EBEVEYNLERİN ÇOCUK HAKLARINA İLİŞKİN TUTUMLARI İLE İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN HOŞGÖRÜ EĞİLİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2013, Sayı: 36, 12 - 25, 01.12.2013

Emel Yeşilkayalı Vesile YILDIZ Demirtaş

Öz

Bu araştırmada, ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumları ile ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, İzmir İli, Karşıyaka İlçesi’nde sosyo-ekonomik düzeylere gore tabakalı örnekleme yoluyla seçilen yedi resmi, bir özel ilköğretim okulunda öğrenim görmekte olan yedinci sınıf öğrencileri ve ebeveynleri oluşturmuştur. Ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin Tutum Ölçeği’ kullanılmıştır. Ölçek, ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarını ‘Bakım ve Korunma’ ile ‘Katılım’ olmak üzere iki temel boyutta değerlendirmektedir. Öğrencilerin hoşgörü eğilimleri Çalışkan ve Sağlam tarafından geliştirilen ‘Hoşgörü Eğilim Ölçeği’ ile ölçülmüştür. Bu ölçek, ‘Değer’, ‘Empati’ ve ‘Kabul’ olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Veriler, Spearson Korelasyon Analizi ile çözümlenmiştir.  Araştırma sonucunda, tüm sosyo-ekonomik düzeydeki okullar genelinde ebeveynlerin çocuk hakları tutumları ile çocukların hoşgörü eğilimleri arasında zayıf da olsa ilişkili bulunan boyutlar bulunurken; sosyo-ekonomik düzeylere gore ayrı ayrı yapılan analizlerde bu ilişki sadece orta sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

çocuk hakları, hoşgörü eğilimi, değerler, demokrasi, barış eğitimi

THE CONNECTION BETWEEN THE PARENTS’ ATTITUDES TOWARDS THE CHILDREN RIGHTS AND THE ELEMENTARY SCHOOL CHILDREN’S TOLERANCE TENDENCIES

Öz

In this study, it is aimed to find out the connection between the parents’ attitudes towards the rights of the children and the elementary school children’s tolerance tendencies. The sample of the study is the seventh grade students and their parents from one private and seven official schools. The schools were chosen with the stratified sampling according to the socio-economical levels in Karşıyaka, İzmir. ‘Parental Children Rights Attitude Scale’ which was developed by Yurtsever and Oktay (2009) was used to measure the attitudes of the parents on the children rights. The scale evaluates the attitudes of the parents on children rights within two basic dimensions. The tolerance tendencies of the students were measured through the ‘Tolerance Tendency Scale’ developed by Çalışkan and Sağlam (2012). This scale comprises of three scales; ‘Value’, ‘Emphaty’, and ‘Acceptance’. The data was analyzed via Spearson Correlation Analysis. As a result of the study, while even it is weak, a connection between the parents’ attitudes towards the rights of the children and the elementary school children’s tolerance tendencies in all socio-economic leveled schools was found, when the analysis was done according to the socio economical levels, this connection was only found in the middle socio-economic level elementary schools.

Anahtar Kelimeler

children’s rights, tolerance tendencies, values, democracy, peace education

Kaynakça

• Akinal, B. (2013). Aile ortamı dışında yetişen çocuklarda ahlaki gelişim. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Atalay, Y. Ö.(2008). Felsefi Açıdan Tolerans ve Hoşgörü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta.
• Aypay, A., Dereli, E. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ve işbirliği yapma karakterlerinin insani değerlerini yordaması ve bu özelliklerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 1249-1270.
• Baysal, N. Z. ve Saman, O (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencileri ile değerler üzerine bir çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9/34, 56-69.
• Çalışkan, H. ve Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü eğilim ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 1431-1446.
• Çam, Z., Çavdar, D., Seydooğulları, S. Ve Çok, F. (2012). Ahlak gelişimine klasik ve yeni kuramsal yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 1211-1225.
• Day, D. M., Peterson-Badali, M. & Ruck, M. D. (2006). The releationship between maternal attitudes and young people’s attitudes toward children’s rights. Journal Adolescence, 29, 193-207. of
• Demir, S. (2011). Türkiye’de barış eğitimine bakış: tanımlar, zorluklar, öneriler: nitel inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2011(4), 1727-1745.
• Dewey, J. (1997). Experience and Education. İndiana. Kappa Delta Pi.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Dökmen, Ü. (2003). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Edling, S. (2012). The paradox of meaning well while causing harm: a discussion about the limits of tolerance within democratic societies. Journal of Moral Education, 41:4, 457- 471, http://dx.doi.org/10.1080/03057240.2012.677609
• Eisenberg,N. (2000). Empathy and Sympathy. In M. Lewisve J.M. Haviland-Jones (Eds).
• Erken, M. (2009).Empati becerisinin ahlaki davranışlar üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Ersoy, A. F. (2012). Annelerin vatandaşlık algısı, çocuklarında vatandaşlık bilinci geliştirme uygulamaları ve karşılaştıkları sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12 (3). 2111-2124.
• Germain, R.W. (2001). Values education ınfluence on elementary students’ self esteem. Yayınlanmamış Doktora Tezi. University of San Diego. U.S.A.
• Gültekin, F. (2007). Tarih I Dersinde İşe Koşulabilecek Değer Öğretiminin Yeni Yaklaşımlarının Öğrencilerin Hoşgörü Değeri Anlayışlarının Gelişimine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Gültekin Hatunoğlu, H. K. A. (2003). Farklı ahlaki gelişim düzeylerinde bulunan üniversite öğrencilerinin kendilerinin ve toplumun ahlak düzeyini değerlendirmeleri ve psikolojik belirti düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Gürüz, D. Ve Eğinli, A. (2008). İletişim becerileri: anlamak, anlatmak, anlaşmak. Ankara:Nobel Yayın ve Dağıtım Şirketi.
• Hasta, D., Güler, M.E. (2013). Saldırganlık: kişilerarası ilişki tarzları ve empati açısından bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sozyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 64-104, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/49/1775/18772.pdf
• Krop, E.H. (2006). The effects of a cognitive-moral development program on ınmates in a correctional educational enviroment. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Virginia Üniversitesi. U.S.A.
• Kuçuradi, I. (1995). Hoşgörü: kavramı ve sınırları. B.Onur (Ed.). Hoşgörü ve Eğitim içinde. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları (s.18-29).
• Leirvick, O. (2007). Hoşgörü, Vicdan ve Dayanışma: Ahlak ve Din Eğitiminde Küreselleşen Kavramlar. Değerler ve eğitimi Eğitimi Merkezi Hökelekli, Şeyma Arslan, Mahmut Zengin). İstanbul
• Yayınları (Edit. Recep Kaymakcan, Seyfi Kenan, Hayati
• Morine, S. J. (2000). Children’s and parents attitudes towards children’s rights and perceptions of family relationship. Unpublished Master Thesis, Toronto University. Toronto, Canada.
• Önder, A. ve Gülay, H. (2007).Annelerin kabul red düzeyi ile çocuklarının empati
• becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (2). 23-30.
• Peterson-Badali, M., Morine, S. L., Ruck, M. D., & Slonim, N. (2004). Predictors of maternal and early adolescent attitudes toward children’s nurturunce and self-determination rights. Journal of Early Adolescence, 24 (2), 159-179.
• Pişkin, M. (1989). Empati, kaygı ve çatışma eğilimi arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(2), 775-784.
• Sarmusak, D. (2011). İlköğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ve algıladıkları öğretmen tutumlarının öğrencilerin ahlaki değer yargılarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Sutton, P. B. (2003). The relationship between parents attittude toward children’s rights, parenting styles, and children’s right to sexuality education. Unpublished Dissertation, Alliant İnternational University, Fresno. California, USA.
• Tatar, A. F. (2009). Okul Öncesi Eğitiminde (5-6 Yaş) Hoşgörü Eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Temel, Z.F. (1991). Yetiştirme yurdunda ve ailesi yanında kalan 14-18 yaş grubundaki gençlerin cinsiyet rolü kimlikleri ile moral gelişimlerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Witenberg, R.T. (2007). The moral dimension of children’s and adolescents’ conceptualisation of tolerance to human diversity. Journal Of Moral Education. 36 (4). 433-451.
• Wolfe, J. B. (1998). The relation between mother’s and children’s understa of rights. Unpublished Dissertation, Toronto University, Toronto, Canada.
• Ünal, F. (2007). Çocuklarda empatinin gelişimi: empatinin gelişiminde anne-baba tutumlarının etkisi. Milli Eğitim, 176, 134-147
• Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve anne babaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının farklı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. değişkenler açısından incelenmesi.