Predictors of Peer Bullying in Adolescents: Perceived School Climate and Perceived Emotional Abuse from Teachers

Yıl 2024, Sayı: 59, 418 - 434, 29.03.2024

Merve Kayacık Mustafa Batuhan Kurtoğlu Ahmet Ayaz

https://doi.org/10.53444/deubefd.1381554

Öz

This study was conducted to determine the role of school climate and perceived emotional abuse from teachers in explaining peer bullying in adolescents. The study group of the research, which was designed using a predictive correlational model, consisted of 260 female and 136 male students totaling 396 secondary school students. Personal Information Form, Peer Bullying Determination Scale Adolescent Form, Perceived Teacher Behavior Scale and School Climate Scale were used to collect data. Pearson product-moment correlation coefficients were calculated to determine the relationship between the variables, while multiple regression analysis was applied to determine the predictors of peer bullying. According to the results of the research, a significant negative relationship was found between the perceived school climate and the students' bullying and victimization. A significant positive relationship was obtained between perceived emotional abuse from the teacher and the status of being a bully and a victim. Additionally, a significant negative relationship was found between perceived school climate and perceived emotional abuse from the teacher. According to the results of multiple regression analysis, a significant effect of school climate and perceived emotional abuse from the teacher was found in predicting the bullying status of the students, while only a significant effect of emotional abuse perceived from the teacher was found in the case of being a victim. The findings were discussed in the light of the relevant literature and various suggestions were made, such as conducting more studies with school stakeholders who are seen to have an important role in combating and preventing peer bullying.

Anahtar Kelimeler

Adolescents, peer bullying, perceived emotional abuse from the teacher, school climate

Ergenlerde Akran Zorbalığının Belirleyicileri: Algılanan Okul İklimi ve Öğretmenden Algılanan Duygusal İstismar

Öz

Bu çalışma ergenlerde akran zorbalığının açıklanmasında okul iklimi ve öğretmenden algılanan duygusal istismarın rolünü belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yordayıcı korelasyonel model kullanılarak tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu 260 kadın, 136 erkek toplam 396 ortaöğretim öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Formu, Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu, Algılanan Öğretmen Davranışları Ölçeği ve Okul İklimi Ölçeği kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiye tespit etmek amacıyla pearson momentler çarpımı korelasyon katsayıları hesaplanırken, akran zorbalığının yordayıcılarını tespit etmek amacıyla ise çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre algılanan okul iklimi ile öğrencilerin zorba ve kurban olma durumları arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Öğretmenden algılanan duygusal istismar ile de zorba ve kurban olma durumları arasında ise pozitif yönlü anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. Ayrıca algılanan okul iklimi ile öğretmenden algılanan duygusal istismar arasında da negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre öğrencilerin zorbalık durumlarının yordanmasında okul iklimi ve öğretmenden algılanan duygusal istismarın manidar bir etkisi bulurken, kurban olma durumunda sadece öğretmenden algılanan duygusal istismarın manidar etkisi tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ergenler, akran zorbalığı, öğretmenden algılanan duygusal istismar, okul iklimi

Etik Beyan

Bu araştırmanın planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Etik kurul izin bilgileri Etik değerlendirmeyi yapan kurul adı: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu Etik değerlendirme karar tarihi: 27.10.2020 Etik değerlendirme belgesi sayı numarası: E-804.01-BABBFCF3

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Acosta, J., Chinman, M., Ebener, P., Malone, P. S., Phillips, A. & Wilks, A. (2019). Understanding the relationship between perceived school climate and bullying: A mediator analysis. Journal of School Violence, 18(2), 200-215. https://doi.org/10.1080/15388220.2018.1453820
• Alantar, M. (1989). Psychological maltreatment: An attempt of its definition by experts and its assessment among a group of adolescents. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi.
• Aluede, O., Ojugo, A. I., & Okoza, J. (2012). Emotional abuse of secondary school students by teachers in ego state, Nigeria. Research in Education, 88, 29-39. https://doi.org/10.7227/RIE.88.1.3
• Andreou, E. (2000). 8-12 yaş arası Yunan okul çocuklarında zorba/kurban sorunları ve bunların psikolojik yapılarla ilişkisi. Agresif Davranışlar, 26(1), 49-56 http://dx.doi.org/10.1002/(SICI)1098-2337(2000)26:1%3C49::AID-AB4%3E3.0.CO;2-M
• Arseneault, L., Bowes, L., & Shakoor, S. (2009). Bullying victimization in youths and mental health problems: “Much ado about nothing”? Psychological Medicine, 40(5), 717-729. https://doi.org/10.1017/s0033291709991383 Aslan, S. & Aşıcı, H. (2011). Ergenlerde okul zorbalığının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 71-83. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/67827
• Atik, G. & Kemer, G. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel özyeterliğin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 198-206. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deubefd/issue/25428/268269
• Attar‐Schwartz, S. (2009). Peer sexual harassment victimization at school: The roles of student characteristics, cultural affiliation, and school factors. American Journal of Orthopsychiatry, 79(3), 407-420. https://doi.org/10.1037/a0016553
• Ayas, T. & Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90661
• Baker, Ö. E. (2009). Peer victimization, rumination, and problem solving as risk contributors to adolescents’ depressive symptoms. The Journal of Psychology, 143, 78-90. https://doi.org/10.3200/jrlp.143.1.78-90
• Banzon-Librojo, L. A., Garabiles, M. R. & Alampay, L. P. (2017). Relations between harsh discipline from teachers, perceived teacher support, and bullying victimization among high school students. Journal of Adolescence, 57, 18-22. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.03.001
• Bayar, Y. & Uçanok, Z. (2012). Okul sosyal iklimi ile geleneksel ve sanal zorbalık arasındaki ilişkiler: Genellenmiş akran algısının aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 27(70), 101-114. https://www.researchgate.net/publication/297517269_Okul_Sosyal_iklimi_ile_Geleneksel_ve_Sanal_Zorbalik_Arasindaki_iliskiler_Genellenmis_Akran_Algisinin_Araci_Rolu
• Bayraktar, F. (2009). Ergenlerin zorba ve kurban davranışlarında birey, aile, akran ve okula dair özelliklerin rolü: Bütüncül bir model önerisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Brown, S. L., Birch, D. A. & Kancherla, V. (2005). Bullying perspectives: experiences, attitudes, and recommendations of 9‐to 13‐year‐olds attending health education centers in the United States. Journal of School Health, 75(10), 384-392. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2005.tb06642.x
• Burnukara, P. & Uçanok, Z. (2012). İlk ve orta ergenlikte akran zorbalığı: Gerçekleştiği yerler ve baş etme yolları. Türk Psikoloji Yazıları, 15(29), 68-82. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120120000m000108.pdf
• Buser, T. J. & Buser, J. K. (2013). Helping Students with Emotional Abuse: A Critical Area of Competence for School Counselors. Journal of school counseling, 11(9). https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1012312.pdf
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (25. Baskı). Pegem Akademi.
• Camodeca, M., & Goossens, F. A. (2005). Aggression, social cognitions, anger and sadness in bullies and victims. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46(2), 186–197. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2004.00347.x
• Cenksever Önder, F. & Sarı, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinde zorbalık ve okul yaşam kalitesi. İlköğretim Online, 11(4), 897-914. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90534
• Chen, C., Yang, C., Chan, M. & Jimerson, S. R. (2020). Association between school climate and bullying victimization: Advancing integrated perspectives from parents and cross-country comparisons. School Psychology, 35(5), 311-320. https://doi.org/10.1037/spq0000405
• Craig, W. M., Pepler, D. & Atlas, R. (2000). Observations of bullying in the playground and in the classroom. School Psychology International, 21(1), 22-36. https://doi.org/10.1177/0143034300211002
• Çakar, Y. (1994). The construction of perceived teacher behavior inventory. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/153431
• Çınkır, Ş. & Karaman-Kepenekçi, Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(5), 236-253. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108438
• Çınkır, Ş. & Karaman-Kepenekçi, Y. (2006). Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglectl, 30(2), 193-204. http://dx.doi.org/10.1016/j.chiabu.2005.10.005
• Doll, B. (1996). Children without friends: Implications for practice and policy. School Psychology Review, 25(2), 165–183. https://doi.org/10.1080/02796015.1996.12085809
• Elias, M. J., Weissberg, R. P., Hawkins, J. D., Perry, C. L., Zins, J. E., Dodge, K. A., et al. (1994). The school-based promotion of social competence: Theory, research, practice, and policy. In R. J. Haggerty, N. Garmezy, M. Rutter, & L. Sherrod (Eds.), Stress, risk and resilience in children and adolescence: Processes, mechanisms, and interventions (ss. 269-315). Cambridge University Press.
• Erkman, F. (1991). Çocukların duygusal ezimi. E. Konanç, İ. Gürkaynak ve A. Egemen (Ed.), Çocuk İstismarı ve İhmali Çocukların Kötü Muameleden Korunması [I. Ulusal Kongresi] (s.163-169). Ankara
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th edition). McGraw-Hill
• George, D. (2011). SPSS for windows step by step: A simple study guide and reference, 17.0 update, 10/e. Pearson Education India.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537. http://genclikbirikimi.org/kunye-29118-okullarda-akran-zorbaligi-makale
• Grazia, V. & Molinari, L. (2021). School climate research: Italian adaptation and validation of a multidimensional school climate questionnaire. Journal of Psychoeducational Assessment, 39(3), 286-300. https://doi.org/10.1177/0734282920967141
• Gültekin, Z. & Sayil, M. (2005). Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 8(15), 47-61. http://www.turkpsikolojiyazilari.com/PDF/TPY/15/47-61.pdf
• Gümüşler Başaran, A. (2014). Rize ili lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve zorbalığı önleme eğitimi etkisinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Gündüz, B., & Ay, İ. (2021). Zorba ve mağdur olan ortaokul öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. Siirt Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fikriyat Sosyal Bilimler Araştırmalar Dergisi, 1(2), 145-161. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fikriyat/issue/68124/1059456
• Hakan, S. (2011). İlköğretim öğrencilerinin farklı zorba türleri ile karşı karşıya kalma sıklığının ve boyun eğme davranışı ile durumluk-sürekli öfke ile ilişkisinin karşılaştırılması. Millî Eğitim, 190, 54-71. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442554
• Hamurcu, S. (2020). İlkokul öğrencilerinde akran zorbalığı: Ankara Pursaklar örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 16, 5540-5564. https://doi.org/10.26466/opus.758653
• Henricsson, L.& Rydell, A.M. (2004). Elementary school children with behavior problems: teacher-child relations and self-perception. A prospective study. Merrill-Palmer Quarterly, 50(2), 111-138. https://doi.org/10.1353/mpq.2004.0012
• James, D. J., Lawlor, M., Courtney, P., Flynn, A., Henry, B. & Murphy, N. (2008). Bullying behaviour in secondary schools: what roles do teachers play? Child Abuse Review: Journal of the British Association for the Study and Prevention of Child Abuse and Neglect, 17(3), 160-173. https://doi.org/10.1002/car.1025
• Kalaycı, H. & Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6732/90501
• Karaman, Ö. & Yurtal, F. (2015). Students' perceptions of school climate where violence is prevalent in schools. Elementary Education Online, 14(2), 421-429. http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.10946
• Kartal, H. & Bilgin, A. (2009). Bullying and school climate from the aspects of the students and teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 36, 209-226. https://www.acarindex.com/pdfs/647166
• Kassabri, M. K. (2011). Student victimization by peers in elementary schools: Individual, teacher-class, and school-level predictors. Child Abuse & Neglect, 35(4) 273–282. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2011.01.004
• Khoury-Kassabri, M., Benbenishty, R. & Astor, R. A. (2005). The effects of school climate, socioeconomics, and cultural factors on student victimization in Israel. Social Work Research, 29(3), 165-180. https://doi.org/10.1093/swr/29.3.165
• Kılıç, S. (2010). Akran istismarının ilköğretim öğrencilerinin okul iklimi algıları üzerindeki etkisi: Esenyurt ilçesi örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi.
• King, M. A. & Janson, G. R. (2011). Beware Emotional Maltreatment. Principal, 91, 18-21. https://www.naesp.org/sites/default/files/King_Janson_SO11.pdf
• Klomek, A. B., Sourander, A., & Gould, M. (2010). The association of suicide and bullying in childhood to young adulthood: a review of cross-sectional and longitudinal research findings. The Canadian Journal of Psychiatry, 55(5), 282–288. https://doi.org/10.1177/070674371005500503
• Koç, Z. (2006). Lise Öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması. (Yayımlanmamış Doktora tezi), Gazi Üniversitesi.
• Kurt, T. & Çalık, T. (2010). Okul iklimi ölçeği’nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/298/163
• Lansford, J. E., Dodge, K. A., Pettit, G. S., Bates, J. E., Crozier, J. & Kaplow, J. (2002). A 12-year prospective study of the long-term effects of early child physical maltreatment on psychological, behavioral, and academic problems in adolescence. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 156(8), 824-830. https://doi.org/10.1001/archpedi.156.8.824
• Longobardi, C., Settanni, M., Prino, L. E., & Gastaldi, F. G. M. (2018). Emotionally abusive behavior in Italian middle school teachers as identified by students. Journal of Interpersonal Violence, 33(8), 1327-1347. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/0886260515615144
• Marraccini, M. E., Weyandt, L. L. & Rossi, J. S. (2015). College students’ perceptions of professor/instructor bullying: questionnaire development and psychometric properties. Journal of American College Health, 63(8), 563-572. https://doi.org/10.1080/07448481.2015.1060596
• McEachern, A. G., Aluede, O. & Kenny, M. C. (2008). Emotional abuse in the classroom: Implications and interventions for counselors. Journal of Counseling & Development, 86(1), 3-10. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2008.tb00619.x
• Navarro, R., Ruiz-Oliva, R., Larrañaga, E., & Yubero, S. (2013). The impact of cyberbullying and social bullying on optimism, global and school-related happiness and life satisfaction among 10-12-year-old schoolchildren. Applied Research in Quality of Life, 10(1), 15–36. https://doi.org/10.1007/s11482-013-9292-0
• Nearchou, F. (2018). Resilience following emotional abuse by teachers: Insights from a cross-sectional study with Greek students. Child Abuse & Neglect, 78, 96-106. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.10.012
• Olweus, D. (1994). Bullying at school. Huesmann, L.R(Ed.), Aggressive behavior (ss. 97-130). Aggressive Behavior. The Plenum Series in Social/Clinical Psychology. Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4757-9116-7_5
• Olweus, D. (2003). A Profile of bullying at School. Educational Leadership, 60(6), 12–17. http://www.ascd.org/publications/educational-leadership/mar03/vol60/num06/A-Profile-of-Bullying-at-School.aspx
• Olweus, D. (2005). A useful evaluation design, and effects of the Olweus Bullying Prevention Program. Psychology, Crime & Law, 11(4), 389–402. https://doi.org/10.1080/10683160500255471
• Owusu, A., Hart, P., Oliver, B. & Kang, M. (2011). The association between bullying and psychological health among senior high school students in Ghana, West Africa. Journal of School Health, 81(5), 231-238. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2011.00590.x
• Öksüz, Y., Çevik, C. & Kartal, A. (2012). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Rize ili örneği). Turkish Studies, 7(3), 1911-1934. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3701
• Özdinçer Arslan, S. & Savaşer, S. (2009). Okulda zorbalık. Millî Eğitim, 38(184), 218-227. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442932
• Özkan, Y. & Çiftci, E. G. (2010). Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. İlköğretim Online, 9(2), 576-586. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90762
• Peguero, A. A. (2019). Introduction to the special issue on significance of race/ethnicity in bullying. International Journal of Bullying Prevention, 1(3), 159-160. https://doi.org/10.1007/s42380-019-00032-8
• Perren, S. (2000). Kindergarten children involved inbullying: Social behavior, peer relationships, andsocial status. [Doctoral dissertation, University of Berne]. https://sospais.files.wordpress.com/2010/05/bullying_.pdf
• Pillay, J. (2021). Bullying prevalence and numeracy performance among primary school children in Johannesburg: Implications for school-based interventions. South African Journal of Childhood Education 11(1), 1-10. https://doi.org/10.4102/sajce.v11i1.956
• Pişkin, M. (2010). Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 175-189. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/304/24
• Pişkin, M. & Ayas, T. (2011). Akran zorbalığı ölçeği: Çocuk formu. Akademik Bakış Dergisi, 23, 1-12. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868168.pdf
• Rigby, K. (1996). Bullying in schools: and what to do about it. Jessica Kingsley.
• Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. The Canadian Journal of Sychiatry, 48(9), 583-590. https://doi.org/10.1177/070674370304800904
• Salle, T. la, George, H. P., McCoach, D. B., Polk, T. & Evanovich, L. L. (2018). An examination of school climate, victimization, and mental health problems among middle school students self-identifying with emotional and behavioral disorders. Behavioral Disorders, 43(3), 383-392. . https://doi.org/10.1177/0198742918768045
• Sprott, J. B., Jenkins, J. M. & Doob, A. N. (2005). The importance of school: Protecting at-risk youth from early offending. Youth Violence and Juvenile Justice, 3(1), 59-77. https://doi.org/10.1177/1541204004270943
• Şimşek, S. & Önder, F. C. (2011). Ergenlerde davranış problemlerinin, anne-babadan ve öğretmenlerden algılanan duygusal istismar açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(3), 1123-1137. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8591/106799
• Tatlılıoğlu, K. (2016). Okullarda şiddet ve zorbalık: Risk faktörleri, koruma, önleme ve müdahale hizmetleri: Konya Örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 209-232. https://doi.org/10.29029/busbed.328657
• Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S. & Higgins-D’Alessandro, A. (2013). A review of school climate research. Review of Educational Research, 83(3), 357-385. https://doi.org/10.3102/0034654313483907
• Tuncay, A. & Pişkin, M. (2015). Akran zorbalığı belirleme ölçeği ergen formu. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 316-324. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32944/366058
• Tural Hesapçıoğlu, S. & Yeşilova, H. (2015). Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(4), 284-293. https://alpha-psychiatry.com/Content/files/sayilar/80/284-293.pdf
• Türk Kurtça, T., Ermağan Çağlar, E., & Sanal Özcan, Y. (2020). Akran Zorbalığı ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu Arasındaki İlişkinin Gözden Geçirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 584-595. https://doi.org/10.24106/kefdergi.693410
• Uysal, H. & Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468- 483. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304203
• Varjas, K., Henrich, C. C. & Meyers, J. (2009). Urban middle school students’ perceptions of bullying, cyberbullying, and school safety. Journal of School Violence, 8(2), 159-176. https://doi.org/10.1080/15388220802074165
• Williams, K. R. & Guerra, N. G. (2007). Prevalence and predictors of internet bullying. Journal of Adolescent Health, 41(6), 14-21. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2007.08.018
• Winnaar, L., Arends, F. & Beku, U. (2018). Reducing bullying in schools by focusing on school climate and school socio-economic status. South African Journal of Education, 38(1), 1-10. https://doi.org/10.15700/saje.v38ns1a1596
• Yaban, E. H. (2010). Ergenlerin arkadaşlık niteliği, ebeveynden ve okul ortamında öğretmenden algılanan destek ile akran zorbalığı / zorbalığa maruz kalma arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi.
• Yaman, E, Karakülah, D. & Dilmaç, B. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin değerlerini yordayan iki önemli değişken: Siber zorbalık eğilimleri ve okul kültürü arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 323-337. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302417
• Yavuzer, Y., Gündoğdu, R. & Dikici, A. (2009).Teachers’ perceptions about school violence in one Turkish city. Journal of School Violence, 8(1), 29-41, https://doi.org/10.1080/15388220802067797
• Yavuzer, Y. & Karataş, Z. (2012). Ergenlerde otomatik düşünceler ile fiziksel saldırganlık arasındaki ilişkide öfkenin aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(2), 117-123. https://www.turkpsikiyatri.com/PDF/C24S2/6_1229_Ergenlerde%20Otomatik.pdf
• Yavuzer, Y. & Ömer, Ü. R. E. (2010). Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko-eğitim programının lise öğrencilerindeki saldırganlığı azaltmaya etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 389-405. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61801/924636
• Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-51. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45882