Öğretmen Adayları Perspektifinden Yaşam Boyu Öğrenme, Dünya Vatandaşlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişkiler

Yıl 2021, Sayı: 52, 707 - 723, 31.12.2021

Derya Göğebakan Yıldız Semiha Şahin , Mustafa Şahin

https://doi.org/10.53444/deubefd.1000646

Öz

Bu çalışmada, öğretmen adaylarının, eleştirel düşünme ve yaşam boyu öğrenme eğilimleriyle dünya vatandaşlığı yeterlik algıları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmaya iki devlet üniversitesinde açılan pedagojik formasyon derslerine devam eden 508 öğretmen adayı katılmıştır. Veri toplama aracı olarak “Kaliforniya Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği”, “Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri Ölçeği” ve “Dünya Vatandaşlığı Yeterlik Algı Ölçeği” kullanılmıştır. Bu çalışmada, öğretmen adaylarının, eleştirel düşünme ve yaşam boyu öğrenme eğilimleriyle dünya vatandaşlığı yeterlik algıları arasındaki yapısal ilişkileri incelemek amacıyla çok faktörlü yordayıcı korelasyonel desen kullanılmıştır. Bu amaçla doğrulayıcı faktör analizi, betimsel istatistikler ve korelasyon istatistikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda eleştirel düşünme, yaşam boyu öğrenme ve dünya vatandaşlığı arasında orta ve düşük düzeyde anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Araştırmanın nihai sonucuna göre öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda yaşamboyu öğrenme eğilimleri ve dünya vatandaşlığı algısının eleştirel düşünme eğilimlerine etkisi ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, yaşam boyu öğrenme, dünya vatandaşlığı, öğretmen adayları

Kaynakça

• Abdelhafez, A. (2014). Experienced EFL teachers’ professional practical knowledge, reasoning and classroom decision making in Egypt: Views from the inside out. Teacher Development, 18(2), 229-245.
• Akbıyık, C. ve Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 90-92.
• Alkın, S. 2012. İlköğretim öğretmenlerinin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alversons, M. & Spicer, A. (2012). Critical leadership studies: The case for critical performativity. Human Relation, 65(3), 367-390. Anıl, K. ve Eranıl, M. Ö. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeyleri ile eleştirel liderlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Bildiri Özetleri Kitabı, Conference Proceedings, Pamukkale Üniversitesi, Denizli: Anı Yayıncılık.
• Aslan, E., A. 1994. Yaratıcı düşünceli bireylerin psikolojik ihtiyaçları. (Yayınlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bates, R. (2008). Teacher education in a global context: towards a defensible theory of teacher education. Journal of Education for Teaching, 34(4) 277-293.
• Bayat, K. (2014). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeyleri ile akdemik yazma başarıları arasındaki ilişki, Eğitim ve Bilim, 39(173), 155-168.
• Beymen-Türnüklü, E. ve Yeşildere, S. (2005). Türkiye’den bir profil: 11-13 yaş gurubu matematik öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim ve becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 167-185.
• Bolhuis, S. (2003).Towards process-oriented teaching for self-directed lifelong learning: A multidimensional perspective, Learning and Instruction 13, 327-347.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360. Caesar, M. I. M., Jawawi, R., Matzin, R., Shahrill, M., Jaidin, J. H. & Mundia, L. (2016). The benefits of adopting a problem-based learning approach on students learning developments in secondary geography lessons. International Education Studies, 9(2), 51-65.
• Celuch, K. & Mark Slama (1998). Critical thinking as an integrative theme for teaching lifelong learning skills in marketing, Marketing Education Review, 8(3), 1-12.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 93-108.
• Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumları ile araştırma kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 41, 47-67.
• Coşkun Diker, Y. (2009). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Coşkun, Y. M. ve Demirel, M. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 108-120.
• Cyfanfayt (2008). Education for sustainable development & global citizenship in lifelong: good practice in Wales. Learning, Report, Wales.
• Dawsonl, T. L. (2008). Metacognition and learning in adulthood. prepared in response to tasking from ODNI/CHCO/IC Leadership Development Office, Developmental Testing Service Retrieved on 15-February-2012, at URL: https://www.devtestservice.org/PDF/ Metacognition.pdf.
• Demirel, M. ve Yağcı, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının yaşam boyu öğrenmeye ilişkin algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakütesi Dergisi, Özel Sayı: 1, 100-111.
• Deveci, T. & Ayish N. (2017). Correlation between critical thinking and lifelong learning skills of freshman students. Bartin University Journal of Faculty of Education, 6(1), 282-303,
• Dutoğlu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 11-32.
• Ebbeck, M. (2006). The challenges of global citizenship: Some issues for policy and practice in early childhood. Childhood Education, 82(6), 353-357.
• Ekinci, Ö. (2009). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Ennis, R. H. (1985). A logical basis for measuring critical thinking skills. Educational Leadership, 43(2), 44-48. European Commission. (2001). Communication from the commission: making a European area of lifelong learning a reality. Brussels: European Commission.
• Evin-Gencel, İ. (2013). Öğretmen adaylarının YBÖ yeterliklerine yönelik algıları, Eğitim ve Bilim, (38)170,137-152.
• Facione, P. A, Facione, N. C. & Giancarlo, C. A. (1998). The California critical thinking disposition inventory. California Academic Press.
• Facione, P. A. (2004). Critical thinking: What it is and why it counts. California: Academic Press.
• Field, J. & Leicester, M. (2003). Lifelong learning or permanent schooling? In: J. Field & M. Leicester (eds.) Lifelong learning: Education across the lifespan. London: Routledge Falmer.
• Göğebakan-Yıldız, D.(2018). Global citizenship training program for teacher candidates. Educational Research and Reviews, 13(12), 436-446.
• Goryunova, E. & Jenkins, D. M. (2017). Global leadership education: Upping the game. Journal of Leadership Education, 16(4), 76-93.
• Green, P. (2015). Teaching critical thinking for lifelong learning. In M. Davies & R. Barnett (Eds.) The palgrave handbook of critical thinking in higher education (107-121). New York, NY: Palgrave Macmillan.
• Haskins, G. R. (2006). A practical guide to critical thinking. Erişim Tarihi 18.06.2020, http://www.fkm.utm.my/~kasim/mech/smj3513/criticalthinking2.pdf
• Holvoet, E., Lombaerts, K., Engels, N., De Backer, F. & Vanwing, T., (2010). Lifelong learning as a strategy for educating global citizens within higher education. International Journal of Social Sciences and Humanity Studies. 2(1)55-61.
• Hoyle, R. H. (1995). Structural equation modeling: Concepts, issues, and applications. Sage
• İzci, E. ve Koç, S. (2012). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenmeye ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 101-114.
• Jackson, M. C. (1991). The origins and nature of critical systems thinking. Systems Practice, 4(2), 131-149.
• Jenkins, A. (2004). Women, lifelong learning, and employment. Centre for the Economics of Education, London: School of Economics and Political Science.
• Jenkins, A. (2018). Education for sustainable development and global citizenship in adult and community learning in Walles: From policy to pedagogy. (Unpublished PhD. Dissertation), Swansea University, Walles.
• Jöreskog, K. G. & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the simples command language. Lincolnwood: Scientific Software International.
• Kan, Ç. (2009b). Değişen değerler ve küresel vatandaşlık kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 895-904.
• Karışan, D. & Yılmaz-Tüzün, Ö. (2017). Adaptation of character and values as global citizens assessment questionnaire into Turkish: Validity and reliability study. Pamukkale University Journal of Education, (42), 74-85.
• Kaya M. M. & Sarıçam H. (2016). The study of relationship between global citizenship and multicultural personality and critical thinking in preservice teachers. Erişim Tarihi 20.03.2020, https://www.researchgate.net/publication/301779258
• Kaya, B. ve Kaya, A. (2012) Teknoloji çağında öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık algıları. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 81-95.
• Knapper, C. & Cropley, A. J. (2007). Lifelong learning in higher education (Ed. M.K. McCuddy, H.V.D. Bosch, W.B. MartzJr, A.V. Matveev), Challenges of Educating People to Lead in a Challenging World. London: Croom Helm.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. (Yayınlanmamış doktora tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kökdemir, D. (2012). Üniversite eğitimi ve eleştirel düşünme, Pivolka, (21), 16-19.
• Kronfli, M. (2011). Educating for global citizenship and an exploration of two curricular methods. (Unpublished MA Thesis). Ontario Institute for Studies in Education, University of Toronto. Erişim Tarihi 22.04.2020, https://tspace.library.utoronto.ca/handle/1807/29476
• Lipman, M. (1988). Critical thinking: What can it be, Educational Leadership, 46(1), 38-43.
• Marsh, H. W. & Hocevar, D. (1988). A new, more powerful approach to multitrait-multimethod analyses: Application of second-order confirmatory factor analysis. Journal of Applied Psychology, 73(1), 107-117.
• Mclean, L. R., Cook, S. A. & Crowe, T. (2008). Imagining global citizens: Teaching peace and global education in a teacher-education programme. Citizenship Teaching and Learning, 4(1), 50-64.
• Nasr, A. (2008). [Translated]. The pre-university educational system in Egypt. In: S. Abdelnabi, M. Hanafi A., A. Rashad & Nasr, A. (Eds), Educational System in Egypt and Global Trends. Cairo: Dar El-Kotob Elmasreya.
• Ocak, G., Eymir, E. ve Ocak, İ. (2016 ). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 63-91.
• Osman, K., Halim, L. & Iksan, Z. (2003). The critical thinking attitudinal profile of some Malaysian secondary students: A reflection of scientific attitudes. Journal of Science and Mathematics Education in Southeast Asia, 26(2), 143-166.
• Oxfam (2015). Education for global citizenship. A guide for schools. The United Kingdom. Oxfam. Erişim Tarihi 23.04.2020 https://www.oxfam.org.uk/education/resources/education-for-global-citizenship-a-guide-for-schools
• Özer, N. (2002). Kritik düşünme. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 5(2), 63,77.
• Paul, R. & Elder, L. (2012). The thinkers' guide to the nature and functions of critical and creative thinking (3rd Ed.). CA: The Foundation for Critical Thinking.
• Paulus, P. B. 2000. Groups, teams, and creativity: The creative potential of idea-generating groups, Applied Psychology, 49(2), 237-263.
• Pike, G. (2008). Citizenship education in a global context. Brock Education Journal, 17(1), 38-49.
• Quinn, F. M. (2000). The principles and practice of nurse education (4th Ed.). London: Stanley Thornes Ltd.
• Ricketts, J. C. (2005). The Relationship between leadership development and critical thinking skills, Journal of Leadership Education, 4(2), 31-41.
• Rudinow, J. & Barry, V. E. (2008). Invitation to critical thinking (6th Edition). New York: Cengage Learning.
• Şahin, M, Akbaşlı, S.& Yanpar-Yelken, T. (2010). Key competencies for lifelong learning: The case of prospective teachers. Educational Research and Review, 5(10), 545-556.
• Şahin, M., Şahin S. & Göğebakan Yıldız, D. (2016). Sosyal bilgiler eğitimi programı ve dünya vatandaşlığı: Öğretmen adaylarının perspektifinden. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31(2), 369-390.
• Selvi, K. (2011). Teachers’ lifelong learning competencies. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Dergisi, 1(1), 61-69.
• Şenşekerci, E., & Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
• Stenfors-Hayes, T., Griffiths, G. & Ogunleye, J. (2008). Lifelong learning for all? Policies, barriers, and practical reality for a disadvantaged group. International Journal of Lifelong Education, 27(6), 625-640.
• Ten Dam, Greet & Monique Volman. 2004. Critical thinking as a citizenship competence: Teaching strategies. Learning and Instruction, 14: 359–379.
• Toprak, M. ve Erdoğan, A. (2012). YBÖ: Kavram, politika, araçlar ve uygulama. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), 69-91.
• Torrance, E. P. (1968). Education and creative potential. Minneapolis: The University of Minnesota Press.
• Trilling, B. & Fadel, C. (2009). 21st-century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey-Bass.
• Ulupınar, S. (1997). Hemşirelik eğitiminin sorun çözme becerisine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• UNESCO (2014). Global citizenship education: Preparing learners for the challenges of the 21st century. Erişim Tarihi 23.04.2020 https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000265452
• Vardyan, A. & Asadyan, Z. M. (Tarihsiz). What is critical thinking and its origin? Erişim Tarihi 23.05.2020 http://www.ysu.am/files/textmama2.pdf
• Yaman, F. ve Yazar, Y. (2015). Öğretmenlerin YBÖ eğilimlerinin incelenmesi (Diyarbakır İli Örneği. K.Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1553-1566.
• Yeh, M. L. (1996). Translation and validation of the California critical thinking dispositions inventory Chinese. (Unpublished Doctoral Dissertation) University of Maryland Baltimore.