Satir Modelini Temel Alan “Algılanan Öz Dönüşüm Ölçeği” Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Sayı: 54, 1081 - 1094, 28.12.2022

Tuğçe Peker Akman , Melek Demir , Meryem Vural Batık

https://doi.org/10.53444/deubefd.1116787

Öz

Bu çalışmanın amacı Leung, Lau ve Chung (2019) tarafından geliştirilen Algılanan Öz Dönüşüm Ölçeği (AÖDÖ)’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesidir. Orijinal formunda 17 maddeden oluşan ölçeğin faktör yapısını belirlemek amacıyla AFA yapılmıştır. Ölçekteki her bir maddenin sadece tek faktörde yüksek değer verip vermediği incelenmiş, alt boyutlardaki faktör yük değerleri farkı .10’dan az faktör yük değerlerinin yüksek olduğu ve tek faktörde yüksek değerlere sahip olduğu görülmüştür. Buna göre AÖDÖ’nün orijinal formuna benzer olarak dört faktörlü bir yapıya sahip olduğu ve bu dört faktörün toplam varyansın %56.83’ünü açıkladığı belirlenmiştir. Maddelerin faktör yükleri .35 ile .89 arasındadır. DFA sonucunda ise uyum iyiliği değerlerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu görülmüştür. Ölçeğin tamamından elde edilen toplam puanın kullanılabilmesi için ikinci düzey DFA yapılmıştır. İkinci düzey DFA sonuçlarına göre ise modelin uyum iyiliği sonuçları ölçekten toplam puan hesaplanabileceğini doğrulamıştır. Madde-toplam test korelasyonları -.306 ile .481 arasındadır. Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı .76’dır. Sonuçlara göre Algılanan Öz Dönüşüm Ölçeği'nin güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Ölçekten alınan en düşük puan 15, en yüksek puan 90'dır. Ölçekten alınan toplam puanın yüksek olması, algılanan öz dönüşümün yüksek olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öz dönüşüm, Satir model, danışmanlık, aile terapisi

Kaynakça

• Banmen, J. (2002). Introduction: Virginia Satir Today. Contemporary Family Therapy, 24(1), 3–5.
• Banmen, J. (2009). Satir Model Deveopmental Phases. The Satir Journal, 3(1), 13-25.
• Breen, G. V. (1996). The Family System Grief Process as a Communicated Process: Understanding Grief Through Virginia Satir's Growth Model. Theses and Dissertations (Comprehensive). 814. https://scholars.wlu.ca/etd/814.
• Brubacher, L. (2006). Integrating emotion-focused therapy with the Satir model. Journal of Marital and Family Therapy, 32(2), 141– 153.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2011). Quantitative data analysis with IBM SPSS 17, 18 and 19. Hove: Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (27. baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LİSREL uygulamaları (5. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Der Pan, P. J. (2000). The effectiveness of structured and semistructured Satir model groups on family relationships with college students in Taiwan. Journal for specialists in group work, 25(3), 305-318.
• Gladding, S. T. (2011). Aile terapisi (5. baskı). (Çev. Ed. Keklik, İ. ve Yıldırım, İ.). Ankara: Türk Psikolokik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modeling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60.
• Kılınçer, H. (2021). Maneviyat Yönelimli Aile Danışmanlığı: Yaşantısal Aile Danışmanlığı Çerçevesinde Bir Model Önerisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd Ed.). New York: Guilford.
• Lau, W. K. W., Leung, P. P. Y., & Chung, C. L. P. (2019). Effects of the Satir model on mental health: a randomized controlled trial. Research on Social Work Practice, 29(7), 775-785.
• Lee, B. K. (2001). The Religious Significance of the Satir Model: Philosophical, Ritual and Empirical Perspectives. (Doctoral Thesis). Canada: University of Ottowa.
• Lee, B. K. (2002). Development of a Congruence Scale based on the Satir Model. Contemporary Family Therapy, 24(1), 217-239.
• Leung, P. P. Y., Lau, W. K. W., & Chung, C. L. P. (2019). Development and validation of perceived self-transformation scale for the Satir model. Contemporary Family Therapy, 41(1), 56-67.
• Lum, W. (2000). The lived experience of the personal iceberg metaphor of therapists in Satir’s systemic brief therapy training. (Unpublished master’s thesis). University of British Columbia, Vancouver, British Columbia, Canada.
• Nichols, M. P., & Schwartz, R. C. (1998). Family therapy: Concepts and methods (4th edn.). Boston: Allyn and Bacon.
• Satir, V. (2018). İnsan yaratmak. Çev. Selim Yeniçeri (3. baskı). İstanbul: Beyaz Yayınları
• Satir, V., & Baldwin, M. (1983). Satir step by step: A guide to creating change in families. Palo Alto: Science and Behavior Books.
• Satir, V., & Banmen, J. (1982). Avanta’s process community II, Virginia Satir’s summer institute. North Delta, British Columbia, Canada: Delta Psychological Associates, Inc.
• Satir, V., Banmen, J. Gerber, J., & Gamori, M (1991). The Satir model: Family therapy and beyond. Palo Alto, CA: Science and Behavior Books.
• Sayles, C. (2002). Transformational change—based on the model of Virginia Satir. Contemporary Family Therapy, 24(1), 93–109.
• Şenol-Durak, E., & Fışıloğlu, H. (2007). Film analizi yöntemi ile Virginia Satir aile terapisi yaklaşımına bir bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 43-62.
• Smith, S. (2002). Transformations in therapeutic practice. Contemporary Family Therapy, 24(1), 111-128.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2020). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (6. baskı). (Çev. Ed. Baloğlu, M.) Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tam, E. P. (2006). Satir model of family therapy and spiritual direction. Pastoral Psychology, 54(3), 275-287.
• Wretman, C. J. (2016). Saving Satir: Contemporary perspectives on the Change Process Model. Social Work, 61(1), 61–68.