Life, Works and Some Grammar Views of Mebramân

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 364 - 378, 30.11.2024

Selim Tekin

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1496206

Öz

Many linguists have taken part in Arabic language studies since its birth and contributed to their development with their comments and works they have written. One of these linguists, the subject of our study, is Mabraman (d. 326/937). Living in Bagdad in Hijri fourth century, Mabraman took grammar lessons from prominent linguists, and taught some linguists grammar, and wrote many grammar books. Though his books have not reached today, many grammar books give place to some of his grammar views. The aim of this study is to provide information about Mabraman’s life and works, and collect his comments scattered in grammar books. In the study, information collecting and analyzing methods compatible with the feature of the subject were used. Consequently, it was tried to show his place in Arabic Language grammar studies and put forth his life and grammar comments.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Mabraman, Grammar History, Grammar Comments, Views of Mabraman

Mebramân Hayatı, Eserleri ve Bazı Gramer Görüşleri

Öz

Arap gramer çalışmalarına doğuşundan günümüze kadar birçok dilci katılmış, çeşitli yorumlar ve te’lif ettikleri eserlerle Arap gramer çalışmalarının ilerlemesine katkıda bulunmuşlardır. Bu dilcilerden birisi de çalışmamızın konusu olan Mebramân’dır (ö. 326/937). Hicri dördüncü asırda Bağdat’ta yaşamış olan Mebramân önemli dilcilerden gramer dersleri almış, meşhur bazı dilcilere dersler vermiş, birçok gramer kitabı kaleme almıştır. Her ne kadar kitapları günümüze ulaşmamış olsa da birçok gramer kitaplarında onun bazı gramer görüşlerine yer verilmektedir. Bu çalışmanın amacı Mebramân’ın hayatı ve eserleri hakkında bilgi sunmak, gramer kitabında dağınık halde bulunan yorumlarını bir araya getirmektir. Çalışmada konunun özelliğine uygun olarak bilgi toplama ve analiz yöntemi kullanıldı. Sonuç olarak Mebramân’ın hayatı ve gramer yorumları ortaya konularak Arap gramer çalışmalarındaki yeri gösterilmeye çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Mebramân, Gramer Tarihi, Gramer Yorumları, Mebramân’ın Görüşleri

Kaynakça

• Berde‘î, Sadullah el-. Hadâiku’d-dekâik. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. et-Tezyîl ve’t-tekmîl fî Şerhi Kitâbi’t-teshîl. thk. Hasan Hindâvî. 11 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2000.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-darab min lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1998.
• Esterâbâdî, Muhammed b. el-Hasan er-Radî el-. Şerhu Şâfiyeti İbni’l-Hâcib. thk. Muhammed Nûr el-Hasan vd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1975.
• Ezherî, Halid b. Abdullah b. Ebûbekr b. Muhammed el-. Şerhu’t-Tasrîh ale’t-tevdîh. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2000.
• Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Yakub el-. el-Kâmûsu’l-muhît. ed. Muhammed Naîm el-Araksûsî. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 2005.
• Hamevî, Yâkūt el-. Mu‘cemü’l-Üdebâ. thk. İhsan Abbas. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1993.
• İbn Hişâm, Cemâluddin İbn Hişâm el-Ensârî. Muğni’l-lebîb ‘an kutubi’l-e‘ârîb. thk. Mâzin el-Mübârek-Muhammed Ali Hamdullah. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1985.
• İbn Hişâm, Cemâluddin İbn Hişâm el-Ensârî. Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Kahire: Kahire, 11. Basım, 1963.
• İbn Vellâd et-Temîmî, Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed. el-İntisâr li Sîbeveyhi ale’l-Müberred. thk. Züheyr Abdulmuhsin Sultân. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1996.
• İbnü’l-İmâd, Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî el-Hanbelî. Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. thk. Abdulkadir el-Arnavût-Mahmut el-Arnavût. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İbni Kesir, 1986.
• Kıftî, Ebü’l-Hasen Cemâlüddîn Alî b. Yûsuf b. İbrâhîm b. Abdilvâhid eş-Şeybânî el-. İnbâhü’r-ruvât ʿalâ enbâhi’n-nüḥât. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1982.
• Meylânî, Muhammed b. Abdurrahim b. Muhammed el-Umerî el-. Şerhu’l-Muğnî fi’n-nahv. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Ahmed b. Rıfat b. Osman Hilmî el-Karâhisârî vd. 8 Cilt. Türkiye: Dâru’t-Tıbâati’l-Âmire, 1334.
• Sabbân, Ebû’l-İrfân Muhammed b. Ali es-. Hâşiyetu’s-Sabbân alâ Şerhi’l-Eşmûnî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
• Safedî, Salâhuddin Halil b. Aybek es-. el-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Nebil Ebû Amse vd. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, 1998.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî. el-Kitâb. thk. Abduselam Harun. 4 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1988.
• Sîrâfî, Ebû Saîd el-Hasan b. Abdullah b. el-Merzubânî es-. Şerhu Kitâbi Sîbeveyhi. thk. Ahmed Hasan Mehdelî-Ali Seyyid Ali. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2008.
• Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr es-. Buğyetu’l-vu‘ât fi tabakâti’l-luğaviyyîn ve’n-nuhât. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, ts.
• Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr es-. Hem‘u’l-hevâmi‘ fî şerhi cem‘i’l-cevâmi‘. thk. Abdulhamid Hindâvî. 3 Cilt. Mısır: el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye, ts.
• Zebîdî, Muhammed Murtazâ el-Huseynî ez-. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Komisyon. 40 Cilt. Kuveyt: Vizâretu’l-İrşâd ve’l-Enbâ’, 1965.
• Ziriklî, Hayruddin ez-. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 15.Baskı., 2002.
• Zübeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen b. Abdillâh b. Mezhic ez-. Tabaḳâtü’n-naḥviyyîn ve’l-luġaviyyîn. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. Kahire: Dâru’l- Meârif, 1952.