Jarīr b. ʿAbdallāh al-Bajalī: His Tribe and Relationship with the Prophet, and Role in Apostasy Cases

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 95 - 115, 31.05.2022

Yasemin Barlak

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1069717

Cited By: 2

Öz

The Bajīla tribe, a Yemenite tribe led by Jarīr b. ʿAbdallāh al-Bajalī, was among the Arab tribes which, after the conquest of Mecca, came to Medina to give an allegiance to the Prophet Muhammad, who introduced Jarīr to the Muslims in Medina and ensured that they embraced and respected him. He held him up as an example to other tribe leaders and kept him onside. Upon the order he took from the Prophet Muhammad, Jarīr destroyed Dhu’l-Khalaṣa one of the most famous idols of the Yemenites. After Jarīr became Muslim and owed allegiance to the Prophet’s state, he firmly adhered to his religion and state. Soon, he became comparable to the Anṣār and the Muhād̲j̲irūn in terms of closeness to the Prophet Muhammad. The Prophet was annoyed by the emerging cases of apostasy around Yemen. He needed the support of Yemeni leaders to keep the Muslim control over the Yemeni people. In this context, Jarīr did the Prophet’s bidding and also continued to serve during the caliphate of Abū Bakr by carrying out various tasks. He fought against apostates. Standing out with his handsomeness, Jarīr b. ʿAbdallāh was one of the Prophet’s companions with high Islamic sensitivity. In addition to his conciliator attitude, he made a mark with his efforts to remind people the requirements of religion as he promised the Prophet during his submission. This essay introduces Jarīr b. ʿAbdallāh and examines his tribe, the religious and political characteristics of the land he lived in, his relationship with the Prophet, and his activities during the era of Abū Bakr.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Jarīr b. ʿAbdallāh, Bajīla Tribe, Dhu’l-Khalaṣa, Apostasy

Cerîr b. Abdullah el-Becelî: Kabilesi, Hz. Peygamber İle İlişkileri ve İrtidâd Olaylarındaki Rolü

Öz

Mekke’nin fethinin ardından farklı bölgelerden Hz. Peygamber’e bağlılık bildirmek için Medine’ye gelen Arap kabileleri içerisinde Yemenli kabilelerden biri olan Becîle kabilesi ve lideri Cerîr b. Abdullah el-Becelî de bulunuyordu. Hz. Peygamber, Cerîr’i Medine’deki Müslümanlara tanıttı, insanların onu benimsemelerini ve ona saygı duymalarını sağladı. Onu diğer kabile liderlerine örnek olarak gösterdi ve yanında tuttu. Cerîr, Hz. Peygamber’den aldığı talimatla Yemenlilerin en meşhur putlarından biri olan Zülhalesa’yı imha etti. İslam’a girip Hz. Peygamber’in devletine tabi olduktan sonra dinine ve devletine sıkı sıkıya bağlandı. Kısa bir süre içinde Hz. Peygamber’e yakınlıkta en az Ensar ve Muhacir kadar ön plana çıktı. Hz. Peygamber Yemen tarafında ortaya çıkan irtidâd hareketlerinden rahatsızdı. Bölgenin Müslümanların kontrolünden çıkmaması için Yemenli liderlerin desteğine ihtiyaç duyuyordu. Cerîr bu konuda Hz. Peygamber’in isteklerini yerine getirdiği gibi Hz. Ebubekir’in halifeliği döneminde de çeşitli görevler alarak çalışmalarına devam etti. Mürtedlere karşı savaştı. Cerîr b. Abdullah güzelliği ile dikkat çeken, İslamî hassasiyeti yüksek bir sahabî idi. O uzlaştırıcı tavrının yanında Hz. Peygamber’e biat sırasında söz verdiği şekilde dinin gereklerini insanlara daima hatırlatan tutumu ile hafızalarda yer etti. Bu makalede Cerîr b. Abdullah tanıtılarak kabilesi, yaşadığı coğrafyanın dinî-siyasi konumu, Hz. Peygamber ile ilişkileri ve Hz. Ebubekir dönemindeki faaliyetleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Cerîr b. Abdullah, Becîle Kabilesi, Zülhalesa, İrtidâd Olayları

Kaynakça

• Ahmed Emin. Fecrü’l-İslâm (İslâm’ın Doğuşu). çev. Ahmed Serdaroğlu. Ankara: Kılıç Kitabevi, 1976.
• Algül, Hüseyin. “Kays b. Mekşûh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/32. Ankara: TDV Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Âlûsî, Seyyid Mahmûd Şükrî el-Bağdâdî. Bulûğu’l-ereb fî ma’rifeti ahvâli’l-Arab. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Arslantaş, Nuh. Hz. Muhammed Döneminde Yahudiler. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.
• Arslantaş, Nuh. “Zûnüvâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/511-513. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Barlak, Yasemin. “Dört Halife Dönemi Siyasî Hadiselerinde Eş’as b. Kays’ın Rolü”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (Aralık, 2016), 101-141.
• Bekrî, Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdilaziz b. Muhammed el-Bekrî el-Endelüsî. Muʿcemü me’sta’cem min esmâi’l-bilâd ve’l-mevâdî. 4 Cilt. Âlemü’l-Kütüb, 3. Basım, Beyrut: 1403/1983.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvud. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
• Bilge, Mustafa L. “Necran”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/507-508. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-Buhârî. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Heyet. 9 Cilt. Bulak: (Sultaniyye) el-Matbaatü’l-Kübra el-Emîriyye, 1311/1893.
• Cevad Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslam. 20 Cilt. b.y.: Dâru’s-Sâkî, 1422/2001.
• Dilek, Mehmet. “Cerîr b. Abdullah’ın Rivayet Ettiği Hadisler”. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi 9 (Haziran 2020), 111-149.
• Dilek, Mehmet vd. “Cerîr b. Abdullah’ın Rivayet Ettiği Ahkâm Hadisleri”, Turkish Academic Research Review 5/3 (2020), 410-437.
• Fayda, Mustafa. İslâmiyetin Güney Arabistan’a Yayılışı. Ankara: AÜİF Yayınları, 1982.
• Fayda, Mustafa. “Cerîr b. Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/410-411. TDV Yayınları, İstanbul: 1993.
• Günaltay, Şemseddin. İslam Öncesi Araplar ve Dinleri. sad. M. Mahfuz Söylemez - Mustafa Hizmetli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1997.
• Harman, Ömer Faruk. “Zülhalesa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/561. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Hitti, Philip K. Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Âsım en-Nemerî el-Kurtubî, el-İstî’âb fî ma’rifeti’l-aṣḥâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1412/1992.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdü’s-Selâm Tedmürî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.
• İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ümeyye b. Amr el-Bağdadi. el-Muhabber. thk. Ilse Lichtenstädter. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1431/2010.
• İbn Hacer Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• İbn Havkal, 10. Asırda İslâm Coğrafyası. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2014.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî ez-Zâhirî. Cemheretü ensâbi’l-Arab. thk. Heyet. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Tahâ Abdurraûf Sa’d. 2 Cilt. b.y.:Şirketu't-Tabba'atu'l- Fenniyyetu'l-Muttahide, ts.
• İbn Hurdâzbih, Ebu’l-Kâsım Ubeydullah b. Abdullah el-Ma’rûf. el-Mesâlik ve’l-memâlik, Beyrut: Dâru Sâdır Ofset Leiden, 1306/1889.
• İbnü’l-Kelbî Ebû Manzur Hişam b. Muhammed. Kitâbü’l-esnâm, thk. Ahmed Zeki Paşa. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 4. Basım, 1421/2000.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn. Lisânü’l-Arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414/1993.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Menî’ el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• Kandemir, M. Yaşar. “Hâlid b. Saîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/287-288. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Kapar, Mehmet Ali. Heyetler Hz. Peygamber Dönemi Diplomasi. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2017.
• Kara, Cahid. “Heyetler Yılı (Senetü’l-Vüfûd): Tarihsel Arka Plan Üzerine Bir İnceleme”, İSTEM 23 (2014), 101-162.
• Kazancı, Ahmet Lütfi. “Ebrehe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/79-80. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Kelpetin, Mahmut. İslâm Öncesi Güney ve Kuzey Arabistan. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.
• Kur’ân Yolu (Erişim 10 Nisan 2022), el-Burûc 85/4-10. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Kur’ân Yolu (Erişim 13 Nisan 2022), el-Fîl 105/1-5. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Kur’ân Yolu. (Erişim 30 Ocak 2022), el-Kureyş 106/1-4. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Kur’ân Yolu. (Erişim 08 Ocak 2022), el-Mü’minûn 23/84-90. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Minkarî, Nasr b. Müzâhim. Vak’atü Sıffîn. thk. Abdüsselam Muhammed Hârûn. Beyrut: y.y., 1410/1990.
• Mukaddemî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. et-Târîḫ ve esmâʾü'l-muḥaddis̱în ve künâhüm. thk. Muhammed b. İbrahim el-Luhayyidân. b.y.: Dâru’l-Kütüb ve’s-Sünne, 1415/1994.
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Yayınları, 1995.
• Özkan, Halit. “Zülkelâ el-Himyerî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/568-569. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Palabıyık, Hanefî. “Araplarda Putperestlik ve Hicaz Putlarından/Beytlerinden Biri Olarak ‘Zülhalesa’”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (Bahar 2017), 7-38.
• Savaş, Rıza. “İslâm’dan Önce Hicaz Bölgesindeki Araplarda Tarih”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 7 (1992), 257-268.
• Sönmez, Zekiye. “Necrân'da Hıristiyanlık ve Hz. Muhammed'in Necrân Hıristiyan Din Adamlarıyla Münasebetleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/2 (2017), 117-148.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb Mutîi’l-Hamiyyi’ş-Şâmî Ebû’l-Kâsım. Mu’cemü’l-kebîr. thk. Hamdi b. Abdilmecid eş-Şâmî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 2. Basım, 1415/1994.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd b. Kesîr b. Gâlib el-Âmülî Ebû Ca’fer. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 2. Basım, 1387/1967.
• Uslu, Recep. “Hums”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/364-365. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer b. Vakidi’s-Sehmî bi’l-Vela el-Medenî ebû Abdillah. Kitâbu’r-ridde. thk. Yahyâ el-Cebûrî. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1410/1990.
• Ya’kûbî, Ahmed b. İshak b. Ca’fer b. Vehb b. Vâzıh. el-Buldân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• Ya’kûbî, Ahmed b. İshak b. Ca’fer b. Vehb b. Vâzıh. Târîhu’l-Ya’kûbî. nşr. Halîl el-Mansûr. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1423/2002.
• Yâkūt el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn el-Bağdâdî er-Rûmî. Muʿcemü’l-büldân, 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1416/1995.
• Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. thk. Mecmûatü mine’l-Muhakkikîn bieşrâf eş-Şeyh Şuayb el-Arnavûd. 25 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405/1985.