Examination of Preschool Children's Executive Function Skills

Yıl 2024, Sayı: 60, 1108 - 1134, 28.06.2024

Nur Hazal Eren Mehmet Kanak

https://doi.org/10.53444/deubefd.1390780

Öz

The aim of this research is to examine the executive function skills of preschool children from different perspectives and to examine the relationship between the region of residence, the age of the parents, the educational status, the socioeconomic level of the family, the number of siblings, the sex of the child, the birth order factors and the executive function skills. The sample of the study consisted of schools selected by stratified sampling method from each of the 12 statistical regions and 303 preschool children selected from each school by simple random sampling method. “Personal Information Form” and “Childhood Executive Function Inventory” were used to collect data. In the analysis of the data, SPSS 22.0 statistical data program was used by the research questions. When the mean scores of the children from the Childhood Executive Function Inventory were analyzed according to the demographic scale, the Mann Whitney U test and the Kruskal Wallis H tests were used since it was seen that the data were not normally distributed. As a result of the tests conducted in the sub-dimensions of the study, there was a significant relationship between children's executive function skills and the variables of parental education level, socioeconomic level, gender, father's age, number of siblings and birth order; It was determined that there was no significant relationship between the variables of living area, settlement, benefiting from pre-school education and maternal age and executive function skills.

Anahtar Kelimeler

Pre-school period, executive function skills, 37-72 months children

Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Yürütücü İşlev Becerilerin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlev becerilerinin farklı açılardan ele alınması ve yaşanılan bölge, ebeveynlerin yaşı, eğitim durumu, ailenin sosyoekonomik düzeyi, kardeş sayısı, çocuğun cinsiyeti, doğum sırası faktörleri ile yürütücü işlev becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada, tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 12 istatistiki bölgenin her birinden tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen okullar ve her okuldan basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 303 okul öncesi dönem çocuğu oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, “Kişisel Bilgi Formu” ve “Çocukluk Dönemi Yürütücü İşlev Envanteri” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, araştırma sorularına uygun olarak SPSS 22.0 istatistiksel veri programı kullanılmıştır. Çocukların Çocukluk Dönemi Yürütücü İşlev Envanterinden aldıkları puan ortalamaları demografik ölçeğe göre analiz edildiğinde, verilerin normal dağılmadığı görüldüğü için Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır. Çalışmanın alt boyutlarında yapılan testlerin sonucunda çocukların yürütücü işlev becerileri ile ebeveyn eğitim düzeyi, sosyoekonomik düzey, kardeş sayısı, cinsiyet, baba yaşı ve doğum sırası değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunurken; yaşanılan bölge, yerleşim birimi, daha önce okul öncesi eğitimden faydalanma durumu ve anne yaşı değişkenleri ile yürütücü işlev becerileri arasında anlamlı bir fark olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi dönem, yürütücü işlev becerileri, çocuk

Kaynakça

• Allan, N. P., Hume, L. E., Allan, D. M., Farrington, A. L. & Lonigan, C. J. (2014). Relations between inhibitory control and the development of academic skills in preschool and kindergarten: A meta-analysis. Developmental Psychology, 50(10), 2368-2379. http://dx.doi.org/10.1037/a0037493
• Alloway, T. P., Gathercole, S. E., Willis, C. & Adams A. M. (2003). A structural analysis of working memory and related cognitive skills in young children. Journal of Experimental Child Psychology, 87(2), 85-106. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2003.10.002
• Arán Filippetti, V., & Richaud de Minzi, M. (2012). A structural analysis of executive functions and socioeconomic status in school-age children: cognitive factors as effect mediators. A structural analysis of executive functions and The Journal of Genetic Psychology, 173(4), 393-416.
• Ardilla, A., Rosselli, M., Matute, E., & Guajardo, S. (2005). The influence of the parents’ educational level on the development of executive functions. Developmental Neuropsychology, 28(1), 539-560.
• Arslan Çiftçi, H., Uyanık, G., & Acar, İ. (2020). Çocukluk dönemi yürütücü işlevler envanteri Türkçe formunun 48-72 aylık çocuklar için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 762-787.
• Bacık Tırank, Ş. (2020). Konuşma sesi bozukluğu olan çocukların yürütücü işlevler ve karmaşık sözdizimi becerilerini arttırmaya yönelik geliştirilmiş uygulamalı terapi programının etkinliğinin araştırılması. [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Barbaroğlu, A. (2013). The influence of TV to preschool children social relations and parents approaches to this subjects. The Journal of Psychological and Educational Research (JPER), 21(2), 7-28.
• Barkley, R. A. (1997). Behavioral inhibition, sustained attention and executive functions: Constructing a unifying theory of ADHD. Psychological Bulletin, 121(1), 65-94. https://doi.org/10.1037/0033-2909.121.1.65
• Bierman, K., Nix, R., Greenberg, M., Blair, C., & Domitrovich, C. (2008). Executive functions and school readiness intervention: Impact, moderation and mediation in the Head Start REDI program. Development and Psychopathology, 20, 821-843.
• Bishop, D., Nation, K., & Patterson, K. (2013). When words fail us: Insights into language processing from developmental and acquired disorders. Philosophical transactions of The Royal Society B, 369(20120403).
• Blair, C. (2017). Educating executive function. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 8(1-2), e1403.
• Blakey, E., Matthews, D., Cragg, L., Buck, J., Cameron, D., Higgins, B., Paper, L., Ridley, E., Sullivan, E. & Carroll, D. (2020). The role of executive functions in socioeconomic attainment gaps: Results From a randomized controlled trial. Child Development, 91(5), 1594-1614.
• Blanden, J. (2020). Education and inequality. In S. Bradley & C. Green (Eds.), The Economics of Education (pp. 119-131). Academic Press.
• Brocki, K., & Bohlin, G. (2006). Developmental change in the relation between executive functions and symptoms of ADHD and co-occurring behaviour problems. Developmental change in the relation between executive functions and sympto Infant and Children Development, 15(1), 19-40.
• Brodeski, J. & Hembrough, M. (2007). Improving social skill in young children, an action research project. [Degree of Master]. Saint Xavier Universty.
• Bülbül, S. ve Köse, A. (2010). Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94.
• Büyükkaymaz, M. ve Yıldız Bıçakçı, M. (2021). Yürütücü işlevler (1. Basım). Nobel Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. Kılıç Çakmak, E. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Pegem Akademi.
• Carlson, S., Zelazo, P., & Faja, S. (2013). Executive Function. In P. D. Zelazo (Ed.). Oxford handbook of developmental psychology (Vol 1): Body and mind (pp. 706-742). Oxford University Press.
• Chugani, H., & Phelps, M. (1986). Maturational changes in cerebral function in infants determined by FDG positron emission tomography. Science, 231(4740), 840-843.
• Cole, K., & Mitchell, P. (2000). Siblings in the development of executive control and a theory of mind. British Journal of Developmental Psychology, 18(2), 279-295.
• Demir, K. (2019). Sosyoekonomik düzeyin yürütücü işlevler ve çalışma belleği ile ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Yakın Doğu Üniversitesi.
• Demir, Ö. Ö. (2020). PISA sonuçları Türkiye’deki eğitim eşitsizliği hakkında neler söylüyor?. Alanyazın Eğitim Bilimleri Eleştirel İnceleme Dergisi. 1(2), 85-98. http://dx.doi.org/10.22596/cresjournal.0102.85.98
• Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135-168. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-113011-143750
• Diamond, A. (2016). Why improving and assessing executive functions early in life is critical. In J. A. Griffin, P. McCardle ve L. S. Freund (Eds.), Executive function in preschool-age children: Integrating measurement, neurodevelopment and translational research (pp. 11-43). American Psychology Association. https://doi.org/10.1037/14797-002
• Downey, D., & Condron, D. (2004). Playing well with others in kindergarten: The benefit of siblings at home. Journal of Marriage and Family, 66(2), 333-350.
• Ertuğrul Yaşar, Z., & Karakelle, S. (2020). Development of executive functions in pre-schoolers. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(2), 393-413.
• Friso-van den Bos, I., Van der Ven, S. H. G., Kroesbergen, E. H. & Van Luit, J. E. H. (2013). Working memory and mathematics in primary school children: A meta-analysis. Educational Research Review, 10, 29-44. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2013.05.003
• Garon, N, Bryson, S. E. & Smith, I. M. (2008). Executive function in preschoolers: A review using an integrative framework. Psychological Bulletin, 134(1), 31-60. https://doi.org/10.1037/0033-2909.134.1.31
• Geary, D. C. (2011). Cognitive predictors of achievement growth in Mathematics: A 5-year longitudinal study. Developmental Psychology, 47(6), 1539-1552. https://doi.org/10.1037/a0025510
• Goldman Rakic, P. S. (1995). Cellular basis of working memory. Neuron, 14(3), 477-485. https://doi.org/10.1016/0896-6273(95)90304-6
• Gormley, W. T., Phillips, D. A., Newmark, K., Welti, K. & Adelstein, S. (2011). Social-emotional effects of early childhood education programs in Tulsa. Child Development, 82(6), 2095-2109. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2011.01648.x
• Grigorenko, E., & Sternberg, R. (2000). Elucidating the etiology and nature of beliefs about parenting styles. Developmental Science, 3(1), 93-112.
• Grissom, N., & Reyes, T. (2019). Let’s call the whole thing off: Evaluating gender and sex differences in executive function. Neuropsychopharmacology, 44(1), 86-96.
• Hackman, D., & Farah, M. (2009). Socioeconomic status and the developing brain. Trends in Cognitive Sciences, 13(2), 65-73.
• Hamamcı, B. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlev becerilerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Jacobsen, G., De Mello, C., Kochhann, R., & Fonseca, R. (2017). Executive functions in school-age children: Influence of age, gender, School type and parental education. Applied Cognitive Psychology, 31(4), 404-413.
• Jalongo, M. R. (2006). Professional development: Social skills and young children. Early Childhood Today (Scholastic), 20(7), 8-9. https://eric.ed.gov/?id=EJ738515
• Johnson, O. (2012). A systematic review of neighborhood and institutional relationships related to education. Education and Urban Society, 44(4), 477–511. https://doi.org/10.1177/0013124510392779
• Kaçamak-Öğüt, D., Özbaran, N., Köse, S., & Kesikçi, H. (2020). Okul öncesi dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda yürütücü işlevler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(4), 423-428.
• Kalyoncu, Ş. (2008). 10-11 yaşındaki öğrencilerin bilişsel değerlendirme sistemi ile yönetici işlevler arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Karabekmez, S., & Akman, B. (2022). Examination of the executive function skills of 5-year-old children receiving pre-school education according to some variables. OPUS–Journal of Society Research, 19(48), 617-632.
• Kılıç, B. (2002). Yönetici işlevler ve dikkat süreçlerine ilişkin kuramsal modeller ve nöroanatomi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 5(2), 105-110.
• Kieffer, M. J., Vukovic, R. K. & Berry, D. (2013). Roles of attention shifting and inhibitory control in fourth-grade reading comprehension. Reading Research Quarterly, 48(4), 333-348. https://doi.org/10.1002/rrq.54
• Klenberg, L., Korkman, M., & Lahti Nuuttila, P. (2001). Differential development of attention and executive functions in 3- to 12-year-old finnish children. Developmental Neuropsychology, 20(1), 407-428.
• Köylü, S. (2010). Yönetici işlevlere yönelik davranış değerlendirme envanterinin (YİYDDE) Türkçe çevirisi, güvenirlik ve geçerlik çalışması. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Last, B., Lawson, G., Breiner, K., Steinberg, L., & Farah, M. (2018). Childhood socioeconomic status and executive function in childhood and beyond. PLOS ONE, 13(8), e0202964.
• Leventhal, T., & Brooks-Gunn, J. (2004). A randomized study of neighborhood effects on low-income children's educational outcomes. Developmental psychology, 40(4), 488–507. https://doi.org/10.1037/0012-1649.40.4.488
• Lezak, M. (1982). The problem of assessing executive functions. International Journal of Psychology, 17(1-4), 281-297.
• Malkoç, G. (2020). Kekemeliği iyileşen, kekemeliği devam eden ve tipik gelişim gösteren çocuklarda dikkat yanlılığı, yürütücü işlev becerileri ve mizaç özelliklerinin karşılaştırılması. [Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1–9. http://dx.doi.org/10.1080/08934219809367680
• Masten, A., Herbers, J., Desjardins, C., Cutuli, J., McCormick, C., Sapienza, J., Long, J.D. & Zelazo, P. (2012). Executive function skills and school success in young children experiencing homelessness. Educational Researcher, 41, 375-384.
• McClelland, M., Cameron, C., McDonald Connor, C., Farris, C., Jewkes, A., & Morrison, F. (2007). Links between Behavioral regulation and preschoolers’ literacy, vocabulary and math skills. Developmental Psychology, 43(4), 947-959.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2013). Okul öncesi eğitim programı. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195712275243-okuloncesi_egitimprogrami.pdf
• Miyake, A., Friedman, N., Emerson, M., Witzki, A., Howerter, A., & Wager, T. (2000). The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex frontal lobe tasks: A latent variable analysis. Cognitive Psychology, 41, 49-100.
• Munakata, Y., Michaelson, L., Barker, J., & Chevalier, N. (2013, January). Executive functioning during infancy and childhood. Encyclopedia on Early Childhood Development, 2013, 15-20.
• Murphy, B., & Eisenberg, N. (1997). Young children’s emotionality, regulation and social functioning and their responses when they are targets of a peer’s anger. Social Development, 6(1), 18-36.
• Nguyen, T. & Duncan, G. J. (2018). Kindergarten components of executive function and third grade achievement: A national study. Early Childhood Research Quarterly, 46, 49-61. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2018.05.006
• NICHD Early Child Care Research Network (2002). Early child care and children's development prior to school entry: Results from the NICHD Study of Early Child Care. American Educational Research Journal, 39(1), 133–164. https://doi.org/10.3102/00028312039001133
• Öğütcen, A. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlev becerileri ve geometrik şekil algılarının incelenmesi.[Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Özyürek, A., & Tezel Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Pennington, B., & Ozonoff, S. (1996). Executive functions and developmental psychopathology. Child Psychology, Psychiatry ve Allied Disciplines, 37(1), 51-87.
• Raver, C., Blackburn, E., Bancroft, M., & Torp, N. (1999). Relations between effective emotional self-regulation, attentional control, and low-income preschoolers' social competence with peers. Early Education and Development, 10(3), 333-350.
• Riggs, N., Greenberg, M., Kusché, C., & Pentz, M. (2006). The mediational role of neurocognition in the behavioral outcomes of a social-emotional prevention program in elementary school students: Effects of the PATHS curriculum. Prevention Science, 7(1), 91-102.
• Rosairo Rueda, M., & Paz Alonso, M. (2013, January). Executive functions and emotional development. Encyclopedia on Early Childhood Development, 2013, 21-27.
• Sang, S., & Nelson, J. (2017; e2023). The effect of siblings on children's social skills and perspective taking. Infant and Child Development, 26(6).
• Sasser, T., Bierman, K., Heinrichs, B., & Nix, R. (2017). Preschool intervention can promote sustained growth in the executive-function skills of children exhibiting early deficits. Psychological Science, 28(12), 1719-1730.
• Spiess, M., Meier, B., & Roebers, C. (2016). Development and longitudinal relationships between children’s executive functions, prospective memory and metacognition. Cognitive Development, 38, 99-113.
• Sulloway, F. (2007). Birth order and intelligence. Science, 317(5832), 1711-1712.
• Şendoğdu, M. (2000). Anaokuluna devam eden 5–6 yaş çocuklarının anne babalarını algılamaları ile anne babaların kendi tutumlarını algılamaları arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Şandor, S. (2018). Sağlıklı kişilerde ergenlikten yaşlılığa karar verme davranışı ve yürütücü işlevlerle olan ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 21, 290-300. https://doi.org/10.5505/kpd.2018.28291
• Takacs, Z., & Kassai, R. (2019). The efficacy of different interventions to foster children’s executive function skills: A series of meta analyses. Psychological Bulletin, 145(7), 653-697.
• Taşkın Gökçe, T., & Kandır, A. (2019). Erken çocukluk döneminde yönetici işlevlerin gelişimi ve değerlendirilmesi ile ilgili Türkiye’de yapılan bilimsel çalışmaların incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 529-546.
• TEDMEM. (2021). Bir bakışta eğitim 2021: Türkiye üzerine değerlendirme ve öneriler. https://tedmem.org/mem-notlari/degerlendirme/bir-bakista-egitim-2021
• Tezel Şahin, F., & Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• Tuncer, N. (2021). Çocukluk dönemi yürütücü işlev envanteri-ebeveyn formunun 48-72 aylık çocuklara uyarlanması ve bazı değişkenler açısından yordanma gücünün incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(35), 2052-2081.
• Tuncer, N., & Avcı, N. (2018). The classroom strategies promoting the developent of Preschoolerrs' executive function (A qualitative analysis). International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(32), 1224-1283.
• Tutkun, C., Tezel Şahin, F., & Işıktekiner, S. (2017). Dört-beş yaş çocuklarının öz düzenleme becerilerinin incelenmesi. Ö. Demirel, & S. Dinçer (Editörler). Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı içinde. (s. 459-474). Pegem Akademi.
• Waters, N., Ahmed, S., Tang, S., Morrison, F., & Davis Kean, P. (2021). Pathways from socioeconomic status to early academic achievement: The role of specific executive functions. Early Childhood Research Quarterly, 54, 321-331.
• Welsh, M., Friedman, S., & Spieker, S. (2006). Executive Functions in Developing Children: Current Conceptualizations and Questions for the Future. In K. McCartney, & D. Phillips (eds.). Blackwell handbook of early childhood development (pp. 167-187). Blackwell Publishing.
• Welsh, M., Pennington, B., & Groisser, D. (1991). A normative-developmental study of executive function: a window on prefrontal function in children. Developmental Neuropsychology, 7(2), 131-149.
• Wiebe, S., Sheffield, T., Nelson, J., Clark, C., Chevalier, N., & Espy, K. (2011). The structure of executive function in 3-year-olds. Journal of Experimental Child Psychology, 108(3), 436-452.
• Wiggan, G. (2007). Race, school achievement, and educational inequality: Toward a student-based inquiry perspective. Review of Educational Research, 77(3), 310-333.
• Willoughby, M., Piper, B., Kwayumba, D., & McCune, M. (2018). Measuring executive function skills in young children in Kenya. Child Neuropsychology, 25(4), 425-444.
• Yılmaz, N. (2022). Okul öncesi dönem çocuklarının yürütücü işlev becerileri ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi.