İBN SÎNÂ FELSEFESİNDE VARLIK VE MAHİYET KAVRAMLARI

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 12, 358 - 371, 30.12.2018

Kemal Göz

Öz

Varlık felsefesinin temelini de varlık ve mahiyet kavramları oluşturmaktadır. Varlık, herhangi bir ispatlama ameliyesine ihtiyaç duyulmaksızın bir anda kavranan şeydir. Mahiyet kavramı bir varlığın özünü ve onun kendisiyle o olduğu şey anlamında kullanılan felsefi bir kavramdır. İbn Sînâ felsefesinin en önemli problemlerinden olan varlık ve mahiyet ilişkisi, şu soruların üzerinde şekillenecektir. Gerçekten mahiyet denilen şey varlıktan ayrı bir şey midir? Acaba ikisi arasındaki ayırım kavramsal bir ayırım mıdır? Yoksa mahiyet varlığın başka bir formunu mu temsil etmektedir? Bu sorulara verilen cevaplar çerçevesinde İbn Sînâ’nın bu konularda değişik dönemlerde ve değişik eserlerinde farklı görüşlerinin olduğu görülmektedir. Bu farklı görüşleri eserleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir.

                        

 

Anahtar Kelimeler

İbn Sînâ, Varlık, Mahiyet, Şey, Zorunlu Varlık

ESSENCE AND EXISTENCE CONSEPTS IN AVICENNA’S THOUGHT

Öz

The basis of the philosophy of existence also constitutes the concepts of being and essence. Being is something that is grasped without the need for any proofing process. The concept of nature is a philosophical concept that is used to mean the essence of an being and its meaning to it. The relationship between the entity and the essence, which is one of the most important problems of the Ibn Sînâ's philosophy, will be shaped over the following questions. Is the thing that called essence really different that existence? Is the distinction between those two conceptual one? Or does the essence represent(s) another form of the existence? In the framework of the answers given to these questions, Avicenna appears to have different views on these subjects in different periods and in different works. These different views were evaluated considering his works.

Anahtar Kelimeler

Avicenna, Existence, Essence, Thing, Necessary Existent

Kaynakça

• Adamson, Peter-Taylor, Richard C., İslâm Felsefesine Giriş, İstanbul: Küre Yayınları, 2015.
• Altıntaş, Hayrani, İbn Sînâ Metafiziği, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1992.
• Aristotle, Metaphysics, (trans. W. D. Ross, Global Grey), 2017.
• Aristoteles, Metafizik, (çev. Prof. Dr. Ahmet Arslan), İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
• Atay, Hüseyin, “İslâm Felsefesinde Yaratma”, Kelam Araştırmaları Dergisi, 1/1 (2003), 3-10.
• Bulut, Zübeyir, Felsefi Kelamda Umur-i Amme, Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
• Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2010.
• Descartes, İlk felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler, (çev. Mehmet Karasan), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Dodds, E. R., The Parmenides of Plato and the Origin of the Neoplatonic 'One', The Classical Quarterly, 22,3/4 (Jul. - Oct., 1928), 129-142.
• Fahri, Macit, İslâm Felsefesi Tarihi, (çev. Kasım Turhan), İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 2000.
• Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ el-Fârâbî et-Türkî, Harfler Kitabı (Kitabu’l-Huruf), (çev. Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
• Fazlurrahman, “İbn Sina’da Mahiyet ve Varlık”, (çev.Hasan Akkanat), Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2,(2010), 193-209.
• Gazâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed elGazâlî et-Tûsî, el-Münkızu mined-Dalal, (çev. Hilmi Güngör), Ankara: Marif Vekaleti Yayınları, 1960.
• İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî erRüveyfiî, Lisanü’l-Arab, Beyrut 1414/1994.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh b. Alî b. Sînâ, Aşkın Mahiyeti Hakkında Risale, (Risale Fî Mahiyeti'l-Işk), (çev. Ahmet Ateş), İstanbul: İst. Ünv. Ed. Fak. Yay. No: 55, İbrahim Horoz Basımevi,1953.
• İbn Sînâ, en- Necât Fi’l- Hikmeti’l-Mantıkıyye ve’l-İlâhiyye, Beyrut:Dâru’l-Âfâki’l-Cedde, 1985.
• İbn Sînâ, Kitabu’ş-Şifa: II. Analitikler, (çev. Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
• İbn Sînâ, Kitabu’ş-Şifa: Kategoriler, (çev. Muhittin Macit), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2010.
• İbn Sînâ, İşaretler ve Tenbihler (el- İşarat ve’t-Tenbihat), (çev. Muhittin Macit-Ali DurusoyEkrem Demirli), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
• İbn Sînâ, Kitabu’ş-Şifa: Mantığa Giriş, (çev. Ömer Türker), İstanbul. Litera Yayıncılık, 2013.
• İbn Sînâ, en-Necât, (çev. Kübra Şenel), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2013.
• İbn Sînâ, Kitabu’ş-Şifa: Metafizik I-II, (çev. Ekrem Demirli-Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
• el-Isfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb el-İsfahânî, Müfredât, (nşr. Safvân Adnân Dâvûdî), Beyrut: Dâru’ş-Şâmiyye, 2014.
• Kindî, Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. İshâk b. es-Sabbâh, Felsefî Risaleler, (çev. Mahmut Kaya), İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
• Nasr, Seyyed Hossein, Islamıc Phılosophy From Its Orıgın To The Present, Philosophy in the Land of Prophecy, New York, Published by State University of New York Press, 2006.
• Özaykal, Kayhan, “Deconstruction of Ibn Sīnā’s Essence-Existence Distinction and the Essence of the Necessary Existent,” Darulfunûn İlahiyat, 29/1 (Haziran 2018), 25– 48.
• Platon, Parmenides, (çev. Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayıncılık, 2011.
• Türker, Ömer, “Varlık ve Anlam: Bilgi ve Bilinenin Özdeşliği Üzerine-Fahreddin eer-Râzî ve Takipçilerinden Hareketle Bir Değerlendirme”, Nazariyat: İslâm, Felsefe ve Bilim Araştırmaları Dergisi, 2014, cilt:1, sayı:1.
• Wisnovsky, Robert, İbn Sînâ’nın Şey’iyye Kavramı Üzerine Notlar, (çev.) Arzu Meral, M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 26 (2004/1), 85-118.
• Wisnovsky, Robert, İbn Sina Metafiziği, (çev. İbrahim Halil, Üçer), İstanbul: Klasik Yayınları, 2010.
• Wisnovsky, Robert,“İbn Sînâ ve İbn Sînâcı Gelenek”, İslâm Felsefesine Giriş (edt. Peter Adamson- Richard C. Taylor), İstanbul: Küre Yayınları, 2015, s. 103-149.