Metapoetry In Arabic Poetry

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 41 - 61, 31.05.2025

Emrullah Tanır

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1603371

Öz

Poetry is a centuries-old means of expression that reflects the inner world of human beings and the complex structure of the society in which they live. In addition to articulating their personal sentiments, poets serve as cultural observers, chronicling social developments and illuminating historical processes. Meta-poetry occupies a significant position within this extensive tradition. In the most general sense, the term can be defined as a collection of poems that address the subject of poetry itself and the role of the poet. In such poems, poets elucidate the essence of poetry, delineate its ideal form, and delineate the poet's responsibilities towards society and individuals. This article employs a thematic approach to analyse meta-poetic discourse in Arabic poetry. Qualitative analyses of selected examples from the classical and modern periods reveal that themes such as the dimensions of poetry, including reality, aesthetics and authenticity, and the moral responsibility and social role of the poet, emerge as prominent subjects. Meta-poetry in Arabic poetry provides poets with a platform to interrogate their poetic thoughts and offers a critical perspective on the art of poetry.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature , Poetry , Poet , Metapoetry

Arap Şiirinde Metaşiir

Öz

Şiir, insanın iç dünyasını ve yaşadığı toplumun karmaşık yapısını yansıtan, yüzyıllardır süregelen bir ifade aracıdır. Şairler, şiirleriyle yalnızca kişisel duygularını dile getirmekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal nabzı tutar, kültürel değişimlere tanıklık eder ve tarihsel süreçlere ışık tutarlar. Bu zengin geleneğin içinde metaşiir önemli bir yer tutar. Bu kavram, en genel anlamıyla 'şiir ve şairi konu edinen şiirler' olarak tanımlanabilir. Şairler, bu tür şiirlerde, şiirin ne olduğu, ne olması gerektiği ve şairin topluma ve bireylere karşı sorumlulukları üzerinde dururlar. Bu makale, Arap şiirinde metaşiirsel söylemi tematik bir bakışla incelemektedir. Klasik ve modern dönemden seçilen örnekler üzerinde yapılan nitel analizler sonucunda, şiirin gerçeklik, estetik ve özgünlük gibi boyutları ile şâirin ahlâkî sorumluluğu ve toplumsal rolü gibi temaların ön plana çıktığı görülmüştür. Arap şiirindeki metaşiir, şairlerin poetik düşüncelerini sorgulamalarını sağlarken, şiir sanatına dair eleştirisel bir perspektif sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı , Şiir , Şair , Metaşiir

Kaynakça

• Abdülhamîd, Îhâb. Şerhâ Ebi’l-‘Alâ ve’l-Hatîb et-Tebrîzî ‘alâ dîvân Ebî Temmâm. Kahire: Câmi‘tü’l-Kâhire / Külliyyetü’d-Dâri’l-‘Ulûm, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• ‘Alyevî, Neclâ ‘Abdü’l-Huseyn el-Gazâlî. “Mustalehu’l-ibdâ‘ ‘inde’ş-şu‘arâ ve’n-nükkâd’i’l-kudâmâ”. Mecelletü câmi‘a Tikrit li’l-‘ulûm 18/10 (2011).
• Cabbâr-Tenktebâr, Rîvâ Huseyn -Huseyn. “el-Mîtâ şi‘r fi’ş-şi‘ri’l-‘Arabîyyi’l-mu‘âsır”. Bilad Alrafidain Journal of Humanities and Social Science 5/1 (ts.). https://doi.org/10.54720/bajhss/2023.050107
• Câhiz, Ebû Osman ‘Amr b. Bahr. el-Beyân ve’t-tebyîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru ve Mektebetu’l-Hilâl, 1423.
• Cünâcî, Hasan b. İsmail. Delâilü’l-i‘câz beyne Ebî Saîd es-Sîrâfî ve’l-Cürcânî. Kahire: Daru’t-tıbâ‘ el-Muhammediyye, 1411/1990.
• Dayf, Şevki. Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî ‘Asru’d-Duvel ve’l-‘İmârât el-Cezîratu’l-‘Arabiyye el-‘Irâk Îrân. Kâhire: Dâru’l-Me‛ârif, 2. bs., ts.
• Desûkî, Ömer. Fi’l-edebi’l-hadîs. Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, 2000.
• Ebû ‘Amr eş-Şeybânî, Ebû Amr İshâk b. Mirâr eş-Şeybânî. Şeru’l-Mu‘allakâti’t-tis‘. thk. Abdülmecid Hemû. Beyrut: Müessesetü’l-‘Alemî, 1422/2001.
• Ebû Hilâl el-ʿAskerî, el-Hasen b. Abdillah b. Sehl. es-Sınâʿteyn el-kitâbetu ve’ş-şiʿru. Beyrut: el-Mektebetu’l-ʿAnsariyye, 1998.
• Ebû Zeyd el-Kureşî, Muhammed b. Ebi’l-Hattâb. Cemheretü’l-eş‘âri’l-‘arab. thk. Ali Muhammed el-Bicâdî. Mısır: Nehda, ts.
• Ebû ʿAbdullâh ez-Zevzenî, Ebû Abdullâh Huseyn b. AHmed b. Huseyn ez-Zevzenî. Şerhu Muʿallakâti’s-Sebʿa. b.y.: y.y., 1423/2002.
• Ebü’l-Alâ el-Maarrî, Ebü’l-Alâ’ Ahmed b. Abdillâh b. Süleymân el-Maarrî. Mü‘cizu Ahmed, ts.
• Fahruddin, Hüdâ. “el-Mîtâ şi‘riyye: meşâri‘u’l-hadâse’l-‘Arabiyye”. Nizvâ 29 (2014), 267-271.
• Fahrüddîn, Hüdâ. el-Mîtâ şi‘riyye fi’t-türâsi’l-‘Arabî. çev. Âye Alî. Riyad: Dâru Edeb, 2021.
• Husrî el-Kayravânî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Alî b. Temîm el-Ensârî el-Husrî. Zehru’l-Âdâb ve Semeru’l-Elbâb. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, ts.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. eş-Şi‘ru ve’ş-şu‘arȃ. Kahire: Dȃrü’l-hadîs, 1423/2002.
• İbn Reşiîk, Ebû Ali el-Hasen el-Kayrevânî. el-‘Umde fî mehâsini’ş-şi‘ri ve âdâbihi. thk. Muhammed Muhyiddîn ‘Abdulhamîd. Tunus: Dârü’l-cîl, 1401/1981.
• İbn Tabâbâ, Ebü’l-Hasen Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm el-‘Alevî. ‘Iyâru’ş-şi‘r. thk. Abdulaziz b. Nâsır el-Mâni‘. Kâhire: Mektebet’u l-Hâncî, ts.
• İbnü’r-Rûmî, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Abbâs b. Cüreyc el-Bağdâdî. Dîvânü İbni’r-Rûmî. thk. Kâmil Keylânî. Matba‘tü’t-tevfîk el-Edebiyye, ts.
• İldeş, Özgür. “Metaşiir (Metapoetry) Kavramı ve Ahmet Cemâl Nâbedid’in ‘Şeytan Arabası’ Şiirinde Metaşiir”. Türkiyat Mecmuası 32/2 (2022). https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1165700
• Kudâme b. Caʿfer, Ebü’l-Ferec b. Kudâme b. Ziyâd el-Bağdâdî. Nakdü’ş-şiʿr. Konstantiniyye: Matba’atü’l-Cevâib, 1302/1885.
• Nâbî, Memdûh Ferrâc en-. “el-Mîtâ şi‘riyye teruddu’l-i‘tibâr li’t-türâsi’l-‘Arabî”. el-‘Arab (13 Mart 2022), 12. https://alarab.co.uk/sites/default/files/2022-03/12355.pdf#page=12.00
• Necîb, Ahmed Kabbaş b. Muhammed. Mecma‘ü’l-hikem ve’l-emsâl fi’ş-şi‘ri’l-‘Arabî, ts.
• Obaid, Nahidha Sattar. “The Dominant Feature of Meta- Poetry in Iraqi Contemporary Poetry: A Fundamental and Textual Study”. International Journal of Innovation, Creativity and Change 13/8 (2020).
• Râğıb el-Isfehânî, Ebû’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed. Muhâdarâtu’l-Udebâʾ ve Muhâverâtu’ş-Şuʿarâʾ ve’l-Buleğâ. 2 Cilt. Beyrut: Şirketu Dâru’l-Erkam b Ebî’l-Erkam, 1420/2000.
• Seʿâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmâîl. Ebu’t-Tayyib el-Mutenebbî ve-mâ lehû ve-mâ ʿaleyhi. thk. Muḥammed Muḥyîddîn ʿAbdulḥamîd. Kahire: y.y., ts.
• Sûlî, Ebû Bekr Muhammed b. Yahyâ. Edebu’l-Kuttâb. Mısır: y.y., 1341/1922.
• Sûlî, Ebûbekir Muhammd b. Yahya b. Abdillah. Ahbâru Ebî Temmâm, ts.
• Tarafe, Ebû ‘Amr Tarafe b. Abd b. Süfyân el-Bekrî. Dîvânu Tarafe b. Abd. thk. Mehdî Muhammed Nâsıruddîn. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1423/2002.
• Yalar, Mehmet. Modern Arap Şiiri (Kaynak-Kavram-Yapı). Bursa: Arasta Yayınları, 2003.
• Zubbaidi, Haitham Kamil al-. “Self-Reflexivity and Meta-Poetry in Billy Collins’ Selected Poems”. Al-Adab Journal 111 (2015). https://doi.org/10.31973/aj.v0i111.1531