Evli Ve Boşanmış Babaların Çocuklarıyla İlişkilerine Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

Yıl 2023, Sayı: 57, 1930 - 1952, 30.09.2023

Şerife Eraslan

https://doi.org/10.53444/deubefd.1300684

Öz

Bu çalışmada, çocuğu okul öncesi eğitime devam eden evli ve boşanmış babalarının çocuk sahibi olmaya yönelik görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. Katılımcılar, amaçlı örnekleme yöntemine göre belirlenmiş; çocuğu Ankara ilinde Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi okul öncesi eğitime devam eden 6 evli ve 6 boşanmış babadan oluşmaktadır. Veriler, araştırmacı tarafından babalara hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, boşanmış babaların çocuk sahibi olmaya ilişkin duygu ve görüşlerinin evli olan babalara göre çeşitlilik gösterdiği tespit edilmiştir. Boşanmış babaların görüşlerinde, evli olan babalara kıyasla daha fazla korku, endişe, üzüntü ve kızgınlık gibi olumsuz duyguları yansıtan ifadeleri görülmüştür. Bu araştırma boşanmanın, babanın çocuklarıyla ilgili duygularını, ilişkilerini ve çocuklarına yaklaşımlarını olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Çocuğun gelişiminde ve hayatında anneler kadar önemli olan babalar da boşanma sonrasında ebeveyn- çocuk ilişkisine yönelik eğitim ve projelerle desteklenebilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk sahibi olmak, boşanmış babalar, evli babalar, okul öncesi dönem

Kaynakça

• Altunbulak, C., & Aydoğan, İ. (2015). İlköğretim ikinci kademedeki boşanmış ve tam aileye sahip öğrencilerin okul başarıları ve okulda karşılaştıkları ve okulda karşılaştıkları problemlerin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 76-102.
• Amato, P.R., & Keith, B. (1991). Parental divorce and the weil-being of children: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 110(1), 26-46. Amato, P. R., & Gilbreth, J. G. (1999). Nonresident fathers and children's well-being: A meta-analysis. Journal of Marriage and the Family, 61(3), 57-573. https://doi.org/10.2307/353560
• Arıkan, Ç. (1992). Yoksulluk, evlilikte geçimsizlik ve boşanma (1. Baskı). Şafak Yayıncılık.
• Arıkan, Ç. (1996). Halkın boşanmaya ilişkin tutumları araştırması. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Arı, R. (2006). Gelişim ve öğrenme. (3. Baskı). Nobel Yayıncılık.
• Aslıyüksek, Z. Ş. (2016). 0-2 yaş bebeğe sahip annelerin doğum sonrası bağlanmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi. Balin, H. (2011). Aile içi rollerde babalığın önemi. Çocuk ve Medeniyet, 6(11), 55-81.
• Belsky, J. (1979). Mother–father–infant interaction: A naturalistic observational study. Developmental Psychology, 15(6), 601–607. https://doi.org/10.1037/0012-1649.15.6.601
• Belsky, J., Youngblade, L., Rovine M., & Volling, B. (1991). Patterns of marital change and parent-child in- teraction. Journal of Marriage and Family, 53(2), 487-498. https://doi.org/10.2307/352914
• Bekman, S. (2001). Çocuğun yaşamında babanın rolü ve önemi sempozyum raporu. Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayını.
• Biller, H. B. (2003). Fathers and families paternal factors in child development. Auburn House.
• Booth, A., & Amato, P. (1991). Divorce and psychological stress. Journal of Health and Social Behavior, 32(4), 396-407. https://doi.org/10.2307/2137106
• Fogarty, K., & Evans G.D. (2009). The common roles of fathers: The Five Ps. University of Florida Publication, 1-4. https://citeseerx.ist.psu.edu/documentrepid=rep1&type=pdf&doi=3d1f3e3ea989e4fb61a49da0b8bf0184eb3e1752
• Fleming, A. S., Corter, C., Stallings, J., & Steiner, M. (2002). Testosterone and prolactin are associated with emotional responses to infant cries in new fathers. Hormones and Behavior, 42(4), 399-413.
• Çetinkaya, B. (2010). Ruhsal açıdan sağlıklı aile sağlıklı çocuk. (3. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Creswell, J.W. (2007). Qualitative inquiry and research desing: Choosing among five approaches. (2nd Ed.). Sage Publications. Çınar, Z. (2019).6-10 yaş aralığındaki anne ve babası boşanmış çocuklarda davranış problemi analizi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Güngörmüş, O. (2010). “Baba-çocuk ilişkisi”, ana-baba okulu. (14. baskı). Remzi Kitabevi.
• Güler, F. Y. (2014). Boşanma sürecinde çocukların benlik saygısı depresyon ve kabul-red algısının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Erdim, L., & Ergün, A. (2016). Boşanmanın ebeveyn ve çocuk üzerindeki etkileri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(1), 78-84. Ertürk Kara, H. G. (2017). Aile kuramları. T. Güler Yıldız, (Ed.). Anne baba eğitimi (4. Baskı) içinde (36-55). Pegem Akademi. Eisenberg, N., Hofer, C., Spinrad, T. L., Gershoff, E. T., Valiente, C., Losoya, S. H., ... & Maxon, E. (2008). Understanding mother-adolescent conflict discussions: concurrent and across-time prediction from youths' dispositions and parenting. Monographs of the Society for Research in Child Development, 73(2), vii-viii.
• Evans, C. (1996). Düşük sosyo-ekonomik örneklemli Türk babaların rollerine yönelik tutumları ve katılımları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
• Kasuto, M. (2017). Boşanmış ailelerin çocuklarının boşanmamış ailelerin çocuklarına göre öz saygı ve ruh sağlığı değişkenlerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi.
• Kuzucu, Y. (2011). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 79-91.
• Krishnakumar, A., & Buehler, C. (2000). Interparental conflict and parenting behaviors: A meta‐analytic review. Family Relations, 49(1), 25-44. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2000.00025.x
• Laurent, H. K., Kim, H. K., & Capaldi, D. M. (2008). Prospective effects of interparental conflict on child attachment security and the moderating role of parent romantic attachment. Journal of Family Psychology, 22(1), 377-388. https://doi.org/10.1037/0893-3200.22.3.377
• Lamb, M. E. (2010). How do fathers influence children’s development? Let me count the ways. The role of the father in child development, (pp.1-26). New York, Wiley.
• Lamb, M. E. (2001). Kültürler arası bakış açısı ile babanın çocuğun yaşamında rolü ve önemi. Sempozyum raporu. AÇEV Yayınları.
• Lamb, M. E. (1997). Fathers and child development: An introductory overview and guide. The Role of the Father in Child Development, 3(1), 1-18.
• Lamb, M.E. (1977). Father-infant and mother-infant interaction in the first year of life. Child Development, 48, 167-181.
• Lamb, M. E. (1975). Fathers: Forgotten contributors to child development. Human Development, 18(4), 245-266. Mağden, D., & Temel, Z. F. (1991). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış olan 7-9 yaş çocuklarının okul başarıları arasındaki farkların incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 15(80). 36-43. http://213.14.10.181/index.php/EB/article/view/6035/2197
• Myers, R. (1992). The twelve who survive (Vol. 29). Routledge.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage publications.
• Nair, H., & Murray, A. D. (2005). Predictors of attachment security in preschool children from ıntact and divorced families. The Journal Of Genetic Psychology,166(3), 245-263. https://doi.org/10.3200/GNTP.166.3.245-263
• Semerci, B. (2009). Birlikte büyütelim, çocuk ruh sağlığı (Özel Baskı). Alfa Yayınları.
• Şentürk, Ü. (2008). Aile kurumuna yönelik güncel riskler. Aile ve Toplum Eğitim- Kültür ve Araştırma Dergisi, 4(14), 7-31.
• Şentürk, Ü. (2012). Parçalanmış aile çocuklarının eğitimdeki başarı/başarısızlık durumu (Malatya örneği 2006). Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(29), 105-126. Soysal A, Bodur Ş, İşeri E., & Şenol S. (2005). Bebeklik dönemindeki bağlanma sürecine genel bir bakış. Klinik Psikiyatri Dergisi, 8(2), 88-99.
• Saygılı, S., & Çankırılı, A. (2017). Baba olma sanatı (7. Baskı). Zafer Yayınları.
• Taşkın, N. (2011). Çocukların gelişiminde katkıları unutulanlar: babalar. Eğitim Bir Sen Dergisi. 20, 43-47
• Tezel-Şahin, F., Akıncı-Coşgun, A., & Aydın-Kılıç, Z. N. (2017). Babaların çocuklarıyla vakit geçirme durumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. GUJGEF, 37(1), 319-349.
• Tezel Şahin, F. (2007). Sosyal değişim sürecinde değişen baba rolü. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 1015, 765-773.
• Turan Cebeci, S. C. (2009). Tam aileye ve tek ebeveyne sahip ailelerden gelen 7-12 yaşları arasındaki çocukların bağlanma stilleri ve kaygı durumları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2021). Evlenme ve boşanma istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2021-45568
• Türkoğlu, B., Çeliköz, N., & Uslu, M. (2013). 3-6 yaş aralığında çocuğu olan babaların nitelikli zaman algılarına dair görüşleri. Journal of Research in Education and Teaching, 2(2), 54-71.
• Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla baş etme yolları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 11(11), 99-108.
• Ortony, A., & Turner, T. J. (1990). What’s basic about basic emotions? Psychological Review, 97(3), 315-331. https://doi.org/10.1037/0033-295X.97.3.315
• Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(2), 140-161. Özcebe, H., Küçük Biçer, B., Çetin, E., Yılmaz, M., & Zakirov, F. (2011). 0-10 yaş aralığında çocuğu olan babaların çocuk sağlığı ve bakımındaki rolleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 54(1), 70-78.
• Özgün, Ö., Aydilek Çiftçi, M. A., & Erden, Ş. (2013). The meaning of fatherhood as perceived by Turkish police fathers and their young children. Educational Research and Reviews, 8(21), 1966-1978
• Pakkan, E. (2009). 4-5 yaş çocuklarının hareket etkinliklerine katılımı ile anne babalarının çocukla geçirdikleri zaman arasındaki bağlantının incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Riley, A. W., Coiro, M. J., Broitman, M., Colantuoni, E., Hurley, K. M., Bandeen-Roche, K., & Miranda, J. (2009). Mental health of children of low-income depressed mothers: Influences of parenting, family environment, and raters. Psychiatric Services, 60(3), 329-336.
• Uzun, Ç. (2013). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış çocuklarda depresyon ve sosyal becerilerin değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Uyar, N. (2022). Kadınların boşanma sonrası yaşama uyumu: Bilişsel davranışçı kurama dayalı psikoeğitim programının etkililiği. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Van IJzendoorn, M. H., & De Wolff, M. S. (1997). In search of the absent father—meta‐analyses of infant‐father attachment: A rejoinder to our discussants. Child Development, 68(4), 604-609.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılkan, İ. (2022). Boşanmış erkeklerin boşanma deneyimleri üzerine bir karma desen çalışması. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Young, M. E., & Mundial, B. (1996). Early child development: investing in the future. World Bank.