THE INTELLECTUAL BACKGROUND OF THE PROBLEMS OF URBANIZATION IN TURKEY AND RELIGION

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 51 - 75, 15.06.2016

Mustafa Yıldırım

Öz

All developed and developing societies analyze themselves under the guidance of the science of sociology in an effort to save their future. In this paper, we look at the topic of “ The intellectual background of the problems of urbanization in Turkey and religion” through the window of sociology of religion. Urbanization is a factor that is observed in all historical periods with certain characteristics. Nonetheless, today’s urbanization is a result of the developments following the industrial revolution. Having faced changes and transformations, Turkey has followed the experiences of the West in urbanization. What are these changes and what are the problems they have brought? What is the intellectual background that underlies these problems? These are the questions that I am going to deal with in this paper in the context of sociology of religion.

Anahtar Kelimeler

Social change, city, urbanization, problems of urbanization, religion, mentality

Türkiye’de Kentleşme Sorunlarının Zihni Arka Planı ve Din

Öz

Hiç kuşkusuz dünyadaki gelişmiş ve gelişmekte olan bütün toplumlar sosyoloji biliminin de rehberliğinde olmak üzere kendi toplumlarını tahlil ve analiz etme, bunun sonucunda da toplumlarının geleceğini garanti altına alma çabası içindedirler. Biz de bu çalışmada “Türkiye’de kentleşme sorunlarının zihni arka planı ve din” konusuna din sosyolojisinin penceresinden bakmaya çalışacağız. Bu bağlamdan olmak üzere kentleşme, tarihin bütün dönemlerini kapsayan, her dönemde değişik özellikleri ile ön plana çıkan bir unsur olsa da bugünkü kent ve kentleşme sanayi sonrası yaşanan gelişmelerin bir ürünüdür. Ülkemiz kentleşme konusunda Batının yaşadığı deneyimleri yaşamamasına karşın kentleşme ve onunla beraber yaşanan değişim, dönüşüm ve tecrübeleri yaşamış ve yaşamaktadır. Peki Türkiye kentleşme serüveninde neler yaşadı?, Hangi sorunlarla karşılaştı? Günümüzdeki durumu ne? ve kentleşme sorunlarının altında yatan zihni arka plan ne? gibi soruları bu çalışmada konu edinip din sosyolojisi bilimi bağlamında bu konuya yoğunlaşacağız.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Değişme, Kent, Kentleşme, Kentleşme Sorunları, Din, Zihniyet.

Kaynakça

• Arslantürk, Zeki-Amman, M. Tayfun, Sosyoloji Kavramlar Kurumlar Süreçler Teoriler, İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2000.
• Aslan, Şükrü, 1 Mayıs Mahallesi: 1980 Öncesi Toplumsal Mücadeleler ve Kent, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Aslanoğlu, Rana, Kent Kimlik ve Küreselleşme, Bursa: Ezgi Kitabevi, 1998.
• Aydoğan, Ahmet, Şehir ve Cemiyet, İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Bahari, Divan-ı Lugati’t-Türk, İstanbul 2003.
• Benovelo, Leonardo, Avrupa Tarihinde Kentler (çev. Nur Nirven), İstanbul: Afa Yayınları, 1995.
• Bookchin, Murray, Kentsiz Kentleşme Yurttaşlığın Yükselişi ve Çöküşü (çev. Burak Özyalçın), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1992.
• Boran, Behice, Toplumsal Yapı Araştırmaları, Ankara: TTK Yayınları, 1945.
• Bumin, Kürşat, Demokrasi Arayışında Kent, İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
• Coşar, Yakup, “Kentleşen Türkiye’de Çocuk suçluluğu”, TBB Dergisi, 56 (2005), 281-327.
• Davis, Mike, Gecekondu Gezegeni, İstanbul: Metis Yayınları, 2007.
• Duru, Bülent-Alkan, Ayten, “Giriş: 20. Yüzyılda Kent ve Kentsel Düşünce”, 20. Yüzyıl Kenti (edit. Bülent Duru-Ayten Alkan), Ankara: İmge Kitabevi, 2002.
• Erkut, Gülden, “Toplumsal Değişme ve Planlama Eğitimi”, Değişen Mekan- Mekansal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003 (edit. Ayda Eraydın), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2006.
• Ersoy, Melih, “Planlama Kuramına Giriş”, Kentsel Planlama Kuramları (edit. Melih Ersoy), Ankara: İmge Kitabevi, 2007.
• Erten, Metin, Karşıyaka Kent Meclisi, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınları, 2004.
• Erten, Metin, Nasıl Bir Yerel Yönetim, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınları, 1999.
• Freyer, Hans, Sanayi Çağı (çev. Bedia Akarsu-Hüseyin Batuhan), Ankara: DoğuBatı Yayınları, 2014.
• Freyer, Hans, Din Sosyolojisi (çev. Turgut Kalpsüz), Ankara: AÜİF Yayınları, 1964.
• Harvey, David, Sosyal Adalet ve Şehir (çev. Mehmet Moralı), İstanbul: Metis Yayınları, 2003.
• Haydar, Gülzar, Şehirlerin Ruhu (çev. Gürkan Sekmen), İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Işık, Oğuz, “1980 Sonrası Türkiye‘de Kent ve Kentleşme”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
• İçduyu, Ahmet-Ünalan, Turgay “Türkiye‘de İçgöç: Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri”, Türkiye’de İçgöç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı 6-8 Haziran 1997 Bolu-Gerede, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, 1998.
• İnalcık, Halil, “Halil İnalcık ile Söyleşi”, (Söyleşiyi yapan: İlber Ortaylı); Osmanlı Tarihi En Çok Saptırılmış Tarihtir, İstanbul: YKY, Cogito Dergisi, 19 (1999), 25-38.
• İşbir, Eyüp G., Şehirleşme, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, 1994.
• Kartal, Kemal, Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye’de Kentlileşme, Ankara: Yurt Yayınları, 1983.
• Kaya, Erol, Kentleşme ve Kentlileşme, İstanbul: İlke Yayınları, 2003.
• Kılıçbay, Mehmet Ali, Şehirler ve Kentler, Ankara: İmge Kitabevi, 2000.
• Kıray, Mübeccel B., “Toplumsal Değişme ve Kentleşme”, Kentsel Bütünleşme (edit. T. Erder), Ankara: Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı, 1982.
• Kıray, Mübeccel B., Kentleşme Yazıları, İstanbul: Bağlam Yayınları, 1998.
• Kongar, Emre, “Kentleşen Gecekondular ya da Gecekondulaşan Kentler Sorunu”, Kentsel Bütünleşme (edit. T. Erder), Ankara: Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı, 1982.
• Kongar, Emre, 21. Yüzyılda Türkiye: 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1998.
• Luckmann, Thomas, Görünmeyen Din (çev. Ali Coşkun-Fuat Aydın), İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
• Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü (çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2005.
• Oktay, Ahmet, Türkiye’de Popüler Kültür, İstanbul: Everest Yayınları, 2002.
• Özek, Çetin, “Türkiye’de Şehirleşmenin Ana Nitelikleri ve Ceza Adaleti Yönünden Yol Açabileceği sorunlar”, Şehirleşmenin Doğurduğu Ceza Adaleti Sorunları Sempozyumu 17-19 Aralık 1973, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Enstitüsü Yayınları, 1974.
• Özer, Ahmet, “Güneydoğu’da Kentleş(me)me Dramı”, Yelken Dergisi, 31 (1997).
• Özkalp, Enver, Sosyolojiye Giriş, Bursa: Ekin Yayınları, 2013.
• Pirenne, Henri, Ortaçağ Kentleri (çev. Şadan Karadeniz), İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Sennett, Richard, Kamusal İnsanın Çöküşü (çev. S. Durak-A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2002.
• Serjeant, R.B., İslam Şehri (çev. Elif Topçugil), İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
• Sey, Yıldız, “Cumhuriyet Döneminde Konut”, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998.
• Simmel, Georg, “The Metropolis and Mental Life” (çev. K. Wolff), The American Journal of Sociology, 66/3 (1950), 402-408.
• Simmel, Georg, “The Stranger” (çev. K. Wolff), The American Journal of Sociology, 66/3 (1950), 226-229.
• Sönmez, Mustafa, Kırk Haramiler Türkiye’de Holdingler, İstanbul: Özlem Yayınları, İstanbul 1988.
• Suher, Hande, “Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları”, Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları, İstanbul: TÜSES Yayınları, 1991.
• Sümer, Faruk, Eski Türklerde Şehircilik, Ankara: TTK Yayınları, 1994.
• Şenyapılı, Tansı, “Gecekondu Olgusuna Dönemsel Yaklaşımlar” (edit. Ayda Eraydın), Değişen Mekân Mekânsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2006.
• Şenyapılı, Tansı, Barakadan Gecekonduya Ankara’da Kentsel Mekanın Dönüşümü 1923-1960, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Tatlıdil, Ercan, “Kent Kültürü ve Boş Zaman Değerlendirme”, Dünyada ve Türkiye’de Güncel Sosyolojik Gelişmeler, Ankara: Sosyal Bilimler Dergisi Yayınları, 1994.
• TDK Türkçe sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts (erişim tarihi: 01.04.2016)
• Tekeli, İlhan, “Türkiye’nin Göç Tarihindeki Değişik Kategoriler”, Kökler ve Yollar: Türkiye’de Göç Süreçleri (edit. Ayhan Kaya-Bahar Şahin), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay 2007.
• Tekeli, İlhan, “Türkiye’de 1923-1950 Dönemi Mimarlığının Toplumsal ve Siyasal Bağlamı”, Modernite Aşılırken Kent Planlaması, Ankara: İmge Kitabevi, 2001.
• Türkdoğan, Orhan, Toplumsal Yapı ve Sağlık-Hastalık Sistemi, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2006.
• Weber, Max, Şehir (çev. Musa Ceylan), İstanbul: Bakış Yayınları, 2000.
• Weber, Max, Sosyoloji Yazıları (çev. Taha Parla), İstanbul: Deniz Yayınları, 2008.
• Wirth, Louis, “Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentleşme”, 20. Yüzyıl Kenti (çev. ve edit. Bülent Duru, Ayten Alkan) Ankara: İmge Yayınları, 2002.
• Yıldırım, Mustafa, “Şehir(li)leşme ve Din: Kocaeli Örneği” (doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2012.