THE REPRESENTATION IN TERMS OF ARABIC LANGUAGE AND RHETORIC IN THE PENDULUM OF SIMILE AND REPRESENTATIVE METAPHOR

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 11, 139 - 153, 29.06.2018

Sedat Sağdıç

Öz

Most of the Arabic language rhetoric scholars have been using the term of representation (temthil) for simile (teshbih-i temthil) and representative metaphor (istiare-i temthiliyye) commonly. However, -generally- when representation is used absolutely, it is meant “representative metaphor”. In addition, Muhammed Desûkî states that it is not able to called absolutely representation for simile, and if simile means, then terms of teshbih temsil or teshbih-i temsil should be used. While the use of terms of representation was common in early period rhetoric scholars, representative metaphor has been more commonly used in late periods by rhetoric scholars, including today. This distinction is quite important, so that, it should be taken into account in order to make the term of temthil clear and not to be confused. The first to study temthil under the title of representative metaphor was Sakkaki, then most of the rhetoric scholar followed him.

Anahtar Kelimeler

Representation, representative metaphor, representation of simile, metaphor, simile

ARAP DİLİ VE BELÂGATI AÇISINDAN TEŞBÎH-İ TEMSÎL İLE İSTİARE-İ TEMSİLİYYE SARKACINDA TEMSÎL

Öz

Birçok Arap dili belâgatı âlimi temsîl terimini teşbîh-i temsîl ile istiâre-i temsîliyye için
ortak kullanmaktadır. Bununla beraber –çoğunlukla- “temsîl” mutlak olarak
kullanıldığında “istiâre-i temsîliyye” kastedilmektedir. Hatta Muhammed Desûkî
teşbîh-i temsîl’e mutlak olarak temsîl denilemeyeceğini, teşbîh (yani teşbîh-i temsîl)
kastedilirse “teşbîh temsîl” ya da “teşbîh-i temsîl” kavramlarının kullanılması
gerektiğini belirtir. Temsîl terimi mütekaddimûn belâgat âlimlerince, istiâre-i
temsîliyye ise modern dönem dâhil müteahhirûn belâgat âlimleri tarafından yaygın
olarak kullanılmaktadır. Bu ayrım önemli olup temsîl teriminin netleşip
karıştırılmaması için dikkate alınması gerekir. “Temsîl”i, “istiâre-i temsîliyye” başlığı
altında ilk defa Sekkâkî incelemiş, daha sonra Hatîb el-Kazvînî, Bahâeddin Sübkî,
Teftâzânî, İbn Ya`kub el-Mağribî, Muhammed Desûkî, Mustafa Muhammed el-Benânî
ve Abdülmüteal es-Saîdî Sekkâkî’yi takip etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Temsîl, teşbih, temsîl-i teşbih, istiare, istiare, istiare-i temsiliyye

Kaynakça

• Abbâs, Fazl Hasan, el-Belâga: fünûnuha ve efnânuha: ilmü’l beyân ve’l-bedî`, Darü’l-furkân, 2005. Akdemir, Hikmet, Belâgat Terimleri Ansiklopedisi, İzmir: Nil Yayınları, 1999.
• Askerî, Ebû Hilal el-Hasen b. Abdillah b. Sehl, Kitabü’s-sınâateyn: el-kitâbe ve’ş-şi`r (thk. Müfid Kumeyha), Beyrut: Darü’l-kütübü’l-ilmiyye, 2008.
• Ateş, Avnullah Enes, Meâllerin İstiare Sanatı Açısından Değerlendirilmesi, Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
• Atîk, Abdülaziz, Fî’l-belâgati’l-arabiyye: ilmü’l-beyân, Beyrut: Darü’n- nehdâti’l-`arabiyye, 1985.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib, `İ’câzü’l-Kur’an, Mısır: Darü’l-meârif, 1971.
• Bilgegil, M.Kaya, Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgat), İstanbul: Enderun Kitabevi, 1989.
• Bulut, Ali, Belâgat: Meâni- Beyân-Bedî`, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2013.
• Cârim, Alî – Emîn, Mustafa, el-Belâgatü’l-vâzıha, İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd, es-Sıhâh: Tacü’l-lüga ve sıhâhü’l-`arabiyye (thk. Ahmed Abdülgâfur Attâr), Beyrut: Darü’l-ilmi lil-melayîn, 1984.
• Cürcânî, Abdülkâhir, Delâilü’l-`i’câz fî `ilmi’l-meânî (thk. es-Seyyid Muhammed Reşit Rızâ), Beyrut: Darü’l-ma`rife, 2001.
• Cürcânî, Abdülkâhir, Delâilü’l-İ`caz: Söz Dizimi ve Anlambilim (çev. Osman Güman), İstanbul: Litera Yayınları, 2008.
• Cürcânî, Rüknüddin Muhammed Ali b. Muhammed, el-İşârât ve’t-tenbîhât fî `ilmi’l-belâga, Beyrut: Darü’l-kütübi’l-`ilmiyye, 2011.
• Çetin, Nihad M., “Aruz”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), III, 424-437.
• Durmuş, İsmail, “Temsîl,” TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXX, 434-435.
• Desûkî, Muhammed Ahmed b. Arafe, Hâşiyetü’t-Desûkî ala muhtasarı’s-sa`d (nşr. Halîl İbrâhîm Halîl), Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2013.
• Ebû Ubeyde, Ma`mer b. Müsennâ, Mecâzü’l-Kur’an (nşr. Ahmed Ferid Mezedî), Beyrut: Darü’l-kütübü’l-ilmiyye, 2006.
• Efendioğlu, Mehmet, “Muhadramûn”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXX, 395-396.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-lüga (thk. Abdüsselam Muhammed Hârun), Kahire: ed-Darü’l-Mısriyye, ts.
• Feyyâz, Muhammed Câbir, el-Emsâl fî’l-Kur’an’il-Kerîm, Kahire: Dârü’s-selâm, 2012.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Ya`kub, el-Kâmûsü’l-muhît (thk. Muhammed Neîm el-Arkûsî), Beyrut: Müessesetü’r- risâle, Beyrut, 1998.
• Hâşimî, Ahmed, Cevâhirü’l-belâga (nşr. Süleyman es-Salih), Beyrut: Darü’l-ma`rife, 2013.
• Heddâre, Muhammed Mustafa, Fî’l-belâgati’l-arabiyye, Beyrut: Darü’l-`ulûmu’l-arabiyye, 1989.
• Hîllî, Safiyyüddin, Şerhü’l-kâfiyeti’l-bedî`iyye fî ulûmi’l belâgati ve mehâsini’l-bedî` (thk. Nesib Neşşâvî), Beyrut: Darü sâdır, 1992.
• İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed b. el-Hasen, Kitabü cemhereti’l-lüga (thk. Muhammed Remzî Münîr Balebekî), Beyrut: Darü’l-ilmi lil –melâyîn, ts.
• İbn Ebî İsba`, el-Mısrî, Bedîü’l- Kur’an (thk. Hafenî Muhammed Şeref), Mısır: Darü-n-neda, ts.
• İbn Ebî İsba`, Tahrîrü’t-tahbîr fi sınâati’ş-şi`ri ve’n-nesri ve beyâni i`câzi’l- Kur’an (nşr. Hafanî Muhammed Şeref), y.y., ts.
• İbnü’l-Esîr, Ziyâuddin, Kifâyetü’t-tâlib fî nakdî kelâmi’ş-şâ`ir ve’l-kâtib (thk. Nurî Kaysî, Hatem Zâmin, Hilâl Nacî), Kahire: Mektebetü Şa`ir Şefîk Cebrî, ts.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ, Mu`cemü mekâyîsi’l-luga (thk. Enes Muhammed Şamî), Kâhire: Darü’l- hadîs, 2008.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, el-Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l- Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el Ensarî er-Rüveyfiî, Lisanü’l-`Arab (thk. Abdullah Ali el-Kebîr, Muhammed Ahmed Hasbillah, Haşim Muhammed Şazelî), Kâhire: Darül-me`ârif.
• İbn Raşîk, Kayrevânî, el-Umde fî Mehâsini’ş-şi`r ve âdâbih ve nakdih (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut: Darü’l-Cîl, 1981.
• Kalkîle, Abdeh Abdülâziz, el-Belâgatü’l-ıstılâhiyye, Darü’l-fikril-arabî, Kâhire: 1992.
• Kalkîle, Mu`cemü’l-belâgati’l-`Arabiyye: Nakd ve Nakz, Kahire: Darü’l fikri’l-Arabî, 1991.
• Kazvînî, el-Hatîb, el-Îzâh fî ulûmi’l-belâga: el-meânî ve’l -beyân ve’l-bedî`, Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
• Kazvînî, et-telhîs fî ulûmi’l-belâga, Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• Kudâme b. Ca`fer, Ebü’l-Ferec, Nakdü’ş-Şi`r (nşr. Muhammed Abdülmünîm Hafacî), Beyrut: Darü’l-kütübü’l- `ilmiyye, ts.
• Matlûb, Ahmed, Mu`cemü’l-mustalahâti’l-belâgiyye ve tatavvuriha, Bağdat: Matbaatü’l-mecme`l-ilmiyyi’l-ırakıyyî, 1983.
• Merağî, Ahmed Mustafa, Ulûmü’l-belâga: el-Beyân ve’l-Meânî ve’l-Bedî`, Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.
• Meydanî, Abdurrahman Hasan Habenneke, el-Belâgatü’l-arabiyye: üsüsüha ve ulûmuha ve funûnuha, Dımeşk-Beyrut: Darü’l-kalem - ed-Darü’ş-şâmiyye, 1996.
• Râzî, Muhammed Fahrüddin Ziyâuddin Ömer, Nihayetü’l-îcâz fî dirâyeti’l-`icâz (thk. Bekrî Şeyh Emin), Beyrut: Darü’l- ilmi lil-melayîn, 1985.
• Sadîk, Hacî, “Mustalahü’t-temsîl ev el-istiâretü’t-temsîliyye: Dirâse belâgiyye tatbîkıyye fî’l-Keşşâf enmûzecâ”, Mecelletü’l-ulûmi’l-İnsâniyye, 2008.
• Saîdî, Abdülmüteâl, Buğyetü’l-izâh li telhîsi’l-miftâh fî ulûmi’l-belâga, Beyrut: Mektebetü’l âdâb, ts.
• Sa`lebî, Ebû İshâk Ahmed el-Ma`ruf, el-Keşf ve’l-beyân: Tefsîrü’s-Sa`lebî (nşr. Ebû Muhammed b. Aşûr-Nazîr es-Sâidî), Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-`arabî, 2002.
• Saraç, Yekta, Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belâgat, İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2011.
• Sekkâkî, Ebû Ya`kup, Miftahü’l-ulûm (nşr. Naîm Zarzûr), Beyrut: Darü’l-kütübü’l-ilmiyye, 1983.
• Sicilmâsî, Muhammed el-Kasım, el-Menzeü`l Bedî` fî tecnîsi esâlîbi’l-Bedî` (nşr. Alâ’l el-Gâzî), Rabâd: Mektebetü’l-meârif, 1980.
• Tabâne, Bedevî, Mu`cemü’l-belâgati’l-Arabiyye, Riyâd: Dârü’l-Menare, Cidde: Darü’r-Rifâî, 1988.
• Tebrîzî, Yahya b. el-Hatîb, Şerhü’l-kasâidi’l-aşr (nşr. Fevvâz eş-Şiâr), Beyrut: Müessetü’l-meârif, 2006.
• Teftâzânî, Sa`düddin, Muhtasarü’s-Sa`d: Şerhü telhisi kitabi miftahi’l-ulûm (thk. Abdulhamid Handavî), Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, 2010.
• Tîbî, Şerefüddin el-Huseyn b. Abdillah, Fütûhu’l-gayb fî’l-keşf an kınâi’r-reyb, Ebû Dabî: Caizetü Dübey ed-Devliyye li’l Kur’ani’l-Kerim, 2013.
• Tîbî, Şerefüddin el-Huseyn b. Abdillah, et-Tibyân ve’l-beyân (nşr. Yahya Murad), Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Tülücü, Süleyman, “Muallakat”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXX, 310-312.
• Zebîdî, Muhammed Murtazâ Huseynî, Tâcü’l-‘arûs min cevahiri’l-kamûs, Kuveyt: Matbaatü hukumeti’l-Kuveyt, 1987.
• Zemahşerî, Ebûl’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed, Esâsü’l-belâga (thk. Mezeyed Neîm, Şevkî Maarrî), Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1998.
• Zemahşerî, Ebûl’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed, el-Fâik fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser (thk. Ali Muhammed el-Becavî), Beyrut: Darü’l-ma`rife, ts.
• Zemahşerî, Ebûl’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an hakâiki ğavamizi’t-Tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vil (nşr. Muhammed Abdüsselam Şâhîn), Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1995.
• Zevzenî, Abdullah el-Hasan b. Ahmed, Şerhü’l-muallakâti’s-seb`, (thk. Muhammed Abdülkadir el-Fazılî), Beyrut: el-mektebetü’l-asriyye, 2005.