sünne, Musa Cârullah Bigiyef’in Kitâbü’s-Sünne tercümesi takdim yazısı, Ankara Okulu, 1998.
• Hanioğlu, Şükrü M.; “Batılılaşma”, DİA, V, 1992.
• Hanefi, Hasan; Gelenek ve Yenilenme, Otto Yayınları, Ankara, 2011.
• Karadaş, Çağfer; Çağdaş İslâm Düşünürleri, Ensar, İstanbul, 2013.
• Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1976.
• Karataş, Şaban; Muhammed Ahmed Halefullah Eserleri ve Kur’ân Tefsiri İle İlgili Görüşleri, Ankara Okulu, Ankara, 2011.
• Karaman, Hayrettin; İslâm Hukuku Tarihi, İrfan Yayınları, İstanbul, ts.
• Kasapoğlu, Abdurrahman; Kur’ân’ı Anlamada Semantik Yöntem, Hikmet Yurdu, 2013/1.
• Kaya, Mahmut; “Felsefe”, DİA, XII, İstanbul, 1995.
• Kılıç, Sadık; Mehmet Paçacı’nın tebliğ müzakeresi, Modern Dönemde Dinî İlimlerin Temel Meseleleri içerisinde, İSAM, 2007.
• Koç, M. Akif; Batılı Kur’ân ve Tefsir Araştırmalarının Türkiye’ye Etkisi Üzerine Bir deneme, Tefsire Akademik Yaklaşımlar içerisinde, Editörler, Mehmet Akif Koç, İsmail Albayrak, Otto Yayınları, Ankara, 2013.
• Maşalı, Mehmet Emin; Mehmet Paçacı’nın tebliğ müzakeresi, Modern Dönemde Dini İlimlerin Temel Meseleleri içerisinde, İSAM, 2007.
• Marshall, Gordon; Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2009.
• Mennâ’ul-Kattân; Mebâhis Fî Ulûmi’l-Kur’ân, Müesssetü’r-Risale, Beyrut, 1993.
• Mertoğlu, Suat; “Doğrudan Doğruya Kur’ân’dan Alıp İlhamı”: Kur’ân’a Dönüşten Kur’ân İslâmına, Dîvân Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, Cilt: XV, Sayı: 28.
• Özcan, Azmi; “Nedvetü’l-Ulemâ”, DİA, XXXII, İstanbul, 2006.
• Öztürk, Mustafa; Çağdaş İslâm Düşüncesi ve Kur’âncılık, Ankara Okulu, Ankara, 2013.
• Paçacı, Mehmet; Din Bilimleri ve Çağdaş Sorunları Üzerine, Modern Dönemde Dinî İlimlerin Temel Meseleleri içerisinde, İSAM, 2007.
• Paçacı, Mehmet; Çağdaş Dönemde Kur’ân’a ve Tefsire Ne Oldu, Klasik Yayınları, İstanbul, 2012.
• Paçacı, Mehmet; Kur’ân ve Tarihsellik Tartışması, Kur’ân’ı Anlamada Tarihsellik Sorunu Sempozyumu, KURAV, Bursa, 1996.
• Polat, Fethi Ahmet; Çağdaş İslâm Düşüncesinde Kur’ân’a Yaklaşımlar, İz Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Rızâ Muhammed Reşid, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm, I, 1947.
• Roberts, J. M.; Avrupa Tarihi, çev. Fethi Aytuna, İnkilap Yayınları, 2010.
• Sander, Oral; Siyasi Tarih, İmge Kitabevi, İstanbul, 2012.
• Sıbai, Mustafa; el- İstişrâk ve’l-Müsteşrikûn, el-Mektebü’l-İslâmî, ts.
• Soysaldı, Mehmet; Kur’ân’ı Anlama metodolojisi, Fecr Yayınları Ankara, 2001.
• Şenay, Bülent; Küreselleşme Sürecinde Dinlerin Yeri ve Çağdaş İslâm Dünyası’na Bir Bakış, Çağdaş İslâm Düşünceleri Kitabı İçerisinde, Editör, Cağfer Karadaş, Ensar Yayınları, İstanbul, 2013.
• Şimşek, M. Said; Günümüz Tefsir Problemleri, Düşünce Yayınları, Konya, 1995.
• Türköne, Mümtaz’er; İslâcılığın Doğuşu, Etkileşim Yayınları, İstanbul, 2011.
• Uludağ, Süleyman; Gününmüzde İslâm Düşüncesinin Problemleri, Çağdaş İslâm Düşünceleri Kitabı İçerisinde, Editör, Cağfer Karadaş, Ensar Yayınları, İstanbul, 2013.