Başarılarım Gerçek mi?

Yıl 2022, Sayı: 54, 774 - 787, 28.12.2022

Gamze Sadeer Şen , Hadiye Küçükkaragöz

https://doi.org/10.53444/deubefd.1028826

Öz

Impostor fenomeni ya da sahtekar fenomeni (impostor phenomenon), kişilerin somut kanıtlara ve olumlu değerlendirmelere rağmen başarılarını içselleştiremeyerek, kendilerinin entelektüel bir sahtekâr olduklarına inanmaları ve ifşa olmaktan korkmaları şeklinde ortaya çıkmaktadır. Akademik veya profesyonel anlamda yüksek başarılarına rağmen, sahtekar fenomenini deneyimleyen kadınlar, gerçekten zeki olmadıklarına ve bunun aksi şekilde düşünen herkesi kandırdıklarına inanmaktadırlar. İlk kez Clance ve Imes (1978) tarafından 150'den fazla başarılı kadınla yapılan gözlem ve çalışmalar sonucunda kavramsallaştırılmıştır. Bu deneyimi yaşayan bireylerde kaygı, endişe ve depresyon gibi psikolojik etkiler de görülmektedir. sahtekar fenomeninin kaynağının, bireylerin aile ve içinde bulundukları toplumun verdiği toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili mesajları içselleştirmeleri olabileceği düşünülmüştür. Yapılan çalışmalarla birlikte, bu fenomenin sebepleriyle ilgili tam bir görüş birliği sağlanamamıştır. Sahtekar fenomeni, bireylerin başarısızlık korkusu sebebiyle geri çekilmelerine ve potansiyellerini kullanamamalarına neden olabilir; dolayısıyla bireylerin kariyerlerini olumsuz yönde etkileyebilir. Araştırmalar, bu fenomeni deneyimleyen bireylerin tedavisinde, farklı kuram tekniklerinin kullanıldığı bireysel terapinin ve sahtekar fenomenini deneyimleyen bireylerden oluşan grup terapisinin oldukça etkin olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Sahtekarlık, Sahtekar fenomeni, Sahtekarlık korkusu

Kaynakça

• Bee, H. & Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. Kaknüs Yayınları.
• Burger, J.M. (2006). Kişilik. Kaknüs Yayınları.
• Chrisman, S.M., Pieper, W.A., Clance, P.R., Holland, C. L. & Glickauf-Hughes, C. (1995). Validation of the Clance impostor phenomenon scale. Journal of Personality Assessment, 1995, 65 (3), 456-467. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6503_6
• Clance, P.R. (2013). Impostor Phenomenon (IP). Retrived from https://www.paulineroseclance.com/impostor_phenomenon.html
• Clance, P.R., Dingman, D., Reviere, S.L. & Stober, D.R. (1995). Impostor phenomenon in an interpersonal/social context: origins and treatment. Women & Therapy, 16(4), 79-96. https://doi.org/10.1300/J015v16n04_07
• Clance, P.R. & Imes, S. (1978). The imposter phenomenon in high achieving women: dynamics and therapeutic intervention. Psychotherapy Theory, Research and Practice, 1978, 15(3), 241- 248. https://doi.org/10.1037/h0086006
• Clance, P.R. & O’Toole, M.A. (1987). The imposter phenomenon: an internal barrier to empowerment and achievement. Women and Therapy, 6, 51-64. https://doi.org/10.1300/J015V06N03_05
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. (Çev. T. Ergene). Mentis Yayıncılık.
• Egger, M. & Smith, G.D. & Altman, D.G. (Ed.). (2001). Systematic reviews in health care: meta‐analysis in context. (1-19). BMJ.
• Harden, A. & Thomas, J. (2005). Methodological issues in combining diverse study types in systematic reviews. International Journal of Social Research Methodology, 8(3), 257–271. https://doi.org/10.1080/13645570500155078
• Harvey, J. C. (1981). The impostor phenomenon and achievement: a failure to internalize success. (Doktora tezi, Temple University, Philadelphia).
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Günümüzde insan ve insanlar: sosyal psikolojiye giriş. Evrim Yayınevi.
• Kets de Vries, M.F.R. (2005). The dangers of feeling like a fake. Harvard Business Review, 2005, 83(9), 108-116.
• Langford, J. & Clance, P.R. (1993). The impostor phenomenon: recent research findings regarding dynamics, personality and family patterns and their implications for treatment. Psychotherapy, 30(3), 495-501. https://doi.org/10.1037/0033-3204.30.3.495
• Leary, M.R., Patton, K.M., Orlando, A.E. & Funk, W.W. (2000). The impostor phenomenon: self-perceptions, reflected appraisals, and interpersonal strategies. Journal of Personality, 68, 725–756. https://doi.org/10.1111/1467-6494.00114
• Özdemir, G. (2015). Başarılarımın sahibi ben değilim: sosyal kimlik, sosyal baskınlık ve sistemi meşrulaştırma kuramları perspektifinden sahtekâr fenomeni. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa.
• Räty, H., Vänskä, J., Kasanen, K. & Kärkkäinen, R. (2002). Parents’ explanations of their child’s performance in mathematics and reading: a replication and extension of Yee and Eccles. Sex Roles, 46(3), 121-128. https://doi.org/10.1023/A:1016573627828
• Sakulku, J. & Alexander, J. (2011). The impostor phenomenon. International Journal of Behavioral Science 2011, 6(1), 75-97. https://doi.org/10.14456/ijbs.2011.6
• Sahtekar (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/
• Thompson, T., Foreman, P. & Martin, F. (2000). Impostor fears and perfectionistic concern over mistakes. Personality and Individual Differences, 29, 629-647. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00218-4
• Vergauwe, J., Wille, B., Feys, M., De Fruyt, F. & Anseel, F. (2014). Fear of being exposed: the trait-relatedness of the impostor phenomenon and its relevance in the work context. Journal of Business and Psychology, 30(3), 565–581. https://doi.org/10.1007/s10869-014-9382-5
• Yavuzer, H. (Ed.). (2013). Ana-baba okulu. (115-127). Remzi Kitabevi.
• Yannascoli, S.M., Schenker, M.L., Carey, J.L., Ahn, J. & Baldwin, K.D. (2013). How to write a systematic review: a step-by-step guide. University of Pennsylvania Orthopaedic Journal, 23, 64-69.
• Yofi, Y. (2020). Validation of the Clance Impostor Phenomenon Scale with female Hebrew-speaking students. Journal of Experimental Psychopathology, 11(4), 1-8. https://doi.org/10.1177/2043808720974341