MA’RIFA AS A SOURCE OF KNOWLEDGE ACCORDING TO GHAZZALI

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 9, 1 - 40, 15.06.2017

Bedriye Reis

Öz

The mystics believe that the ma’rifa which is obtained by inner experience without any agent is more superior than the knowledge that is given by senses and mental ability, and they argue that the ma’rifa is the actual knowledge. Ghazali who is one of the most prominent figures in the tradition of tasavvuf accepts the ma’rifa that is the ultimate ideal. The subject of this article is the importance of ma’rifa in the philosophy of Ghazali. It is studied how Ghazali defines the ma’rifa, and to what degree he emphasizes its importance. Furthermore, It is examined that possibilities and limits of ma’rifa and the role of the heart for obtaining the ma’rifa. 

Anahtar Kelimeler

Tasawwuf, ma’rifa, ethics, heart, mujahada

GAZÂLÎ’YE GÖRE BİR BİLGİ KAYNAĞI OLARAK MARİFET

Öz

Tasavvuf ehli tarafından iç tecrübe ile
vasıtasız olarak elde edilen marifet, duyu organları ve akıl aracılığıyla sahip
olunan bilgiden daha üstün görülmüş ve gerçek bilginin de söz konusu bilgi türü
olduğu ileri sürülmüştür. Tasavvuf geleneğinin önde gelen temsilcilerinden biri
olan Gazâlî de marifeti en yüksek ideal olarak takdim etmiştir. Bu makalenin
konusu, Gazâlî'nin tasavvuf anlayışında marifetin konumunu belirlemektir. Bu
çerçevede Gazâlî'nin marifeti nasıl tanımladığı,  marifete ne derece önem atfettiği, marifetin
imkân ve sınırları ve marifetin oluşumunda kalbin rolü çalışmanın esasını
oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, marifet, ahlak, kalp, mücahede

Kaynakça

• Abdülhalim Mahmud, “el-İmâmü'l-Gazâlî ve Marifetü'l-gayb”, Mihrican el-Gazâlî fî Dımaşk, Kahire, 1962.
• Afifi, Ebu’l-alâ, Tasavvuf: İslâm’da Manevi Hayat, (çev. Ekrem Demirli-Abdullah Kartal), İstanbul: İz Yayıncılık, 1999.
• Armstrong, Karen, Tanrı’nın Tarihi, (çev. Oktay Özel-Hamide Koyukan-Kudret Emiroğlu), Ankara: Ayraç Yayınları, 1998.
• Attar, Feridüddin, Tezkiretü’l-evliya, (çev. Süleyman Uludağ), İstanbul: Mavi Yayıncılık, 2002, I-II.
• Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1999.
• Aydınlı, Yaşar, Gazâlî: Muhafazakar ve Modern, Bursa: Arasta Yayınları, 2002.
• Ayman, Mehmet, Gazzâlî'de Bilgi Sistemi ve Şüphe, İstanbul: İnsan Yayınları, 2000.
• Bezun, Hasan, el-Marife inde'l-Gazâlî: en-Nazariyyetü’t-Terbeviyyeti’t-Talimiyye, Beyrut: Müessesetü’l-intişâri’l-Arabî, 1997.
• Cihan, A. Kamil, İbn Sina ve Gazali’de Bilgi Problemi, İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
• Çakmaklıoğlu, Mustafa, İbn Arabî’de Marifetin İfadesi, İstanbul: İnsan Yayınları, 2007.
• Erdem, Hüsamettin, “Gazâlî’de Bilgi Meselesi”, İslâmî Araştırmalar, Gazâlî Özel Sayısı, 3/4 (2000).
• Ertürk, Ramazan, Sûfî Tecrübenin Epistemolojisi, Ankara: Fecr Yayınları, 2004.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed, Bidâyetü'l-hidâye, (Mecmûatü Resâil içinde), Beyrut: Dâru’l-fikr, 2000.
• Gazâlî, Cevâhiru’l-Kur’ân, Mısır, 1964.
• Gazâlî, Faysalu’t-tefrika beyne’l-İslâm ve’z-zendeka, (Mecmûatü Resâil içinde), Beyrut, 2000.
• Gazâlî, Fâtihatü’l-ulûm, Kahire: el-Matbaatü’l-hüseyniyye, 1322.
• Gazâlî, İlcâmü'l-avâm an İlmi’l-kelâm, (Mecmûatü Resâil içinde), Beyrut, 2000.
• Gazâlî, İhyâu Ulûmi’d-din, I-V, Beyrut: Dâru Sadır, 2000.
• Gazâlî, el-İktisad fi’l-i’tikâd, Beyrut: Daru Kuteybe, 2003.
• Gazâlî, el-İmlâ fî İşkâlâti’l-ihyâ, (İhyâu Ulûmi’d-din içinde), Beyrut: Dâru Sadır, 2000.
• Gazâlî, Kimyâ-yı Saâdet çev. M.A. Müftüoğlu, İstanbul: Çelik Yayınevi, 1996.
• Gazâlî, Kitâbü’l-erbaîn fî Usûli’d-din, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1988.
• Gazâlî, el-Madnûnu’s-sagîr, Mecmûatü Resâil içinde, Beyrut, 2000.
• Gazâlî, el-Maksadu’l-esnâ fî Şerhi Esmaillâhi’l-hüsnâ, Beyrut, 1982.
• Gazâlî, Meâricü'l-kuds, fî Medârici Marifeti’n-nefs, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1981.
• Gazâlî, Mesâil fî marifetillâh, (nşr. N.A.Fâris, el-Ebhâs), yy., 1961, XIV.
• Gazâlî, Mîzânü’l-amel, Beyrut, 1986.
• Gazâlî, Mişkâtü’l-envâr, thk. Ebu’l-alâ Afifî, Kahire: Dâru’l-kavmiyye, 1964.
• Gazâlî, Mi'yâru'l-ilm fî’l-mantık, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1990.
• Gazâlî, el-Munkızü mine’d-dalâl, Mecmûatü Resâil içinde, Beyrut, 2000.
• Gazâlî, Ravzatu’t-tâlibîn ve Umdetu’s-sâlikîn, Mecmûatü Resâil içinde, Beyrut, 2000.
• Gazâlî, er-Risâletü'l-ledünniye, Mecmûatü Resâil içinde, Beyrut, 2000.
• Gazâlî, Tehâfütü’l-felâsife, (thk. Süleyman Dünya), Kahire, 1972.
• Göztepe, Yüksel, "Gazâlî ve Öncesi Bazı Sûfîlerin Akla Eleştirel Bakışı", Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 19 (2007).
• Gözütok, Şakir, “ Tasavvufî Eğitimde Bilginin Elde Edilmesi”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 6 (2001).
• Hucvirî, Ali b. Osman Cüllâbî, Keşfü’l-mahcûb: Hakikat Bilgisi, (çev. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1996.
• İsfehânî, Ebû Nuaym, “Hilyetü'l-evliyâ”, Sahabeden Günümüze Allah Dostları, (çev. Komisyon), İstanbul: Şule Yayınları, 1995.
• Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
• Kelâbâzî, , Ebu Bekir Muhammed b. İshak Buharî, et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Mekkî, Ebû Tâlib Muhammed b. Ali, Kûtu’l-kulûb, Kahire, 2001, I-IV.
• Muhammed Bû Hilâl, el-Gayb ve’ş-Şehâde fî Fikri’l-Gazâlî, Tunus, 2003.
• Muhammed Cevad Muğniyye, “Masdaru’l-ma’rife inde’l-İmâmi’l-Gazâlî”, Mihrican, Dımaşk, 1961.
• M. Emin Abdullah, Ghazali and Kant, Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Muhammed İkbal, İslâm’da Dinî Tefekkürün Yeniden Teşekkülü, (çev. Sofi Huri), İstanbul: Kırkambar Yayınları, 1999.
• Öngören, Reşat, “Bir Bilgi Kaynağı Olarak Tasavvufta Keşfin Değeri”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (2002).
• Öztürk, Resul, “Maturidî’nin Kelâm Sisteminde Allah’ı Bilme (Marifetullah) Meselesi”, EKEV Akademi Dergisi, 24 (2005).
• Sehlegî, Ebu’l-Fadl Muhammed, Kitabu’n-nur min Kelimâti Ebi’t-Tayfur, (nşr. Abdurrahman Bedevî),(Şatahâtu’s-sûfiyye içinde), Kahire: Mektebetü’n-nahdati’l-mısrıyye, 1949.
• Serrac Ebû Nasr et-Tûsî, el-Luma’, Mısır: Dâru’l-kütübi’l-hadise, 1960.
• Sevim, Seyfullah, İslâm Düşüncesinde Marifet ve İbn Arabî, İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Shehadi, Fadlou, Ghazali's Unique Unknowable God, Leiden: E.J. Brill, 1964.
• Smith, Margaret, al-Ghazali. The Mystic, London: Luzac, 1944.
• Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tabakâtu’s-sûfiyye, Halep: Dâru’l-kitabi’n-nefis, 1986.
• Süleyman Dünya, el-Hakîka fi Nazari'l-Gazâlî, Kahire: Dâru’l-maârif, 1965.
• Şahin, Osman İsa, “Nazariyetü’l-ma’rife inde’l-Gazâlî”, Mihrican, Kahire, 1962.
• Taylan, Necip, Gazzâlî’nin Düşünce Sisteminin Temelleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1994.
• Teysîr, Şeyhülarz, “Nazariyyetü’l-marife inde’l-Gazâlî”, Mihrican, Kahire, 1962.
• Tüzer, Abdullatif, Bir Varoluşçunun İman Savunusu Pascal’da Fideizm ve Gazâlî Açısından Bir Değerlendirme, İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Uludağ, Süleyman, İslâm Düşüncesinin Yapısı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1994.
• Uludağ, Süleyman,"Marifet", TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVIII, 54-56.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları, 2002.
• Uyanık, Mevlüt, İslâm Bilgi Felsefesinde Kalbin Anlaması: Gazzâlî Örneği, Ankara: Araştırma Yayınları, 2005.
• Ülken, Hilmi Ziya, Felsefeye Giriş I, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
• Ülken, Hilmi Ziya, Eğitim Felsefesi, İstanbul: Ülken Yayınları, 2001.
• De Vaux, Bernard Carra, el-Gazâlî, (çev. Adil Zuaytir), Beyrut: el-Müessesetü’l-arabiyye, 1984.
• Vural, Mehmet, Gazâlî Felsefesinde Bilgi ve Yöntem, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Vural, Mehmet, “Gazzali Epistemolojisinde Sezgi ve İlham”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 3/9, 2002.
• Yılmaz, Hasan Kamil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat, 1997.
• Zerrinkub, Hüseyin, Medreseden Kaçış: İmam Gazzâlî’nin Hayatı Fikirleri ve Eserleri, (çev. Hikmet Soylu), İstanbul: Anka Yayınları, 2001.