Öğretmenlerin Psikolojik Danışma ve Rehberlik Faaliyetlerine Yönelik Tutumlarının Açıklanmasında Mesleki Profesyonelliklerinin Rolü

Yıl 2024, Sayı: 59, 301 - 324, 29.03.2024

Muhammet Özyanık Fatih Camadan

https://doi.org/10.53444/deubefd.1364124

Öz

Bu araştırmada, öğretmenlerin PDR faaliyetlerine yönelik tutumlarının açıklanmasında mesleki profesyonelliklerinin rolü incelenmiştir. Bunun yanı sıra, öğretmenlerin mesleki profesyonelliklerinin ve PDR faaliyetlerine yönelik tutumlarının demografik özelliklerine göre anlamlı şekilde farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Bu araştırma nicel araştırma yaklaşımında dayalı ilişkisel tarama modeli çerçevesinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Rize il merkezi ve ilçelerindeki resmi temel eğitim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan ve kolay örnekleme yöntemi ile seçilen 212 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Faaliyetlerine Yönelik Öğretmen Tutumları Ölçeği ve Öğretmenlerin Mesleki Profesyonelliği Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin mesleki profesyonelliklerinin yüksek seviyede olduğu, PDR faaliyetlerine yönelik olumlu tutumlarının ise çok yüksek seviyede olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin mesleki profesyonelliklerinde cinsiyet, mezuniyet durumu, görev yapılan kurum düzeyi ve görev yapma süresine göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Öğretmenlerin PDR faaliyetlerine yönelik tutumlarında cinsiyet ve mezuniyet durumuna göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Öğretmenlerin mesleki profesyonelliklerinin PDR faaliyetlerine yönelik tutumlarını olumlu yönde ve anlamlı şekilde açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerine yönelik tutum, mesleki profesyonellik.

The Role of Teachers' Occupational Professionalism in Explaining Their Attitudes Towards the Activities of Psychological Counseling and Guidance

Öz

In this study, the role of teachers' occupational professionalism in explaining their attitudes towards the activities of PCG was examined. In addition, it was investigated whether the professionalism of teachers and their attitudes towards PCG activities differ significantly according to their demographic characteristics. This research was designed based on the relational survey model within the framework of the quantitative research approach. The sample of the research consists of 212 teachers who work in official basic education and secondary education institutions in Rize city center and its districts and are selected by easy sampling method. Personal Information Form, Teacher Attitudes Towards Guidance and Psychological Counseling Activities Scale and Teachers' Professional Professionalism Scale were used to collect the data of the study. As a result of the research, it has been determined that the occupational professionalism of the teachers is at a high level and their positive attitudes towards PCG activities are at a very high level. Significant differences were found in the occupational professionalism of teachers according to gender, graduation status, level of institution and duration of duty. Significant differences were found in teachers' attitudes towards PCG activities according to gender and graduation status. It was concluded that the occupational professionalism of the teachers explained their attitudes towards PCG activities in a positive and meaningful way.

Anahtar Kelimeler

Teacher, attitudes towards the activities of psychological counseling and guidance, occupational professionalism

Kaynakça

• Abbasoğlu, B. (2014). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin rehberlik ve psikolojik danışma faaliyetlerine yönelik tutumlarının incelenmesi (Yalova ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Abid, H. C. (2006). Effective of guidance services on study attitudes, study habits and academic achievement of secondary school students. Bulletin of Education and Research, 28(1), 35-45.
• Adams, G. (2017). Using a narrative approach to illuminate teacher professional learning in an are of accountability. Teaching and Teacher Education, 67, 161-170.
• Akar, F. (2023). Öğretmenlerin mesleki değerleri ile mesleki profesyonellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Konya örneklemi). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Akbaba, A., & Batıkan, T. (2017). Okul yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin okullardaki rehberlik servisleri hakkındaki görüşleri: Van örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 89-122.
• Akman, Y. (2019). Stratejik liderliğin mesleki profesyonellikte oynadığı rol. SDU International Journal of Educational Studies, 6(2), 114-127.
• Altınkurt, Y., & Ekinci, C. E. (2016). Examining the relationships between occupational professionalism and organizational cynicism of teachers. Educational Process: International Journal, 5(3), 236.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71.
• Altıntaş, E. (2015). Çağdaş eğitim sisteminde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aslıhak, Ü. Ş. (2022). AB projelerinin öğretmenlerin mesleki öğrenme ve mesleki profesyonelliklerine katkısının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Aydın, M., Toprak, F., Aslan, M., & Aydın, M. (2022). Öğretmenlerin mesleki profesyonellik davranışlarının iş doyumları üzerindeki etkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 11(4), 610-618.
• Bacıoğlu, S. Kocabıyık, O., & Malkoç, A. (2017). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin okullardaki rehberlik servisini değerlendirmeleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(48), 45-62.
• Bair, M. A. (2016). Professionalism: A comparative case study of teachers, nurses, and social workers. Educational Studies, 40(5), 450-464.
• Bakırcıoğlu, R. (2005). Rehberlik ve psikolojik danışma. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Banković, I. (2014). Early childhood professionalism in Serbia: Current issues and developments. International Journal of Early Years Education, 22(3), 251-262.
• Bayhan, G. (2011). Öğretmenlerin profesyonelliğinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Bayraktar, Y., & Ekşioğlu, S. (2021). Rehber öğretmenlerin okulda karşılaştıkları sorunlara yönelik görüşlerinin belirlenmesi, Yıldız Journal of Educational Research, 6(1), 9-20.
• Bek, H., & Şen, B. (2018). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin rehberlik görevleri ile ilgili tutumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 95-106.
• Berliner, D. (2004). Describing the behavior and documenting the accomplishments of expert teachers. Bulletin of Science, Technology and Society, 24(3), 200-212.
• Buyruk, H., & Akbaş, A. (2021). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile özerkliği arasındaki ilişkiye dair bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 46(208), 431-451.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Camadan, F., & Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199-211.
• Camadan, F., Baştopçu, S., Tosun, G., Yangın, N., & Kılıç, Z. (2018). Öğretmenlerin mesleki benlik saygıları ile psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 115-136.
• Cansoy, R., & Parlar, H. (2017). Okul gelişiminin bir yordayıcısı olarak öğretmen profesyonelizmi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 269-289.
• Cooper, M. Hough, M., & Loynd, C. (2005). Scottish secondary school teachers’ attitudes towards, and conceptualisations of, counselling. British Journal of Guidance and Counselling, 33(2), 199-211.
• Çelik, M. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
• Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Çetinkaya, B. (2014). Rehberlik. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çöp, E., Gül, Şeref, Çakır, O., & Eker, C. (2023). Okul rehberlik hizmetlerine yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(5), 774-793.
• Demir, M. (2010). Sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayışları ve rehberliğe yönelik tutumları. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Eroğlu, M., Erdoğan, U. & Özbek, R. (2018). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleriyle mesleki gelişime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social And Humanities Sciences Research, 5(30), 4379-4388.
• Ev, H. (2011). Türkiye’de öğretmen yetiştirme sistemi ve din öğretimi alanına öğretmen yetiştirme. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 33, 9-50.
• Field, A. P., Miles, J., & Field, Z. (2009). Discovering statistics using R. London: Sage Publication.
• Flexner A. (2001). Is social work a profession? Version of record. Research on Social Work Practice, 11(2), 152-165.
• Gündüz, B., İnandı, Y., & Tunç, B. (2014). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri: Betimsel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-34.
• Hart, S. P., & Marshall, J. D. (1992). The question of teacher professionalism. ERIC. ED 349 291. SP 034 028.
• Harwood, D., & Tukonic, S. (2017). Babysitter or professional? Perceptions of professionalism narrated by Ontario early childhood educators. International Electronic Journal of Elementary Education, 8(4), 589-600.
• Hildebrandt, S. A., & Eom, M. (2011). Teacher professionalization: Motivational factors and the influence of age. Teaching and Teaching Education, 27, 416-423.
• Hoşgörür, T. (2017). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleri ile saygınlıklarını yitirme kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(3), 387-424.
• Karataş, Z., & Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427-460.
• Karatay, M., Günbey, M., & Taş, M. (2020). Öğretmen profesyonelliği ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişki. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 173-195.
• Kepçeoğlu, M. (1993). Psikolojik danışma ve rehberlik. Kadıoğlu Matbaası.
• Keskin, C. (2022). Anaokullarında yürütülen rehberlik hizmetlerine ilişkin yönetici, öğretmen ve veli görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Kızıl, D. (2007). Ortaöğretim kurumlarındaki rehber öğretmenlerin ve sınıf rehber öğretmenlerin sınıf içi rehberlik etkinlikleri ile ilgili görüşleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). The Guilford Press.
• Kuzgun, Y. (2006). Rehberlik ve psikolojik danışma. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Lai, M., & Lo, L. N. K. (2007). Teacher professionalism in educational reform: The experiences of Hong Kong and Shanghai. A Journal of Comparative Education, 37(1), 53-68.
• Macheridis, N., & Alexander, P. (2019). Professionalism between profession and governance: how university teachers’ professionalism shapes coordination. Studies in Higher Education, 44(3), 470-485.
• MEB Eğitimciler İçin Mesleki Etik İlkeler (24 Haziran 2015) http://personel.meb.gov.tr/genelge_gorus_yonerge/ET%C4%B0K%20GENELGE.pdf
• MEB Öğretmenlik Meslek Kanunu (14 Şubat 2022). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220214-1.htm
• Monk, H., & Phillipson, S. (2017). Early childhood educators’ experiences and perceptions of professionalism and professionalization in the Asian context. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 45(1), 3-22.
• Owino, J., & Odera, F. Y. (2014). Attitude of head teachers towards guidance and counseling in primary schools in Kisumu West Sub County. International Journal of Humanities and Social Science Invention, 3(7), 55-62.
• Pallant, J. (2015). SPSS kullanma kılavuzu (Çev. S. Balcı ve B. Ahi.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Parmaksız, İ., & Gök, A. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde karşılaştıkları güçlükler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 247-265.
• Pearson, L. C., & Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 38 54.
• Rizvi, M. (2003). The relationship between school reforms and teacher professionalism in government schools in Karachi, Pakistan. [Unpublished doctoral dissertation]. Queensland University of Technology.
• Schmidt, J. J. (2008). Counseling in schools: Comprehensive programs of responsive services for all students. Pearson/Allyn and Bacon.
• Seyoum, Y. (2011). Revitalizing quality using guidance counseling ın ethiopian higher education institutions: Exploring students. Views and Attitudes At Haramaya University, International Journal of Instruction, 4(2), 161-192.
• Soesanti, A., Riyanto, Y., & Sigit, B. (2023). Principal professionalism in improving the quality of education in senior high school. Journal Pendidikan Islam Dan Multiculturalism, 5(1), 1-18.
• Sonyel, B. (2004, May). The relationship between teacher education, professionalism and lifelong learning. In Information Technology Based Proceedings of the FIfth International Conference on Higher Education and Training, 2004. ITHET 2004. (pp. 399-403). IEEE.
• Swann, M. Mcintyre, D., Pell., T. Hargreaves, L., & Cunningham, M. (2010). Teachers’ conceptions of teacher professionalism in England in 2003 and 2006. British Educational Research Journal, 36(4), 549-571.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Allyn and Bacon.
• Terzi, Ş., Ergüner Tekinalp, B., & Leuwerke, W. (2011). Psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri modeline dayalı olarak geliştirilen kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik programını değerlendirmeleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 51-60.
• Toh, K. A., Diong, C. H., Boo, H. K., & Chia, S. K. (1996). Determinants of teacher professionalism. British Journal of In-Service Education, 22(2), 231-244.
• Topses, G. (2007). Psikolojik yardım hizmetleri kuram ve uygulamalar. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Torres, A. C., & Weiner, J. (2018). The new professionalism? Charter teachers’ experiences and qualities of the teaching profession. Education Policy Analysis Archives, 26, 19-19.
• Tuzcuoğlu, N. (1995). İlkokullarda rehberlik servislerinden beklentiler ve rehberlik servisinin öğrenciler üzerindeki etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Tuzgöl Dost, M. (2020). Okul psikolojik danışmanlarına göre ilkokullardaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin durumu ve sorunları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1673-1690.
• Uzun, İ. (2018) Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin okul rehberlik hizmetleri ve psikolojik danışman ile ilgili metaforik algılarının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Biruni Üniversitesi.
• Yeşilyaprak B. (2004). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 11(2), 332-343.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleri ile iş-yaşam dengeleri arasındaki ilişki. Journal of Educational Sciences ve Practices, 14(28), 105-128.
• Zembat, R., & Küsmüş, G. İ. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile mesleki profesyonellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(4), 1725-1739.