EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCILERININ SERBEST OKUMA SÜREÇLERINDE OKUMA AMAÇLARI VE ANLAMI YAPILANDIRMA STRATEJİLERİ

Yıl 2011, Sayı: 29, 134 - 152, 01.12.2011

Adnan Karadüz

Öz

Okuma süreci bilişsel ve duyuşsal amaçlarla stratejilerin yer aldığı, okuyucu niteliğine göre derinliği olan çok boyutlu bir özellik taşımaktadır.  Bireylerin aldıkları eğitimin niteliği, yetiştikleri sosyo-kültürel çevre, hayatı algılama biçimleri gibi çok genel durumlarla bireysel özellikleri onların neyi, niçin ve nasıl okuduklarını etkiler. Bu araştırmada Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin serbest okuma sürecinin niçin ve nasıl sürdürüldüğünün araştırılması hedeflenmektedir. Bu sorular doğrultusunda kırk kişiden oluşan örneklemin okuma amaç ve stratejileri tespit edilmiştir. Nitel araştırma desenlerinden örnek olay deseninin kullanıldığı bu araştırmada veriler görüşme yöntemiyle toplanmış, içerik analiz yöntemiyle de analiz edilmiştir. Süreç sonunda elde edilen bulgulara göre öğrencilerin daha çok bilgilenme amaçlı okudukları, okuma amaçlarının okunan kitapların içeriğiyle paralellik arz ettiği görülmüştür. Ayrıca duyuşsal birtakım amaçlara yönelik okumalara yer verirken duyuşsal stratejileri çok daha fazla kullandıkları, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik stratejileri yeterince kullanmadıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenci, okuma amacı, okuma stratejileri

READING PURPOSES AND MEANING MAKING STRATEGIES OF PRESERVICE TEACHERS IN FREE-READING PROCESSES

Öz

Reading process has a multi-dimensional nature that involves cognitive and affective goals and strategies whose depth would vary according to the quality of reader. Choices of individuals on what to read and why to read are affected by the quality of education they have gone through, the socio-cultural environment they have been brought up, the way they perceive the life and personal characteristics. This study aims to examine the process of free reading that Turkish language student teachers do in Education Faculty of Erciyes University. The study focuses on the questions of how and why student teachers continue free reading. With that aim, the study has examined and identified reading aims and strategies of the sample that consist of forty student teachers. A case study model is used in the research. Data is collected through interviews and is analysed by content analysis method. According to the findings, student teachers usually do reading to be informed about the matter that the book is written for. They also do reading with affective goals and they use affective strategies when reading with affective goals. However, they do not adequately use strategies to develop their higher level thinking skills.

Anahtar Kelimeler

Student teacher, reading goal, reading strategies

Kaynakça

• Akyol, H. “İlköğretimde Türkçe Öğretimi” (Ed. A. Kırkkılıç, H. Akyol) İlköğretimde Türkçe Öğretimi, Pegema Yayıncılık, Ankara, 2009.
• Arıcı, A. F. “Okuma Eğitimi”, Pegema Yayıncılık, Ankara, 2008.
• Demirel, Ö. “Türkçe Öğretimi”, Pegema yayınclık, Ankara, 2000.
• Erçapan, C. “Okuduğunu Anlama Stratejilerine Genel Bir Bakış”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume /6 Winter 2009.
• Güneş, F. “Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma”, Nobel Yayın ve Dağıtım, Ankara, 2007.
• Güneş, F. “Hızlı Okuma ve Anlamı Yapılandırma”, Nobel Yayın ve Dağıtım, Ankara, Güneş, F. “Ekran Okumada Verimlilik”, F GÜNEŞ… - vizyon21yy.com. alınma tarihi şubat, 2011.
• İnal, B. “Akademik Amaçlı Okuma İzlencesi Oluşturmadaki Temel Kriterler”, Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Arts and Sciences Sayı: 7, Mayıs 2007.
• Karadüz, A. “Dil Becerileri ve eleştirel Düşünme”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/3 Summer 2010.
• Karatay, H. “İlköğretim Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuduğunu Anlama Becerileri Üzerine Alan Araştırması”, Gazi Üniversitesi Eğitimi Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Ankara, 2007.
• Odabaş,H., Odabaş, Y. Polat, C. “Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı”, Ankara Üniversitesi Örneği, Bilgi Dünyası 2008, 9(2):431-465, 2008.
• Özbay, M. Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri II, Öncü Kitap, Ankara, 2006.
• Özbay, M., Bağcı, H., Uyar, Y. “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Alışkanlıklarına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 9 S. 15 s.117–136, 2008.
• Özdemir, E. “Eleştirel Okuma”, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2000.
• Sever; S. “Türkçe Öğretimi”, Anı Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Schunk, H.& Zimmerman, B. J., “Self Regulation of Learning and Performance”, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, New Jersey. USA, 1994.
• Susar Kırmızı, F. “İlköğretim 4. Sınıf Türkçe Öğretiminde Çoklu Zeka Kuramına Dayalı İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Erişi, Tutumlar”, Öğrenme Stratejileri ve Çoklu Zeka Alanları Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Şimşek, A. “Bir Öğretim Materyali Olarak tarihsel Romana Yönelik Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri”, The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2006 ISSN: 1303-6521 volume 5 Issue 4 Article 10, 2006.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. “Nitel Araştırma Yöntemleri”, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Yıldız, C. Okur, A. Arı, G., yılmaz, Y., “Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi”, (Ed. C. Yıldız) Pegema yayıncılık, Ankara, 2006.