Sınıfta Yapılan Okumalar: Etkileşimli Mi, Etkileşimsiz Mi?

Yıl 2022, Sayı: 53, 102 - 121, 30.06.2022

Perihan Efe

https://doi.org/10.53444/deubefd.976899

Öz

İlkokullarda, sınıf öğretmenlerinin sınıflarında yaptıkları okuma uygulamalarının etkileşime dayalı okuma bağlamında incelenmesine yönelik yapılan bu çalışma, temel nitel araştırma deseniyle tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim öğretim yılında Diyarbakır il, merkez ilçelerinde bulunan 6 ilkokuldan 100 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından hazırlanan yapılandırılmış görüşme formu ile Erdoğan, Atan, Asar, Mumcular, Yüce, Kiraç ve Kilimoğlu (2016) tarafından geliştirilen yapılandırılmış gözlem formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde betimleyici istatistik analizlerinden yüzde ve sıklık analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin sınıflarında yaptıkları kitap ya da metin okuma uygulamalarında çoğunlukla öğretmenin daha aktif, öğrencinin pasif olduğu belirlenmiştir. Okuma öncesinde, dikkat çekme ve görsel okuma; okuma sırasında vurgu ve tonlamaya dikkat ederek okuma, okuma sonrasında ise soru sorma ve özetleme yapma öğretmenlerin okuma sürecinde en çok kullandıkları teknikler olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin Bloom taksonomisine göre alt düzey düşünme becerileri gerektiren sorular sordukları ve etkileşimli okuma modeline ilişkin yeterli bilgi ve beceriye sahip olmadıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma etkinlikleri, etkileşime dayalı okuma, ilkokul, sınıf öğretmeni.

Kaynakça

• Acar Şengül, E. (2019). Erken dil müdahalesinde etkileşimli kitap okuma uygulamasının gelişimsel dil gecikmesi görülen çocuklar üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Akoğlu, G. (2016). Etkileşimli kitap okuma programı (EKOP): uygulama adımları. İçinde C. Ergül (Ed). Dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesine yönelik etkileşimli kitap okuma programı (s.25-53). Ankara: Eğiten Kitap
• Akyol, H. (2015). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi.(15. Baskı) Ankara, Pegem Akademi Akyol, H., Yıldırım, K., Seyit, A., ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya Yönelik Nasıl Sorular Soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
• Baştuğ, M. (2012). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. (17. Baskı) Ankara: PegemA
• Ceyhan, S. (2019). Etkileşimli sesli okumanın öğrencilerin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve akıcı okumalarına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Chow, B. W. Y., McBride-Chang, C., Cheung, H., & Chow, C. S. L. (2008). Dialogic reading and morphology training in Chinese children: effects on language and literacy. Developmental psychology, 44(1), 233.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, (11).
• Dowdall, N., Cooper, P. J., Tomlinson, M., Skeen, S., Gardner, F. & Murray, L. (2017). The benefits of Early Book Sharing (BEBS) for child cognitive and socio-emotional development in South Africa: study protocol for a randomized controlled trial. Trials, 18(1), 118. Doi: 10.1186/s13063-017-1790-1
• Efe, M. ve Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283.
• Er, S. (2016). Okulöncesi dönemde anne babaların etkileşimli hikâye kitabı okumalarının önemi. Başkent University Journal of Education, 3(2), 156-160.
• Erdoğan, N. I., Atan, A., Asar, H., Mumcular, F., Yüce, A., Kiraç, M., ve Kilimlioğlu, Ç. (2016). Ebeveyn ve Öğretmenlerin Birlikte Hikâye Okuma Etkinliklerinin İncelenmesi. Ilkogretim Online, 15(1).
• Ergül, C., Akoğlu, G., Sarıca, A., Tufan, M., ve Karaman, G. (2015). Ana sınıflarında gerçekleştirilen birlikte kitap okuma etkinliklerinin" etkileşimli kitap okuma” bağlamında incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3).
• Fu, B. (2015, December). Interactive Reading Model and College English Reading. In 2015 3rd International Conference on Education, Management, Arts, Economics and Social Science. Atlantis Press
• Gamboa-González, Á. M. (2017). Reading comprehension in an English as a foreign language setting: Teaching strategies for sixth-graders based on the interactive model of reading. Folios, (45), 159-175.
• Gilani, M., Ismail, H. N., & Gilakjani, A. P. (2012). Impacts of learning reading strategy on students’ reading comprehension proficiency. The international journal of language learning and applied linguistics world, 1(1), 78-95.
• Gönen, M., Ünüvar, P., Bıçakçı, M., Koçyiğit, S., Yazıcı, Z., Orçan, M., Aslan, D., Güven, G.,ve Özyürek, A. (2010). Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Dil Etkinliklerini Uygulama Biçimlerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10 (19), 23-40.
• Güneş, F. (2016). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller.(4. Baskı) Ankara, Pegem Akademi
• İlhan, E. (2019). Etkileşimli kitap okuma programının ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin temel dil becerilerine etkisi. (YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Kılınçcı, E. (2019). Etkileşimli ve geleneksel kitap okuma yöntemlerinin okul öncesi dönem çocuklarının öyküleme ve resimleme becerilerine etkisi.(Yayınlanmamış Yüksek lisan tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Kocaarslan, M., ve Yamaç, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sordukları metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 431-448.
• Koda, K. (2007). Reading and language learning: Crosslinguistic constraints on second language reading development. Language learning, 57, 1-44.
• Kuzu, T. (2003). Etkileşimsel modele uygun okuma öğretiminin Türkçe bilgilendirici metinleri anlama düzeyine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kuzu, T. S. (2004). Etkileşimsel modele uygun okuma öğretiminin Türkçe bilgilendirici metinleri anlama düzeyine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 55-77
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publication
• Miller, L. (1983). Reading as an Interactive Process. Reading in a Foreign Language, 25(2), 170-191.
• Özdemir, E. (2018). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Rosenhouse, J., Feitelson, D., Kita, B., & Goldstein, Z. (1997). Interactive reading aloud to Israeli first-graders: Its contribution to literacy development. Reading research quarterly, 32(2), 168-183
• Rumelhart, D. E. (1994). Toward an interactive model of reading. International Reading Association.
• Sankaram, K., & Schober, M. F. (2015). Reading a blog when empowered to comment: Posting, lurking, and non-interactive reading. Discourse Processes, 52(5-6), 406-433.
• Teixeira, R. A., & Ferreira, N. O. (2017). Tertúlia literária: a escola, a sala de aula e a leitura dialógica. Dialogia, (27), 131-143.
• Tetik, G. ve Erdoğan, N. I. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-60 aylık çocukların dil gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 1-16.
• Turan, F. ve Topçu, Z. G.(2018). Erken Okuryazarlık Üzerinde Paylaşımlı Kitap Okumanın Rolü: Okul ve Ev Ortamı Açısından Etkileri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(1), 11-33.
• Türkben, T. (2017). Etkileşimsel okuma modelini temel alan Türkçe öğretiminin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal öğrenme becerileri üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Türkben, T., ve Temizyürek, F. (2018). Etkileşimsel okuma modelini temel alan Türkçe öğretiminin öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerine etkisi. Electronic Turkish Studies, 13(4).
• Urbani, J. M. (2011). Implementing a dialogic reading intervention: The experiences of teachers of deaf and hard of hearing students. University of California, Berkeley.
• Vacca, J. A. L., Vacca, R. T., Gove, M., Burkey, L. C., Lenhart, L. A., & McKeon, C. A. (2015). Reading and learning to read. Pearson.
• Walker, B. J. (1989). The Interactive Model of Reading: Deciding How Disability Occurs
• Whitehurst, G. J., Arnold, D. S., Epstein, J. N., Angell, A. L., Smith, M., & Fischel, J. E. (1994a). A picture book reading intervention in daycare and home for children from low-income families. Developmental psychology, 30(5), 679.
• Whitehurst, G. J., Epstein, J. N., Angell, A. L., Payne, A. C., Crone, D. A., & Fischel, J. E. (1994b). Outcomes of an emergent literacy intervention in Head Start. Journal of Educational Psychology, 86(4), 542.
• Whitehurst, G. J., Falco, F. L., Lonigan, C. J., Fischel, J. E., DeBaryshe, B. D., Valdez-Menchaca, M. C., et. al. (1988). Accelerating language development through picture book reading. Developmental psychology, 24(4), 552.
• Yildirim, A., ve Şimşek, H. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı)Ankara:Seçkin Yayınevi.
• Zevenbergen, A. A., Whitehurst, G. J. & Zevenbergen, J. A. (2003). Effects of a shared reading intervention on the inclusion of evaluative devices in narratives of children from low-income families. Journal of Applied Developmental Psychology, 24(1), 115. doi: 10.1016/S0193-3973(03)00021-2
• Zhu, Y. (2015). Research on Improving English Reading Proficiency for Postgraduate StudentsBased on Interactive Reading Model. In International Conference on Education, Management and Information Technology. Atlantis Press.