THE CONTENT AND NECESSITY OF THE PROPHETHOOD ACCORDING TO THE MATURIDIS

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 9, 76 - 88, 15.06.2017

Kılıç Aslan Mavil

Öz

The relationship between the reason and revelation is one of the most remarkable and controversial aspects of the method of kalam. In the classical kalam books, it seems to be attempted to provide a balance in this issue by separating aqliyyat (knowledge originated from human reason) and sam'iyyat (knowledge originated from the divine revelation). However, it is possible to say that the reason and the revelation, which are two independent sources of information, are to intersect in the context of the prophethood. According to the Maturidis, the prophethood corresponds to the mumkin (the possible field) which is outside of the wajib (necessary) and mumtani‘ (impossible) fields that reason is certain. Hence, there is a need for a source of information other than reason. However, this evaluation from viewpoint of subject and scope of the prophethood does not mean that the Maturidiyya also deals with the prophethood in the framework of mental possibilities as it is in Ash'ariyya. At this point, the Maturidis are close to the Mu'tazili teachings in a surprising manner are to embrace the view that to send a prophet is obligatory for God.

Anahtar Kelimeler

Mumkin (possible), mumtani‘ (impossible), wajib (necessary), prophethood

MÂTÜRÎDÎLER’E GÖRE NÜBÜVVETİN KAPSAM VE GEREKLİLİĞİ

Öz

Akıl-vahiy
ilişkisi kelâm yönteminin en dikkat çekici ve tartışmalı boyutlarından birini
teşkil eder. Klasik kelâm kitaplarında akliyyât (ulûhiyet) ve sem‘iyyât
ayrımına gidilerek bu konuda bir denge sağlanmaya çalışıldığı görülür. Bununla
birlikte birbirinden bağımsız iki ayrı bilgi kaynağı olan akıl ile naklin nübüvvet
meselesi bağlamında kesiştiğini söylemek mümkündür. Mâtürîdîler’e göre nübüvvet
kurumu aracılığıyla elde edilen bilgi, aklın hükmünün kesinlik taşıdığı vâcip
(zorunlu) ve mümteni‘ (imkânsız) alanının dışında kalan, bu sebeple de akıl
dışında başka bir bilgi kaynağına ihtiyaç duyulan mümkünler sahasına
karşılık gelmektedir. Ancak risâletin konusu ve kapsamı açısından yapılan bu
değerlendirme Mâtürîdî düşüncenin, Allah’ın peygamber göndermesinin gerekliliği
(nübüvvetin hükmü) açısından da nübüvveti, Eş‘ariyye’de olduğu gibi, aklî imkân
(zorunsuzluk) çerçevesinde ele aldığı anlamına gelmez. Bu noktada şaşırtıcı bir
biçimde Mu‘tezilî öğretiye yaklaşan Mâtürîdîler, nübüvvetin değeri bakımdan
zorunlu (vâcip) olduğu görüşünü benimsemektedir.

Anahtar Kelimeler

Mümkün, mümteni‘, vâcip, nübüvvet

Kaynakça

• Barlak, Muzaffer, Kelâmda Nübüvvet Tartışmaları, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Can, Mustafa, “Mâtürîdî’ye Kadar Nübüvvete Karşı Çıkanlar ve Mâtürîdî’de Nübüvvet Anlayışı” (doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) 1997.
• Gölcük, Şerafeddin-Toprak, Süleyman, Kelâm, Konya: Tekin Kitabevi, 1998.
• Habbâzî, Muhammed el-Hocendî, Kitâbü’l-Hâdî fî usûli’d-dîn (nşr. Adil Bebek), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2006.
• Harputî, Abdüllatif, Tenkîhü’l-kelâm fî akâidi ehli’l-İslâm (nşr. İbrahim Özdemir-Fikret Kahraman), Elazığ: Türkiye Diyanet Vakfı Elazığ Şubesi Yayınları, 2000.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâleddin, el-Müsâyere, (“Kemâleddin el-Makdisî, el-Müsâmere Şerhu’l-Müsâyere fi’l-akâidi’l-münciye fi’l-âhire [nşr. Mahmûd Ömer ed-Dimyâtî], Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002” ile birlikte).
• Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Eşarilik Maturidilik İlişkisi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Kutlu, Sönmez, “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmâm Mâturîdî”, İmâm Mâturîdî ve Mâturîdîlik (edit. Sönmez Kutlu), Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2003, 17-55.
• Lâmişî, Ebü’s-Senâ, et-Temhîd li-kavâidi’t-tevhîd (nşr. Abdülmecîd Türkî), Beyrut: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1995.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Kitâbü’t-Tevhîd (nşr. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2003.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Te’vîlâtü’l-Kur’ân (nşr. Ahmed Vanlıoğlu-Bekir Topaloğlu), İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005-2010, I-XVII.
• Mavil, Kılıç Aslan, “Klasik Dönem Mâtürîdiyye Kelâmında Te’vîl Anlayışı”, Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi SBE, 2012.
• Nesefî, Ebû Hafs Ömer, “Metnü’l-Akâidi’n-Nesefiyye”, “Mecmu‘u’l-mütüni’l-kebîr, Kahire, 1378/1958” içerisinde, 29-35.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât, el-İ‘timâd fi’l-i‘tikâd, Süleymaniye Ktp., Fatih, nr. 3085.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât, İslâm İnancının Ana Umdeleri (el-Umde Tercümesi) (nşr. ve çev. Temel Yeşilyurt), Malatya: Kubbealtı Yayıncılık, 2000.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn, Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn (nşr. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003, I-II.
• Nûreddin es-Sâbûnî, el-Kifâye fi’l-hidâye, Süleymaniye Ktp., Laleli, nr. 2271.
• Nûreddin es-Sâbûnî, Mâtürîdiyye Akâidi (nşr. ve çev. Bekir Topaloğlu), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1998.
• Özcan, Hanifi, Mâtürîdî’de Bilgi Problemi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1993.
• Sâlimî, Ebû Şekûr Muhammed, et-Temhîd fî beyâni’t-tevhîd, Süleymaniye Ktp., Reîsülküttâb, nr. 525.
• Semerkandî, Alâeddin, Şerhu Te’vîlâti’l-Mâtürîdî, Topkapı Sarayı Ktp., Medine, nr. 179.
• Semerkandî, Ebû Seleme, Ebû Seleme es-Semerkandî ve Akâid Risâlesi (nşr. ve çev. Ahmet Saim Kılavuz), İstanbul: Emek Matbaacılık, 1989.
• Semerkandî, Rükneddin, el-Akîdetü’r-Rükniyye fî Şerhi lâ ilâhe illallâh Muhammedün Rasûlullâh (nşr. Mustafa
• Sinanoğlu), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2008.
• Tahirova, Adile, “Kâdî Abdülcebbâr ve Ebü’l-Muîn en-Nesefî’ye Göre Nübüvvetin Gerekliliği” (doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2004.
• Teftâzânî, Sa‘deddin, Şerhu’l-Akâidi’n-Nesefiyye (nşr. Muhammed Adnan Derviş), yy. ts.
• Üsmendî, Alâeddin, Lübâbü’l-kelâm (nşr. M. Sait Özervarlı), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2005.
• Yağlı Mavil, Hikmet, Eş‘arî, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Yavuz, S. Sabri, İslâm Düşüncesinde Nübüvvet, İstanbul: İnsan Yayınları, ts.
• Yüksel, Emrullah, Sistematik Kelâm, İstanbul: İz Yayıncılık, 2005.