Problems Regarding History Teaching Reflected in Turkish History Institution Congresses

Yıl 2023, Sayı: 58, 3086 - 3102, 27.12.2023

Enes Küçük İsmail Düz Mehmet Akpınar

https://doi.org/10.53444/deubefd.1348923

Öz

History plays important roles in transferring the past presence of nations to future generations as a cultural treasure that determines the development direction of nations over time, ensures the integration of the individual with their own society, and keeps their community consciousness alive. This characteristic of history has made it a subject of discussion closely interested in every period in Turkey. After the foundation of the Republic, how to teach history has been the subject of debate among Turkish intellectuals, and as a result of these discussions, the Turkish Historical Society was established with the instruction of Atatürk. Since its establishment, the Turkish Historical Society has tried to explain Turkish history within the framework of scientific facts by conducting archaeological excavations, preparing books, and organizing conferences at regular intervals. Particularly how to teach Turkish history and the problems in history teaching in Turkey took an important place in the congresses that were organized by the institution. In the present study, the purpose was to uncover the problems in history teaching in Turkey within the framework of the research papers presented at the congresses organized by the Turkish Historical Society since its establishment. The sources of this study based on document analysis were the papers presented at the Turkish History Congresses. The data obtained in the study were analyzed with the content analysis technique and themes and sub-themes were created. According to the study results, there were 8 themes, including focusing on certain periods and subjects for problems in history teaching in Turkey, methodology problems, inadequacies in teaching the history of the revolution, the problem of historical reality, lack of spirality, problems arising from historiography, language problem in history textbooks, and lack of gender equality. Depending on these, 7 sub-themes were identified as historiography from the western perspective, historiography based on political history, separation of political history and cultural history, the spread of popular history, inadequacy of the contents of national history, the inadequacy of the contents of world history and definition of Ottoman history with myths.

Anahtar Kelimeler

History teaching, Turkish Historical Society, Turkish History Congresses, Problems in history teaching.

Türk Tarih Kurumu Kongrelerine Yansıyan Tarih Öğretimine Yönelik Sorunlar

Öz

Tarih, milletlerin geçmişteki varlığını gelecek nesillere aktarmada önemli bir görev üstlenmektedir. Milletlerin zaman içindeki gelişme yönünü belirleyen, bireyin kendi toplumu ile bütünleşmesini sağlayan ve ondaki toplum şuurunu canlı tutan bir kültür hazinesidir. Tarihin bu özelliği onu her dönem Türkiye’de yakından ilgilenilen bir tartışma konusu haline getirmiştir. Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte tarihin nasıl öğretileceği Türk aydınları arasında tartışma konusu olmuş ve bu tartışmaların sonucunda Atatürk’ün talimatıyla Türk Tarih Kurumu kurulmuştur. Türk Tarih Kurumu kuruluşundan itibaren arkeolojik kazılar yapmak, kitaplar hazırlamak ve belirli aralıklarla konferanslar düzenlemek suretiyle Türk tarihini bilimsel gerçekler çerçevesinde anlatmaya çalışmıştır. Kurumun düzenlemiş olduğu kongrelerde özellikle Türk tarihinin nasıl öğretileceği ve Türkiye’de tarih öğretimindeki sorunlar önemli bir yer teşkil etmiştir. Bu çalışmada Türk Tarih Kurumunun kuruluşundan günümüze kadar düzenlemiş olduğu kongrelerde sunulan tebliğler çerçevesinde Türkiye’de tarih öğretimindeki sorunları ortaya koymak amaçlanmıştır. Doküman analizine dayalı bu araştırmanın kaynaklarını Türk Tarih Kongrelerinde sunulan tebliğler oluşturmaktadır. Çalışmada elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenerek temalar ve alt temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye’de tarih öğretiminde sorunlara yönelik olarak belli dönem ve konulara ağırlık verilmesi, metodoloji sorunu, inkılâp tarihinin öğretimindeki yetersizlikler, tarihsel gerçeklik sorunu, sarmallıktan yoksunluk, tarih yazımından kaynaklanan sorunlar, tarih ders kitaplarında dil sorunu, toplumsal cinsiyet eşitliğinden yoksunluk olmak üzere 8 tema ve bunlara bağlı batı perspektifinde tarih yazımı, siyasi tarih ağırlıklı tarih yazımı, siyasi tarih ve kültür tarihinin ayrı ele alınması, popüler tarihin yaygınlaşması, millî tarihe ait içeriklerin yetersizliği, dünya tarihine ait içeriklerin yetersizliği ve Osmanlı tarihinin mitoslarla tanımlanması olmak üzere 7 alt tema belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarih eğitimi, Türk Tarih Kurumu, Türk Tarih Kongreleri, Tarih öğretiminde sorunlar

Kaynakça

• Acun, F. (2022). Popüler tarih nedir? Popüler tarih nasıl yapılır?. A. Bedir, B. Soykan, & U. C. D. İmamoğlu içinde (Haz.), Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve tarihçilik sempozyumu (ss. 365-381). Türk Tarih Kurumu. Cilt. II. 10.37879/9789751749994.2022
• Akbaba, B. (2008). Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi dersinin öğretiminde karşılaşılan sorunlar (Gazi Üniversitesi örneği). Gazi Akademik Bakış, 1(2), 177-197.
• Akçura, Y. (1932, Temmuz). Tarih yazmak ve tarih okutmak usullerine dair. Y. Akçura (Başkan), I. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Akkaya, Z. (1981, Eylül). Atatürk ideolojisi ve Türk devriminin eğitimi politikasını sosyolojik araştırmalar sonucuna göre saptamak zorunluluğunu görüyoruz.. E. Z. Karal (Başkan), IX. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Altuntaş, Y. S. (2022). Uzaktan eğitimde tarih öğretimi ve karşılaşılan sorunlar [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Aslan, E. (2005). Türkiye’de tarih eğitiminin sorunları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106-114.
• Aydın, L. (2018). Ortaöğretim tarih öğretim programları ve ders kitaplarının toplumsal cinsiyet eşitliği açısından incelenmesi ve değerlendirilmesi. S. Nurdan & M. Özler içinde (Haz.), Hatıralar, Biyografiler, Otobiyografiler Tarihçilik XVIII. Türk Tarih Kongresi (ss. 397-419). Türk Tarih Kurumu. Cilt. VII. https://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2022/03/15-LokmanAydin.pdf
• Ayni, M. A. (1932, Temmuz). Eski tarih kitapları. Y. Akçura (Başkan). I. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Bal, M. (2014). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çözüm yolları konusunda öğretmen adayı ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 371-387.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
• Çapa, M. (2017). Cumhuriyet döneminde tarih eğitimi. A. Şimşek (Ed.), Türkiye’de tarih eğitimi İçinde (ss. 63-131). Pegem Akademi.
• Demir, Ö., & Çencen, N. (2015). Tarih sinema etkileşiminin popüler kültürdeki yeri. e–Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 13-18.
• Demircioğlu, İ. H. (2015). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar (5. Baskı). Anı. Doğaner, Y. (2005). Yükseköğretimde Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi dersi öğretiminde karşılaşılan problemler ve yeni yaklaşımlar-hacettepe üniversitesi örneği. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 21(62), 589-612.
• Fazıl Nazmi. (1932, Temmuz). Liselerle ortamektepler için telif edilen tarih kitabında nazarı tenkidimi celbeden noktalar. Y. Akçura (Başkan), I. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Günal, H., & Kaya, R. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konuların öğretimi sırasında yaşadıkları çekince ve sorunlar (Erzurum örneği). Turkish History Education Journal, 5(1), 44-73.
• Günaltay, Ş. (1943, Kasım). Türk Tarih Kurumu Başkanı Ord. Prof. Şemseddin GünaItay‘ın açış nutku. Ş. Günaltal (Başkan). III. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Halaçoğlu, Y. (2012). Türk Tarih Kurumu. (cilt, 41, 547-549). TDV Yayınları.
• Işık-Demirhan, E. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından öğretim programı ve ders kitabı inceleme (4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi). Journal of Innovative Research in Social Studies, 4(1), 69-82.
• Karaaslan, F. (2013). Ortadoğu örneğinde Avrupa merkezli tarih anlatısının Ortadoğu’nun tarih bozumu. TYB Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(8), 67-79.
• Karakuş, E., Mutlu, E., & Diker-Coşkun, Y. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından öğretim programlarının incelenmesi. Kadın Araştırmaları Dergisi, 17, 31-54.
• Köse, M., & Yıldız, A. (2012). Tarih eğitiminde sosyal ve kültürel konuların öğretimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 81-99.
• Köse, M. (2004). Tarih öğretiminde kadın ve Türk kadın imajı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Köstüklü, N. (2004). İlk ve orta öğretimde tarih öğretimi problemler ve öneriler. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 41, 1-28.
• Köstüklü, N. (2019). Tarih öğretiminde kavramların yeri ve önemi: problemler ve öneriler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 35(100), 309-324.
• Oruç, F. (1996). Tarih, mit ve gerçeklik. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 2, 241-250.
• Özbaran, S. (2002). Tarih öğretiminin güncel sorunları. Toplumsal Tarih, 100, 6-8.
• Özcan, A. (2017). 2000’lerde tarih eğitimi. A. Şimşek (Ed.), Türkiye’de tarih eğitimi İçinde (ss. 384-391). Pegem Akademi.
• Öztürk, İ. H. (2009). Yeni ortaöğretim tarih programları üzerine eleştirel bir inceleme. The first international congress of educational research. ResearchGate https://www.researchgate.net/publication/290997234_Yeni_Ortaogretim_Tarih_Programlari_Uzerine_Elestirel_Bir_Inceleme#fullTextFileContent
• Pamuk, A. (2009).Vatandaş yetiştirme aracı olarak tarih öğretimi: orta öğretim düzeyinde öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri (Trabzon-Tunceli örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Sadık-Yılmaz, H., & Avcı, H. E. (2018). Türkiye’de tarih öğretiminde karşılaşılan problemler üzerine bir araştırma. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 320-344.
• Safran, M. (1999, Ekim). Osmanlı tarihi öğretimi ve Osmanlı imajı. Y. Halaçoğlu (Başkan), XIII. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Safran, M. (2002). Türk tarih öğretimi ve meseleleri. (cilt, 17, ss. 935-942). Türkler Ansiklopedisi Yeni Türkiye Yayınları.
• Safran, M. (2006, Eylül). Taslak lise tarih 1-2 öğretim programlarının temel yapısı. Y. Halaçoğlu (Başkan), XV. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Şehsuvaroğlu, B. (1961, Ekim). İlk ve orta öğretim tarih programları hakkında. Ş. Günaltay (Başkan). VI. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Şimşek, A. (2013). Türkiye’de tarih ders kitaplarında Avrupamerkezcilik. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(6), 193-222.
• Şimşek, A. (2016). Türkiye’de tarih eğı̇tı̇mı̇nı̇n sorunlarına genel bı̇r bakış. International Turkic World Educational Sciences and Social Sciences Congress (ss. 115-124). Adana.
• Şimşek, A., Doğanay, A., Ataizi, M., Balaban, J., & Akbulut, Y. (2008). Veri çözümleme teknikleri, A. Şimşek (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri İçinde (ss. 163-195). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Topçu, E. (2016). Ortaokulda tarih eğitimi: Yapısal sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 22-35.
• Torun, E. (2006). II. Dünya savaşı sonrası Türkiye’de kültürel değişimler: İç ve dış etkenler, 1945-1960 (1. Baskı). Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
• Turan, R. (2014). Türkiye Cumhuriyeti tarihi kültür alanındaki gelişmeler. Türkiye Cumhuriyet tarihi II (s. 189-245). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Uçar, Ş. (1986, Eylül). Historical thought and education in modern Turkey. Y. Yücel (Başkan). X. Türk Tarih Kongresi. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Usta, N. (2011). Türkiye'de tarih öğretiminin sorunlarına bir örnek: Kemal Kara'nın İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabında iç ve dış düşman algısı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, 163-182.
• Usta, N. (2013). Türkiye’de tarih öğretiminde güncel sorunlar. TYB Akademi, 3(8), 33-43.
• Yazıcı, F. (2017). 2000’lerde tarih eğitimi. A. Şimşek (Ed.), Türkiye’de tarih eğitimi İçinde (ss. 369-392). Pegem Akademi.
• Yazıcı, F., & Şimşek, A. (2011). Tarih öğretiminde nesnellik sorunu. Tarih Okulu, 11, 13-32.
• Yıldız, Ö. (2003). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(15), 181-190.
• Yılmaz, A. A. (2011). Tarih öğretmenlerinin eski çağ tarihi ve eski Türk tarihi öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Education Sciences, 6(3), 2148-2156.
• Yüceer, N. (2021). Türk Tarih Kurumu, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turk-tarih-kurumu/