İki Kutsal Şehir Kudüs ve Mekke’nin Kader Birliği Üzerine: Hârun Hâşim Reşîd’in Ümmü’l-Kurâ ve Beytü’l-Makdis Adlı Kasidesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 20 - 31, 31.05.2024

Zahir Aslan

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1399987

Öz

Müslümanların ilk kıblesi Mescid-i Aksa’nın bulunduğu Kudüs, tarihin farklı dönemlerinde olduğu gibi günümüzde de işgal, yıkım ve acılara şahitlik etmiştir. Semâvî din mensuplarınca kutsal kabul edilen Kudüs, bu yönüyle birçok alanda çalışmalara konu olmuştur. Bu çalışmaların en dikkate değer olanlarından biri de Kudüs’e yazılan şiirlerdir. Toplumun aynası olan şiir aynı zamanda tarihi yaşanmışlıkları edebî bir anlatımla dile getiren en etkili araçlardan biridir. XX. yüzyıl Filistin şiirinin önemli isimlerinden biri olan Hârûn Hâşim Reşîd de “Ümmü’l-Kurâ ve Beytü’l-Makdis” adlı kasidesinde Filistin’in son yüzyılda yaşadığı acıları iki kutsal şehir Kudüs ve Mekke’yi birlikte ele alarak anlatmıştır. Harun Haşim Reşîd, Mekke’nin kutsiyeti, ilk Müslümanların fazileti, çektikleri sıkıntılar ve ümmetin birlik olmasının önemini belirttikten sonra Kudüs üzerinden Filistin halkının çektiği acılar ve şehrin çiğnenen kutsallığını konu etmiştir. Şair konuyu edebi sanatlardan istifade ederek sade ancak çarpıcı bir şekilde işlemiştir. Bu çalışmada Hârûn Hâşim Reşîd’in hayatı, şairliği, kasidenin edebî önemi ve ele aldığı konular anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Kaside, Mekke, Kudüs, Hârûn Hâşim Reşîd

On the Unity of Destiny of the Two Holy Cities, Jerusalem and Mecca: Haroun Hashim Rashid’s Ode called Umm al-Qura and Bayt al-Maqdis

Öz

Jerusalem, where Masjid al-Aqsa, the first qibla of Muslims, is located, has witnessed occupation, destruction and suffering in different periods of history as well as today. Jerusalem, which is considered sacred by the members of the Abrahamic religion, has been the subject of studies in many fields in this respect. One of the most remarkable of these studies is the poems written to Jerusalem. Poetry, which is the mirror of society, is also one of the most effective tools that express historical experiences in a literary narrative. Haroun Hashim Rashid, one of the important names of Palestinian poetry in the 20th century, in his ode “Umm al-Qura and Bayt al-Maqdis”, describes the sufferings of Palestine in the last century by considering the two holy cities, Jerusalem and Mecca together. After stating the sanctity of Mecca, the virtue of the first Muslims, the hardships they suffered and the importance of the unity of the ummah, Haroun Hashim Rashid talked about the suffering of the Palestinian people through Jerusalem and the violated sanctity of the city. The poet handled the subject in a simple but striking way by making use of literary arts. In this study, the life of Haroun Hashim Rashid, his poetry, the literary importance of the ode and the subjects he dealt with are explained.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Ode, Mecca, Jerusalem, Haroun Hashim Rashid

Kaynakça

• Abdurrezzak, Hasan İbrahim. el-Belâğatü’s-sâfiyye fi’l-meânî ve’l-beyân ve’l-bedî‘. Kahire: Mektebetu’l-Ezheriyye, 2006.
• ʻAtîk, Abdulazîz. İlmu’l-Beyân. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-ʻArabiyye, 1982.
• ʻAtîk, Abdulazîz. İlmu’l-Me‘ânî. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-ʻArabiyye, 2009.
• Cerrâr, Hüsnî Ethem. Nekbetu Filistîn. Amman: Dâru’l-Memûn, 2008.
• Duveyk, Cevdet Süleyman. el-Mekânu’l-Filistîni fî şi‘rî Hârûn Hâşim Reşîd. (Yüksek Lisans Tezi, Hebron Üniversitesi. Batı Şeria Filistin). Erişim adresi: http://dspace.hebron.edu/xmlui/handle/123456789/382
• Dayf, Şevkî. Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Meârif, 1990.
• Eşter, Salih. Fî Şi‘ri’n-Nekbe. Şam: Matbaatu Câmi‘eti Dımaşk, 1960.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l-Belâğati fî’l-Me‘ânî ve’l-Beyân ve’l-Bedî‘. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Hemmûd, Naciyye Fâyiz. “Sûretu’l-lâci’l-Filistînî fî Şi‘ri Hârûn Hâşim Reşîd Dîvânu “Ma‘al-Ğurabâ” Nemuzecen”. Mecelletu Câmi‘eti Kudüs li’l-Ebhâs ve’d-Dirâsât, 29/2 (2013), 11-50.
• İbnü’l-Mu‘tez, Abdullah b. Muhammed el-Abbâsî. el-Bedî‘. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1990.
• Kacce, Muhammed. el-Kuds fî ‘uyûni’ş-şu‘ârâ. Katar: Vizâretü’s-Sekâfeti ve’l-Funûni ve’t-Türâs, 2013.
• Keyyâlî, Abdülvehhâb. Târîhu Filistîn el-hadîs. Beyrut: el-Müessesetü’l-Arabiyye, 1990.
• Meydânî, Abdurrahman Habenneke. el-Belâğetü’l-Arabiyye. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1996.
• Nâfi, İmâd Ahmed Said. ed-Delâletu’n-Nahviyye fi Dîvâni Hârûn Hâşim Reşîd. Filistin: Kudüs Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Selâme, Maysun Yezid Muhammed. Balfour Deklarasyonunun Modern Filistin Şiirine Yansıması 1917-1948. Filistin: Kudüs Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Şimşek, Sultan. “Edebu’l-avde” Kavramı ve İlyas Hûri’nin Babu’ş-Şems Romanı. Uluslararası Vatana Dönüş Edebiyatı Göç ve İltica: Irak-Suriye-Filistin Sempozyumu, İstanbul: 2020.