Davetçilerin Hataları ve Nebevi Metodoloji Işığında Çözüm Yolları

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 75 - 91, 31.05.2024

Ayman Aldoorı

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1423991

Öz

Bu çalışma, Allah’a davet yolunda Müslüman davetçilerin ve davet edilenlerin düştükleri önemli hataları göstermek ve bunları Resulullah’ın (s.a.v.) rehberliği ve sünneti seniyyesi ışığında onu bizlere koyduğu kaideler çerçevesinde düzeltme ve bunlarla başa çıkma yollarını açıklamaktadır. Bu doğrultuda çalışma, davetçilerin düştükleri şu altı hatayı içermektedir: Kibir ve kendini beğenmişlik, eylemlerde ve sözlerde dikkatsizlik, bıkkınlık ve sabırsızlık, davet söylemini yenilememek, davet yönteminde bilinçsizlik, merhametten ve hoşgörüden uzaklaşmak. Davetçinin gurur ve kibirden çıkıp hakikate teslim olması, başkalarına rol model olduğunu ve eylemlerinin izlendiğini ve başkaları için rol model olduğunu unutmaması, aynı zamanda davetçinin sabırlı, hoşgörülü olması ve insanlarla muamelesinde hikmetli davranması gerekliliği bu çalışmanın vardığı önemli hususlar arasında yer almaktadır. Hükümlerde tedrîcîlik, davet edilen bireylerin her birine kapasitesi ve seviyesine uygun, şartların olgunlaşmış olduğu gözetilerek bilinçlendirmeyi hedefledim. Ayrıca davet edilenlerin durumları gözetilerek, zaman ve mekan şartlarının olgunlaşması ve buna bağlı olarak yeni yöntem ve üslupların tespiti ve bu yeni yöntemlere olan ihtiyacımızı anlattım.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hatalar, Tebliğ, Davet, Yöntem

هفوات الدَّاعية وعلاجها في ضوء المنهج النبوي

Öz

هدفت هذه الدّراسة إلى إبراز أهم الهفوات التي يقع فيها الدّاعية إلى الله والتي تحول دون تحقق الهدف المرجو، مع بيان القواعد التي خطها النبي صلى الله عليه وسلم للداعية والتي رسمت منهجا نبويًا قويمًا لتصويب تلك الهفوات وقد حوت الدّراسة على ستة هفوات يقع فيها الدّاعية منها ما يتعلق بشخصية الداعية وسلوكه والمتمثلة بـ: التّعالي والغرور، وعدم التّحرز في الأقوال والأفعال، والضّجر وعدم التّحلي بالصّبر، والتّعنت والابتعاد عن الرّحمة واللّين، ومنها ما يتعلق بمنهج الداعية، وهي: عدم مراعاة تجديد الخطاب الدّعوي، والتخلّي عن الوعي والمنهجيّة في أسلوب الدّعوة، ومن أهم ما توصلت له هذه الدراسة وجوب ترفُّع الداعية عن الغرور والخضوع للحق، وأن يضع نصب عينيه أنّه قدوة للآخرين وتصرفاته مراقبة، كما يجب عليه الصبر والتحمّل والحكمة في التعامل مع الناس، والتّدرج في الأحكام والوعي في معرفة الظروف والهيئات والأحوال واختيار المنهج الذي يناسب كل شخص من الأشخاص ، والعمل على تجديد الوسائل والأساليب الدّعوية لتراعي أحوال المدعوين وظروفهم المكانية والزمانية.

Anahtar Kelimeler

السنة النبوية, هفوات, الدّاعية, الدعوة, منهج

The Mistakes of the Preacher and Their Remedies in Light of the Prophetic Methodology

Öz

This study focuses on identifying and rectifying prevalent errors among Islamic preachers, guided by the principles outlined by Prophet Muhammad. It explores six key errors encompassing both the preacher's conduct and methodology. These errors include manifestations of arrogance, recklessness in speech, impatience, obstinacy, and a failure to innovate in their preaching discourse. Emphasis is placed on preachers transcending arrogance, embodying patience and wisdom, and adapting their approach to suit individual circumstances. The study advocates for a compassionate and methodical preaching style that considers the audience's context. It underscores the importance of preachers serving as role models, aligning their actions with Islamic teachings, and continually refining their preaching methods to address the evolving needs of their audience. Ultimately, the study seeks to foster a more effective and impactful approach to Islamic preaching, rooted in humility, empathy, and a commitment to spiritual guidance.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Mistakes, Preacher, Invitation, Methodology

Kaynakça

• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahîhu elBuhârî. thk. Muhammed b. Zuheyr b. Nâsır, Beyrut: Dâru Tavku’n-Necât, 2001.
• Ebû Dâvud, Süleymân İbnü’l Eş’as Sicistânî el-Ezdi. Sünen-i Ebû Dâvud. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle,2009/1430.
• ed-Dârekutnî, Ali b. Ömer. Sünenü’d-Dârekutnî. thk. Şuayb Arnaut, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1424/2004.
• ed-Dârimî Abdullah b. Abdurrahman. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esed ed-Dârânî, Riyad: Dâru’l-Muğnî li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 1412/2000.
• el-Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali, Delâlilü’n-Nübüvve. Thk Abdülmu‘ti Kal‘acî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
• el-Hâkim, Muhammed b. Abdullah en-Neysâbûrî. el-Müstedrek alâ es-Sahîheyn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l İlmiyye, 1990.
• el-Kârî, Ali b. Sultan Muhammed el-Molla el-Herevî. Mirkâtu’l-Mefâtîh Şerh Mişkâtu’l-Mesâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
• el-Kurtubî, Yusuf b. Abdullah b. Abdilber. Câmiu Beyâni’l-İlm ve Fadlihî. thk. Ebi’l-Eşbâl ez-Züheyr, Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
• el-Münâvi, Muhammed Abdürraûf. Feyzü’l-Kadîr. Mısır: el-Mektebetü’l-Ticariyyati’l-Kübrâ, 1937.
• el-Qannuji, Muhammad Siddiq Khan. Fath al-Bayan fi Makasid al-Qur'an. Beyrut, Al-Asriyya Basım ve Yayım Kütüphanesi, 1412 / 1992.
• el-Vellevî, Muhammed b. Ali el-İsyubî, Zehiretü’l-Ukbâ fi Şerhi’l-Muctebâ. Mekke: Daru Ale Birum li’n-Neşrî ve’t-Tevzi’, 2003.
• en-Nesâî, Ahmed b. Şuayb b. Ali. Amelü’l-Yevm ve’l- Leyle. thk. Faruk Hammâde, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1406.
• eş-Şafiî, Muhammed b. İdris, er-Risale, thk. Ahmed Şakir, Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1940.
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah. Neylü’l-Evtâr. thk. Âsımüddin es-Sabâbtî, Mısır: Dâru’l-Hadis, 1413/1993.
• eş-Şeybânî, Ahmed Ahmed b. Muhammed b. Hanbel. Müsned, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• et-Tîbî, Şerefüddin el-Hüseyn b. Abdullah. el-Kâşif an Hakâiki’s-Sünen, Mekke: Mektebetü Nazzâr Mustafa el-Bâz, 1417/1997.
• İbn Battâl, Alî b. Halef el-Kurtubî. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Riyâd: Mektebetu'r-Ruşd, 1423/2003.,
• İbn Hacer, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrût: Dâru’l-ma‘rife, 1379.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd b. Mâce el-Kazvînî. Sünen-i İbn-Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki, Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
• İbn Miftâh, Muhammed b. Miftâh el-Makdisî. el-Âdâbu’ş-Şer‘iyye ve’l Menhu’l-Mer‘iyye. Beyrut: âlemü’l-Kütüb, t.y.
• İbn Receb, Abdurrahman b. Ahmed. Câmiu’l-Ulûm ve’l-Ahkâm fî Şerhi Hamsîne Hadîsen min Cevâmi‘i’l-Kelim., Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1422/2001.
• İbnü’l-Cevzî, Cemalüddin Abdurrahman b. Ali. Keşfü’l-Müşkil min Hadîsi’s-Sahîhayn.thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, Riyad: Dâru’l-Vatan, t.y.
• İbnü’l-Kayyım, Muhammed b. Ebî Bekr b. İbn Kayyım el-Cevzîyye. İ‘lâmu’l-Muvakki‘în an Râbbi’l-Âlemîn. thk. Taha Abdürrauf Sa‘d, Kahire: Mektebetü Külliyâti’l-Ezheriyye, 1388/1968.
• İbnü’l-Mülakkin, Ömer b. Ali b. Ahmed. et’Tevzîh li Şerhi’l-Câmi‘i’s-Sahîh. Dimaşk: Dâru’n-Nevâdir, 1429/2008.
• Gazali, Ebu Hamid Muhammed bin Muhammed el-Tusi. 'iihya' eulum aldiyn, Beyrut: Dâru’l-maerifa, t.y.
• Kâdi İyâz, İyâz b. Musa b. İyâz es-Sıbtî. İkmâlu’l-Mu‘lim bi-Fevâidi Müslim. thk. Yahya İsmail, Mısır: Dâru’l-Vefâ li’t-Tibâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 1419/1998.
• Kurtubî, Ahmed b. Ömer. el-Müfhem limâ Eşkele min Telhîs-i Kitâb-i Müslim. Şam: Dâr-ı İbn Keîr, 1996.
• Müslim, Müslim b. Haccac. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrût: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, 1954.
• Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb b. Alî. es-Sünenü’l-Kübrâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1421/2001.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Eşref. el-Minhâç şerhu Sahîhi Müslim bin el-Haccac, Beyrût: Dâru İhyâi’t-turâs, 1972.
• Taberânî, Süleymen b. Ahmed el-lahmî et-Taberân. el-M’ucemu’l-kebîr, thk. Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî, Mektebetü İbni Teymiyye, İkinci Baskı, Kahire tsz.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsa. Sünenü’t-Tirmizî. Beyrût, Müessesetü’r-Risâle,2009.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. Siyeru Alamin Nübela. Kahire: Dâru’l Hadis, 2006/1427.