THE SOURCES OF OTTOMAN PENAL LAW IN TANZIMAT PERIOD

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 16, 10.12.2016

Said Nuri Akgündüz

Öz

Approximately the last century of six centuries ruled Ottoman State constitutes a separate period starting with the Tanzimat Decree. Some changes took place in the field of law during this period as a part of reforms carried out in almost every institutions of the Ottoman State. In this context, new laws, some of them transferred from Western laws, were made, a new organization of courts was created. As promised in Tanzimat Decree, in order to protect the life, property and honour of the citizens, new penal laws were prepared and implemented. This study, primarily deals with the penal codes, as well as the provisions relating to criminal law and criminal procedure law, other legal regulations and auxiliary sources about these areas.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat period, penal law, Kanunname (code)

Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Hukukunun Kaynakları

Öz

Altı asır hüküm sürmüş olan Osmanlı Devleti’nin yaklaşık olarak son yüzyılı Tanzimat Fermanı ile başlayan ayrı bir dönem teşkil eder. Bu dönemde Osmanlı’da görülen birçok değişikliğin bir kısmı da hukuk sahasında gerçekleşmiştir. Bu çerçevede, bir kısmı Batılı kanunlardan iktibas olmak üzere, yeni kanunlar yapılmış, yeni bir mahkemeler teşkilatı oluşturulmuştur. Tanzimat Fermanı’nda, can, mal ve namusun korunmasını temine yönelik yeni ceza kanunları yapılacağı belirtilmiş, gerçekten de bu sahada çeşitli ceza kanunları hazırlanmış ve yürürlüğe konmuştur. Bu çalışmada, öncelikle bu ceza kanunlarını, ayrıca ceza hukukuna ve ceza muhakemesi hukukuna ilişkin maddeler ihtiva eden kanunlar ve bu alanlara ilişkin diğer hukuki düzenleme ve yardımcı kaynaklar tanıtılacaktır.   

Anahtar Kelimeler

Tanzimat dönemi, Ceza hukuku, Kanunname

Kaynakça

• Abadan, Yavuz, “Tanzimat Fermanı’nın Tahlili”,Tanzimat, İstanbul: 1999, I, 31-58.
• Abdurrahman Şeref, Tarih Musâhabeleri, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1339.
• Ahmed Cevdet Paşa, Tezâkir (nşr. Cavid Baysun), I-IV, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
• Ahmed Lutfi, Mir’ât-i Adalet yahut Tarihçe-i Adliye-i Devlet-i Aliyye, İstanbul: 1304.
• Akgündüz, Ahmet, Eski Anayasa Hukukumuz ve İslâm Anayasası, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1997.
• Akgündüz, Ahmet, Mukayeseli İslâm ve Osmanlı Hukuk Külliyatı, Diyarbakır: 1986
• Akgündüz, Ahmet, “1274/1858 Tarihli Osmanlı Ceza Kanunnâmesinin Hukukî Kaynakları, Tatbik Şekli ve Men’-i İrtikâb Kanunnâmesi”, Belleten, 199 (1987), 153-173.
• Aydın, Mehmet Akif, “Batılılaşma”, TDV İslâm ansiklopedisi (DİA), V, 162-167.
• Aydın, Mehmet Akif, “Arazi Kanunnâmesi”, TDV İslâm ansiklopedisi (DİA), III, 346-347.
• Aydın, Mehmet Akif, “Ceza”, TDV İslâm ansiklopedisi (DİA), VII, 478-482.
• Aydın, Mehmet Akif, “Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye”, TDV İslâm ansiklopedisi (DİA), XXVIII, 231-235.
• Baer, Gabriel, “The Transition from Traditional to Western Criminal Law in Turkey and Egypt”, Studia Islamica, 45 (1977), 139-158.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1274 (1858) Tarihli Arazi Kanunnâmesi”, Tanzimat, İstanbul: 1999, I, 321-421.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1973.
• Bilgen, Pertev, “Osmanlı İmparatorluğunda Hukuk Devleti Fikri ve 3 Mayıs 1840 Tarihli Ceza Kanunnâme-i Hümâyûnu”, Toplum ve Ekonomi, 2 (1991), s. 63-76.
• Bozkurt, Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1996.
• Cin, Halil-Akgündüz, Ahmet, Türk-İslâm Hukuk Tarihi, I-II, İstanbul: Timaş Yayınları, 1990.
• Dönmezer, Sulhi-Erman, Sahir, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku, I-III, İstanbul: Beta Yayınları, 1997.
• Engelhardt, Edouard Philippe, Tanzimat ve Türkiye, (çev. Ali Reşad), İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1999.
• Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri, Hukuk Sosyolojisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınevi, 1958.
• Gökcen, Ahmet, Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri, İstanbul: 1989.
• Hanioğlu, M. Şükrü, “Batılılaşma”, TDV İslâm ansiklopedisi (DİA), V, 148-152.
• Karakoç, Serkis, Ceza Kanunu –Tahşiyeli-, İstanbul: Selanik Matbaası, 1331.
• Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslâm Hukuku, I-III, İstanbul: İz yy., 1999.
• Kaşıkçı, Osman, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Mecelle, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1997.
• Kuzu, Burhan, 1876 Kânûn-i Esâsîsinde Suç Muhakemesine İlişkin Hükümlerin Sonraki Anayasalarımızla Karşılaştırmalı Olarak Açıklanması, İstanbul: Bayrak Matbaası, 1988.
• Mardin, Ebü’l-Ulâ, Medenî Hukuk Cephesinden Ahmed Cevdet Paşa, Ankara: 1996.
• Ömer Hilmi Efendi, Mi’yâr-ı Adalet, İstanbul: 1301.
• Öztürk, Osman, Osmanlı Hukuk Tarihinde Mecelle, İstanbul: İslâmî İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, 1973.
• Şentop, Mustafa, Tanzimat Döneminde Osmanlı Ceza Hukuku Kanunlar, Tadiller, Lâyihalar, Uygulama, İstanbul: 2004.
• Taner, Tahir, “Tanzimat Devrinde Ceza Hukuku”, Tanzimat, I, İstanbul: 221-232.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, “Kanunlaştırma Hareketleri ve Tanzimat”, Tanzimat, İstanbul: 1999, I, 139-209.