Nekre Sîğa Kullanımındaki Belağatsal Amaçların Kur'an-ı Kerim'in Türkçe Çevirilerindeki Yansımaları: Eleştirel Bir Çalışma

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 422 - 444, 30.11.2023

Salih Derşevi

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1339214

Öz

Bu çalışma, Kur’an metnindeki belağatsal meselelere değinme noktasında Türkçe çevirilerin yeterliliğini ele almaktadır. Türk toplumunda meşhur olan Kur’an çevirilerinden beşini karşılaştırmalı bir şekilde inceleyerek bu Türkçe çevirilerin nekre siğa kullanımından doğan ikincil anlamların en bilinenlerini ne ölçüde dikkate aldığına ışık tutulmaktadır. Zira ikincil anlamlar, temel manalara bağlıdır ve Kur’an-ı Kerim’in hedeflerini ifade etmede daha az önemli değildir. Çalışma, Türkçe çevirilerin tefsirî çeviri olduklarını ve asıl metnin nazmına, lafızlarının tertibine veya adedine bağlı kalmaksızın Türk dilinde ifade edilebilen ve dengi bulunan mana ve amaçları aktardıklarını öne sürmektedir. Araştırma sonucunda Türkçe çevirilerin yalnızca tekillik manasını zikrettiği ve küçük eklemelerle ifade edilmesi mümkün olan sair manalara işaret etmediği görülmüştür. Yani mana aktarımında görmezden gelinemeyecek bir kusur ve eksikliğin mevcut olduğu anlaşılmaktadır. İşte bu durum, mevzubahis işle ilgili kurum ve bireylere imkanların elverdiği ve hedef dilin kaidelerinin müsaade ettiği ölçüde Kur’an-ı Kerim’in belağatsal sırları üzerinde durma ve onlara işaret etme vazifesini yüklemektedir

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Nekre, Siğa, Kur’an-ı Kerim, Türkçe Mealler

The Rhetorical Purposes of the Indefinite Form in the Turkish Translations of the Holy Qur'ān - A Critical Study

Öz

The study deals with the efficiency of Turkish translations in dealing with rhetorical issues in the Quranic text, as it sheds light on the extent to which they consider the most famous second meanings performed by the indefinite form, through a comparative study that included five of the translations circulated among the Turks. The study supposes that the Turkish translations are an interpretive translation that conveys meanings and purposes that have no counterpart and can be expressed in the Turkish language without being restricted by the Nazm of the origin, the order or number of its words. It appeared to the researcher that these translations mentioned the meaning of singulars only and neglected to refer to all other meanings with the possibility of expressing them with a slight addition, Which means that there’s a defect in the translation and a shortcoming in conveying the meaning that shouldn’t be ignored.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Purposes, Indefiniteness, Qurʾān Translation, Turkish Language

الأغراض البلاغية لصيغة التنكير في الترجمات التركية للقرآن الكريم: دراسة نقدية

Öz

تناولت الدراسة كفاءة الترجمات التركية في التعامل مع المسائل البلاغية في النص القرآني. حيث سلطت الضوء على مدى مراعاتها لأشهر المعاني الثانية التي تؤديها صيغة التنكير، من خلال دراسة مقارنة شملت خمسة من الترجمات المتداولة بين الأتراك. ذلك أن المعاني الثانية تابعة للمعاني الأصلية ولا تقل عنها أهمية في التعبير عن أغراض القرآن الكريم. والدراسة تفترض أن الترجمات التركية ترجمة تفسيرية، تنقل من المعاني والأغراض ما له نظير ويمكن التعبير عنه في اللغة التركية دون تقيد بنظم الأصل أو ترتيب ألفاظه أو عددها. وظهر للباحث أن هذه الترجمات ذكرت معنى الإفراد فقط، وأغفلت الإشارة إلى سائر المعاني الأخرى مع إمكانية التعبير عنها بزيادة يسيرة. مما يعنى أن ثمة خللاً في الترجمة وقصوراً في نقل المعنى لا ينبغي تجاهله، وهو الأمر الذي يفرض على المؤسسات والأفراد القائمين على هذا الشأن العناية بالأسرار البلاغية للقرآن الكريم والإشارة إليها قدر ما يَتَّسِعُ المقام وتسمح به قواعد اللغة الهدف.

Anahtar Kelimeler

اللغة العربية, أغراض, تنكير, القرآن الكريم, ترجمة

Kaynakça

• Aleviyyi, Yahya b. Hamza. Tirazu’l-Esrarul Belağa ve Ulum Hakaikul İcaz. Beyrut: el-Mektebetü'l- Asriyye, 1423.
• Âlûsî, Mahmud b. Abdullah. Rūhu’l Me'ānī fī Tefsīri’l Kur’āni’l 'Azīm ve's sub'ul methānī. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• Avnî, Hamid. el-Minhâcu'l-vâdıh li'l-belâğa. Kahire: Mektebetü'l-Ezheriye li't-Turâs, 1431.
• Beğavi, Hüseyin b. Mesud. Mealimut-Tenzil fî Tefsiril-Kurân. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l Arabi, 1420.
• Cürcânî, Abdulkâhir. Delâilu’l-‘İcâz. Kahire: Dâru’l-Medenî, 1992.
• Ebu Musa, Muhammed. el-Hasâisut-Terâkîb. Mısır: Mektebetu Vehbe, 1431.
• Ebüssuûd, Muhammed b. Muhammed. İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l Arabi, 1431.
• Habenneke, Abdurrahman. el-Belâgatü'l-'arabiyye. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1996.
• Hefny, Rabie. Belharb, Fatima Zohra. "Investing Electronic dictionaries in Arabic Distance Learning". 1. Pandemi Sürecinde Yabacı Dil Öğretimi Uluslararası Kongresi. Mahmud Kaddum. 2/199-218.İstanbul: Hiperyayın , 2021.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Darut-Tunusiyye, 1984.
• Kâlu, Muhammed. Tercümetu’l-Kur’âni beynel-Hazari ve’l-İbâhat. Dubâi: Câmiatu Dâru’l-bir, 2011.
• Kazvînî, Muhammed b. Abdurrahman. el-Îzâh fî Ulûmi'l-Belâğa. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1431.
• Khattab, Khattab Ahmed khitab. "Almalahin Bayn Altadlil Waltaawil Dirasat Lughawiat Tahlilia". Beşerî ve Vahyî İlimlerin Entegrasyonu: Mevcut ve Beklentiler. Ankara: İlahiyat. 2023
• Khattab, Khattab Ahmed. "Kalimat Altawhid Fi Alquran Alkarim Dirasat Lughawia". Majalat Jamieat Alshaariqa A/17-2/1996/2339 - 2019)
• Merâgî, Muhammed Mustafa. Bahsu fi Tercümet’il-Kur’anı Kerim ve Ahkamihâ. Kahire: Matbaatu’r-Ragâib, 1936.
• Nesefî, Abdullah b. Ahmed. Medârikü't-tenzîl ve hakāiku't-teʾvîl. Beyrut: Darü'l-Kelimi't-Tayyib, 1998.
• Ṣaʿîdî, ʿAbdulmuteʿâl. Büğyetül-İḍâḥ Litelẖîṣı'l-Miftâḥ. Kahire: Mektebeu’l-Edeb, 2005.
• Sârâyire, Nuh Atâullah. et-târif ve tenkir Beynen-Nahviyyin ve Lugaviyyin. Yüksek Lisans: Mu’te Üniversitesi, 2007.
• Sekkâkî, Yusuf b. Muhammed b. Ali. Miftahul Ulum. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
• Sübkî, Ahmed b. Ali. 'Arûsu'l-efrâh fî şerhi Telhîsi'l-miftâh. Beyrut: el-Mektebetü'l-'Asriyye, 2003.
• Şâtibî, İbrahim b. Musa b. Muhammed. el-Muvâfakât. Suudiye: Dâru İbn Affân, 1997.
• Zehebî, Muhammed Seyyid Hüseyin. et-Tefsîr ve'l-Müfessirûn. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1431.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf ‘An Hakā’ikı Ğavâmidı’t-Tenzîl Ve ‘Uyûni’l-Ekāvîl Fî Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabi, 1407.
• Zerkeşi, Bedreddin b. Bahâdır. el-Burhan fi Ulumi'l-Kur'an. Beyrut: Dâru İhyâi’ Kütüb Arabi, 1957.
• Zürkânî, Muhammed Abdulazim. Menâhilü'l- İrfan fî Ulûmi'l-Kur'ân. Mısır: Matbaa İsa el-bâbî el-halebî, 1431.