Local Literacy Characteristics of Social Studies Teachers: The Example of Izmir Province

Yıl 2023, Sayı: 58, 3250 - 3264, 27.12.2023

Aslı Avcı Akçalı , Beyza Aliakar

https://doi.org/10.53444/deubefd.1381485

Öz

Social studies course is one of the most appropriate courses for students to learn their duties and responsibilities towards society and the environment, and to gain basic knowledge, skills and behaviours in order to become effective citizens. In this context, it is an important competence for students to recognise and introduce their environment with its economic, social, cultural, historical, etc. elements. Individuals equipped in this respect are called "locally literate" individuals in the literature. The acquisition of local literacy skills by students can be possible only if they are trained by locally literate teachers. Because the characteristics of teachers in this sense affect the profile of the students they are expected to educate. For this reason, it is important to reveal the local literacy characteristics of social studies teachers and this research serves this purpose. The study group of the research consists of 30 social studies teachers working in Izmir province. The research design of the study, which was carried out with a qualitative approach, is a case study. Interview method was used to obtain research data. As a data collection tool, a semi-structured interview form was used to reveal the local literacy characteristics of social studies teachers. In the analysis of the data descriptive analysis method was used. As a result of the research, it was determined that social studies teachers' local literacy skills were open to improvement in cognitive, affective and activity dimensions and suggestions were made in this direction.

Anahtar Kelimeler

Social studies, local literacy, teacher training

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yerel Okuryazarlık Özellikleri: İzmir İli Örneği

Öz

Sosyal bilgiler dersi etkin vatandaş olma yolunda öğrencilerin topluma ve çevreye karşı görev ve sorumluluklarını öğrenmesi, temel bilgi, beceri ve davranışları kazanması açısından en uygun derslerden biridir. Bu bağlamda öğrencilerin çevrelerini ekonomik, toplumsal, kültürel, tarihi vb. unsurlarıyla tanımaları ve tanıtmaları önemli bir yeterlilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu açılardan donanımlı bireyler literatürde “yerel okuryazar” birey olarak adlandırılmaktadır. Öğrencilere yerel okuryazarlık becerilerinin kazandırılması ise yerel okuryazar öğretmenler tarafından eğitilmeleriyle mümkün olabilir. Çünkü öğretmenlerin bu anlamdaki nitelikleri kendilerinden yetiştirmeleri beklenen öğrenci profilini etkilemektedir. Bu nedenle sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel okuryazarlık özelliklerinin ortaya konması önem arz etmekte, araştırma bu amaca hizmet etmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu İzmir ilinde görev yapan 30 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Nitel yaklaşımla gerçekleştirilen çalışmanın araştırma deseni durum çalışmasıdır. Araştırma verilerinin elde edilmesinde görüşme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel okuryazarlık özelliklerinin ortaya konulmasına yönelik bir yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde ise betimsel analiz yöntemine başvurulmuştur. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel okuryazarlık becerilerinin bilişsel, duyuşsal ve faaliyet boyutlarında geliştirilmeye açık özellikte olduğu tespit edilmiş, bu doğrultuda öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, yerel okuryazarlık, öğretmen eğitimi

Destekleyen Kurum

Bu araştırma TÜBİTAK tarafından 2209-A çağrı programında desteklenmekte olan (1919B012214280 başvuru numaralı) projeye kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Kaynakça

• Akbaş, Y. (2019). İlkokul sosyal bilgiler dersi kapsamında 4. sınıf öğrencilerinin yerel okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi (Çanakkale ili örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Akyol, Ö. (2019). Yere aidiyetin çevreyi algılama ve anlamlandırmaya etkisi üzerine Hasköy bölgesinde bir inceleme. International Journal of Social and Humanities Sciences (IJSHS), 3(1), 69-82.
• Arslan, İ. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel tarih konularının kullanımına ilişkin öğretmen tutumları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi.
• Brundtland, G. (1987). Our common future: The report of the world commission on environment and development. Oxford University Press. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf
• Bulut, H. & Derin, Z. (2021). İzmir Yeşilova Höyük Kemik Endüstrisi üzerine tekno-tipoloji. TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 29, 135-152.
• Cantürk, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kültür ve miras öğrenme alanına yönelik sınıf içi uygulamalarının incelenmesi̇. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among the five traditions. Sage Publications.
• Çapar, D. & Şenşekerci, E. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihsel çevrenin tarih öğretiminde kullanımına yönelik yaklaşımları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1044-1062.
• Çolpan, C. (2017). Bir semtin kimliğinin sürdürülmesinde kentsel belleğin yeri: Yeldeğirmeni örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Doğu, B. (2022). 1968’den günümüze sosyal bilgiler öğretim programlarında kimlik inşası. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Dündar, A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi kapsamında yerel okuryazarlıklarının incelenmesi- Çanakkale ili örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences. 3(3), 196-215.
• Gezici, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görev yaptıkları yakın çevreye ait tarihi, coğrafi ve kültürel özellikleri hakkındaki farkındalıkları ve bunları derse aktarım biçimleri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Göç, N. (2008). Yerel tarih konularının sosyal bilgiler derslerinde uygulanması; karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri (Yozgat örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Güven, B. (2019). Yerel okuryazarlık. Pegem Akademi.
• Jansen, H. (2010). The logic of qualitative survey research and ıts position in the field of social research methods. Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 11(2), Art. 11.
• Karakoç, M. & Oruç, Ş. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin hizmet içi eğitimler hakkındaki görüşleri. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(2), 500-526.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Jossey-Bass Inc., Publishers.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Özçakır, G. (2023). Sosyal bilgiler derslerinde yerel tarih konularının kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri: Kdz. Ereğli̇ örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Şentürk, A. & Gülersoy, N. Z. (2019). Aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma etkileşimi bağlamında kullanıcı sürekliliğinin irdelenmesi: Kadıköy moda örneği. MEGARON, 14(1), 145-159.
• Taşcan, O. (2011). Tarih öğretiminde mekân kullanımı ve öğretmen görüşleri- Bitlis ili örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Upadhay, A., Hyde, R. & Wadley, D. (2010, November). Towards a new paradigm for the assessment of sustainable housing: An environmental quality of life (qole) approach. 44th Annual Conference of the Architectural Science. Unitec Institute of Technology, Auckland, New Zealand.
• Ünalan, A. (2018). Öğretmenlerin çevreye yönelik davranış düzeylerinin belirlenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Üztemur, S. & Dinç, E. & Acun, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde müze ve tarihi mekân kullanımının 7. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler algılarına etkisi: Bir eylem araştırması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 135-168.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, O. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre bilgisi ve sürdürülebilir çevre tutum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
• Yiğen, V. & Dündar, R. (2020). Sosyal bilgiler dersinin etkili vatandaş yetiştirme rolüne yönelik öğretmen adaylarının algıları. Sosyal Bilgilerde Yenilikçi Araştırmalar Dergisi. 3(2), 131-146.
• Yuvacı, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel tarih ile ilgili uygulamaları ve karşılaşılan sorunlar- Sivas ili örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.